Tổng hợp

Valentine (Lễ tình nhân) là dịp mà các đôi uyên ương trao cho nhau những lời ngọt ngào, ý nghĩa để thể hiện tình cảm của mình, dưới đây là những lời chúc nhân mùa yêu năm 2015 mà Tinmoi.vn ưu tầm để gửi đến các bạn. Chúc các bạn một mùa Valentine ngập tràn hạnh phúc. Những lời chúc Valentine ngọt ngào là cả tấm lòng người gửi muốn thể hiện Những lời chúc Valentine ngọt ngào dành cho những ai đang yêu "Anh đã luôn mơ những giấc mơ thật đẹp, những giấc mơ trong đó có em…Em đến bên anh thật nồng nàn, say đắm như sự sắp đặt của số phận. Trong mơ, anh là người hạnh phúc, và anh cứ muốn kéo dài giấc mơ hạnh phúc ấy, kéo dài mãi mãi…Chúc em yêu một Valentine thật vui vẻ và hãy nhớ đến anh.”  Anh sẽ luôn nắm tay em ở chỗ đông người, không phải vì sợ em lạc mất, mà để mọi người nhìn vào trầm trồ rằng “hai đứa nó đang yêu nhau đấy”. Trên thiên đường có 10 thiên thần: 5 thiên thần đang chơi đùa, 4 thiên thần đang nói chuyện và 1 thiên thần đang đọc tin nhắn này."Nếu có bản án dành cho anh vì đã yêu em thì anh xin đứng trước toà và nhận bản án chung thân được bên em suốt đời...". "Châu Âu ngủ, Châu Á cũng đang ngủ, Châu Mỹ đang tối dần, chỉ có đôi mắt đẹp nhất trên thế giới này đang đọc tin nhắn của anh. Happy Valentine Day." Anh, người yêu của em. Em biết rằng mình đã chờ đợi anh “mấy chục” năm nay và anh cũng như vậy. Chúng ta vẫn tiếp tục cuộc hành trình để cuối cùng sẽ có một ngày chúng ta nhận ra nhau.Anh yêu! Em yêu anh không vì anh đẹp trai, không vì anh giàu có … mà đơn giản là em yêu anh chứ không vì một lý do nào khác cả. Em không biết sẽ dành tặng cho anh món quà gì vì em nghĩ rằng chúng sẽ không thể hiện hết tất cả tình cảm em dành cho anh Những lời chúc ý nghĩa cho một mùa Valentine hạnh phúc đến với mọi người  "Xin chào bạn. Đây là tổng đài tin nhắn. Ấn phím 1 để có 1 lời khen. Phím 2 cho một lời chúc tốt đẹp. Phím 3 cho 1 nụ hôn. Phím 4 cho 1 cuộc hẹn. Nếu muốn tất cả hãy bấm số của tôi"Em xin lỗi anh hôm nay em bị hạn chế nhắn tin cho anh rồi... Hôm nay khám bệnh, bác sĩ bảo em phải hạn chế với những gì ngọt ngọt… mà anh lại ngọt ngào số một. Em đang liều mạng với tin nhắn này đấy. Happy Valentine-Day. Dành cho những ai đang cô đơn Khi một cánh cửa hạnh phúc đóng lại, một cánh cửa khác lại mở ra. Nếu bạn vừa chia tay với mối tình trước, hãy cố gắng bước qua nỗi buồn vì đâu đó vẫn có người đang chờ đợi bạn. Hãy ngừng ngóng trông về nơi cánh cửa đã đóng mà hãy dành cơ hội cho cánh cửa đang mở ra vì bạn. Đừng quên rằng bên cạnh bạn vẫn còn rất nhiều những người bạn thân. Chúc bạn có một ngày Valentine thật vui bên cạnh những người bạn tuyệt vời của bạn. Và mong cho bạn sớm tìm được tình yêu đích thực của mình. Những lời chúc Valentine hài hước cho ngày Valentine  (Hài hước) "Nếu có bản án dành cho anh vì đã yêu em thì anh xin đứng trước toà và nhận bản án chung thân được bên em suốt đời..." (Hài hước) Em ơi, lúc em đọc tin nhắn này, e đã nợ anh 1 cuộc hẹn. Xoá tin nhắn này, e sẽ nợ a 1 cuộc tình. Lưu tin nhắn này là e nợ anh 1 nụ hôn. Trả lời anh, em nợ anh tất cả. Còn nếu em không trả lời thì em…. đã yêu anh. Hihi, chúc em Valentine vui vẻ. (Hài hước) Thầy Toán dạy anh 1 giờ = 60 phút, 1 phút = 60 giây, nhưng thầy chẳng nói với anh 1 giây không có em lại bằng tới 100 năm. Nhớ em! Hãy cũng cố gắng nhé Gấu yêu, chúng mình quyết tâm đỗ đại học yêu thích nhé. Tớ yêu cậu nhiều cám ơn cậu đã động lực thêm sức mạnh trong học tập cũng như trong cuộc sống.  Những lời chúc Valentine ngọt ngào khiến cho nàng cảm động bất ngờ : Hãy giữ mãi nụ cười trên môi nhé em! Em có biết là, em rất dễ thương khi em cười không? Anh nhìn chỉ muốn Cắn trên đôi môi đó hằng ngày để khắc sâu thêm tính yêu của anh dành cho em. Hãy cho anh cơ hội được chăm sóc nụ cười đó nha em. Đây là Valentine đầu tiên của anh và của chúng ta.  Cái nụ hôn đầu tiên ôi sao thật ngọt ngào anh không thể quên được em à, Cám ơn tính yêu mà em dành cho anh. Yêu em nhiều lắm lắm cún con à. Em yêu à… Anh hứa sẽ luôn nắm chặt tay em, cùng em đi đến cuối con đường tình yêu của hai chúng mình và làm cho em trở thành người hạnh phúc vui vẻ nhất thế gian. Hãy tin tưởng vào anh em nhé. Chúc em một Valentine hạnh phúc. Nếu em là gió… thì tình anh là thảo nguyên mênh mông… Gió có thể vui chơi với mây trắng, đùa giỡn với cánh diều nhỏ…Nhưng gió không thể nhận ra chính mình nếu ngọn cỏ của thảo nguyên không lay động… Em rất vui vì đã có mặt trong giấc mơ của anh – giấc mơ mà anh là người hạnh phúc. Nhưng em mong rằng mình sẽ có mặt trong cuộc sống của anh – nơi mà cả hai chúng ta đều hạnh phúc…Em sẽ nhớ đến anh…sẽ cố nhớ đến anh…Vì em…(Chính em mà thôi)…” Lời chúc Valentine hay và ý nghĩa nhất dành cho bạn trai :  Anh, người yêu của em. Em biết rằng mình đã chờ đợi anh “mấy chục” năm nay và anh cũng như vậy. Chúng ta vẫn tiếp tục cuộc hành trình để cuối cùng sẽ có một ngày chúng ta nhận ra nhau. Anh yêu! Em yêu anh không vì anh đẹp trai, không vì anh giàu có … mà đơn giản là em yêu anh chứ không vì một lý do nào khác cả. Em không biết sẽ dành tặng cho anh món quà gì vì em nghĩ rằng chúng sẽ không thể hiện hết tất cả tình cảm em dành cho anh. "Trên Trái Đất có 8.000.000.000 người. Và em không hiểu vì sao em chỉ nhắn tin cho mỗi mình anh. Có lẽ vì 7.999.999.999 người còn lại không thể thay thế được anh."Em mong rằng em sẽ nhận được món quà rất lớn từ anh – Đó chính là tình yêu của anh, có được không anh? Lần đầu tiên em nhìn thấy anh, em đã thấy tình yêu… Lần đầu tiên anh chạm vào em, em đã cảm nhận được tình yêu. Và sau những khoảng thời gian đó, anh vẫn là người duy nhất em yêu. Đã có đứa nào trong cái đám bạn lẻo mép của mình mách với em rằng anh yêu em nhiều lắm lắm chưa? Chưa có hả? Thôi để anh nói nhé “I love U”. Happy Valentine’s Day! Hôm nay anh nhờ bưu điện gửi tới tặng em một món quà. Đó là nỗi nhớ của anh dành cho em lúc này. Nhưng rất tiếc họ từ chối. Họ bảo vì nó quá lớn. Anh phải làm sao đây? Will you be my Valentine? Lời chúc Valentine dành cho những ai yêu mà không dám nói Những lời chúc Valentine ý nghĩa thay lời khó nói cho những ai yêu đơn phương Thật đáng tiếc khi bạn yêu đơn phương, nhưng còn đáng tiếc hơn nếu bạn yêu mà không dám nói cho người bạn yêu rằng bạn đang nghĩ gì. Khi bạn yêu một ai đó hãy dũng cảm đến nói với họ vì thánh Valentine đã dành cho bạn một ngày đặc biệt để bạn có thể làm điều đó. Chúc bạn có đủ tự tin và dũng cảm để thổ lộ với người ấy, và mong rằng người ta cũng sẽ đáp lại tình cảm của bạn một cách chân thành nhất. Dã Quỳ (Tổng hợp)   Nguồn : Người đưa tin

Ariya Hatai Paran Hadas Ka Lok   Thanh Phu Ba Panuec akhan:          Liwik, liwik puec wek ariya Cam, mboh padrut padruai dalam hatai. Sanâng tel ra taha mâng kal déh biak glaong illimo, gleng mboh dahlau ka dom gruk ga-ndi kadha tamuh tagok sa bla di grep bhum palei Cam harei ni. Blaoh di nan panâh jieng Ariya tuer tabiak ka bhap bini thau pieh khik ramik. Hu ralo ariya ndom ka Campa lihik aia, blaoh anâk Cam laik tamâ janâk kho ra-mbah. Ong kei jang oh wer adan yah saong anak tacaow juai ac hatai, marat khik hai drep ar, nâm mâk muk kei.  Dalam kadha ni dahlak likau nâh ba tabiak sa pet (paragraph) ariya “Hatai Paran Hadas Ka Lok” pieh ka mikwa puec yaom blaoh tabur sanâng.  Ariya :              Panâh mâleng di dalam ariya,  Panuec mâng ra taha, Po gru tuek tabiak  Nâm mâk po nabi patrun sarak,  Payua wek khik ngap, adat ca-mbat po nabi.  Dalam tapuk sak karay, sak kawi  Adat ca-mbat Cam Bani, Ahier Awal.  Khik kahria ngap bingun ngan klem,  Juai luai pamâjrem, khik hai ka paran.  Basaih adhia nan gah bimong yang,  Imâm katip gru acar nan gah sang magik.  Po nabi parabha mâng liwik,  Adat ca-mbat mâtuaw mânrik ka dua gru khik anguei.  Juai klak padanan wan juai,  Tadhiai bibiak di ca-mbuai, tana rakun mâng liwik. Pajai Mâli Kraong Panrang ngan Parik, Bani sa baoh sang magik, Cam sa baoh mânraong mânrac. Basaih adhia, Imâm katip gru lac, Agal tapuk khik bac, juai luai pamâjua. Mâng kal dahlau, Cam hu patao bia, Krâh anuec Norapa (king), plek likuk klak paran. Adat ca-mbat mâda thun mâda karang, Cam Bani lihik paran, dom di ndua janâk ra-mbah. Nde phun kayau riya, libuh talah, Taklok agha blaoh libuah, lihik abih jeh angan. O thau ka rai halei wek tabem, Tamuh wek jieng phun, lah than pamâkei   (Daok Wek) ---------***------------ ar[y hEt pr# hd( k Ol` Thanh Phu Ba  l[w[` , l[w[` pW-! w-` ar[y c. , OvH pRdU@ pERdW dl. hEt ; snI~ t-& r th mI~ k& Od-H bY` OgL= ilL[Om , gL-) OvH dhL-U k Od. RgU` gV[ kD tmUH tOg` s bLd{ Rg-$ B.U pl] c. hr] n{ ; ObL_H d{ n# pnIH jY-~ ar[y tW-^ tbY` k B$ b[n{ T-U pY-H K[` rm[` ; hU rOl ar[y OV. k c.p l[h[` aY , ObL_H anI` c. El` tmI jnI` OK rvH ; o) k] j) oH w-^ ad# yH Os= an` tOc_* EjW a! hEt , mr@ K[` Eh Rd-$ a^ , n.I mI` mU` k] ; dl. kD n{ dhL` l[k-U nIH b tbY` s p-@ (paragraph) ar[y “hatai pr# hd( k lok” pY-H k m[`w pW-! Oy+ ObL_H tbU^ snI~ ; ar[y :  pnIH mIl-) d{ dl. ar[y , pnW-! mI~ r th , Op RgU tW-` tbY`  n.I mI` Of- nb{ pRtU# sr` , pyW w-` K[` q$ , ad@ cv@ Of- nb{ ; dl. tpU` s` kr% , s` kw[  ad@ cv@ c. bn[ , ahY-^ aw& ; K[` kRhY q$ b[qU# q# kL< , EjW ElW pmIRj< , K[` Eh k pr# ; bEsH aDY n# gH b[Om~ y) , im.I kt[$ RgU ac^ n# gH s) mg[` ; Op nb{ prB mI~ l[w[` , ad@ cv@ mItW* mIRn[` k dW RgU K[` aqW] ; EjW kL` pdn# w# EjW , tadhiai b[bY` d{ cEvW , tn rkU# mI~ l[w[` ; pEj mIl{ ORk= pRn) q# pr[` , bn[ s Ob_H s) mg[` , c. s Ob_H  mIORn= mIRn! ; bEsH aDY , im.I kt[$ RgU l! , ag& tpU` K[` b! , EjW ElW pmIjW ; mI~ k& dhL-U , c. hU pOt_ bY , RkIH anW-! Onrp ( k{~ ) , pL-` l[kU` kL` pr# ; ad@ cv@ mId TU# mId kr) , c. bn[ l[h[` pr# , Od. d{ VW jnI` rvH ; V- PU# ky-U r[y , l[bUH tlH , tOkL` aG ObL_H l[bWH , l[h[` ab[H j-H aq# ; o T-U k Er hl] w-` tb< , tmUH w-` jY-~ PU# , lH T# pmIk]  ( Od_` w-` )

ÁO DÀI PHỤ NỮ CHAMPA Trang phục hay y phục tức những đồ để mặc, là một trong ba nhu cầu cần có của đời sống con người. Nên từ trước đến nay ngoài ăn và ở ra con người rất quan tâm đến cách ăn mặc. Đây là sản phẩm văn hoá sớm nhất của xã hội loài người, được thay đổi theo thời gian cùng với quá trình phát triển của lịch sử. Nó rất phong phú và đa dạng, tuỳ theo mỗi dân tộc với những văn hóa cá biệt mà có những nét đặc trưng riêng. Thí dụ như phụ nữ Nhật Bản lộng lẫy trong bộ Kimono, phụ nữ Đại Hàn thì rực rỡ với bộ áo Hanbok, phụ nữ Ấn Độ cho ta cái ấn tượng rất đặc biệt với bộ Sari, còn phụ nữ Champa thì sao? Mặc dù trong xã hội của người Chăm mỗi tầng lớp, mỗi chức sắc đều có những phong cách y phục riêng. Nhưng phải nói từ xưa đến nay, đặc sắc nhất vẫn là chiếc áo dài truyền thống duyên dáng thướt tha của người phụ nữ Champa. Chiếc áo dài truyền thống của người phụ nữ Chăm khi nhìn xa, những tưởng rằng không khác chi chiếc áo dài truyền thống của người phụ nữ Việt. Nhưng khi đến gần mới thấy khác, là nó không xẻ tà và mặc chui đầu. Cổ áo hình tròn hay hình trái tim khi mặc phủ trùm xuống trên váy ôm sát thân người, tạo cho bước đi uyển chuyển, nhẹ nhàng làm nổi bật cơ thể với những đường cong mĩ miều vốn sẵn có của người phụ nữ. Nên áo dài sẽ mãi là biểu tượng cho vẻ đẹp của người phụ nữ Champa, đó cũng là niềm tự hào của dân tộc đối với bạn bè khắp nơi.  Chiếc áo dài Chăm với chất liệu mềm mại, nhưng không thiếu sự rực rỡ đã thu hút ánh mắt của nhiều người nhất là khi những phụ nữ mặc trong những dịp lễ hội. Chiếc áo dài của người Chăm còn nói lên phần nào đức tính đẹp, không thiếu phần quan trọng của người phụ nữ trong đời sống. Đây là nét độc đáo nên dù theo thời gian có sự thay đổi nào, áo dài Chăm vẫn luôn mang bản sắc dân tộc. Chiếc áo dài Champa không xẻ tà, che thân kín đáo. Nhưng sao che được những nét đẹp của người phụ nữ, thầm lặng bên trong. Nên hỡi những người con gái Champa ơi! Hãy lấy làm vui lòng và hớn hở, cùng nhớ luôn tự hào về chiếc áo dài truyền thống xưa nay. Vì khi mặc, chỉ làm cho quý chị em đẹp đẽ hơn thôi! Chân Thành (tác giả gởi bài qua info@nguoicham.com)    

  >> vào link để nghe nhạc phẩm Đồ bàn by Chế Mỹ Lan >> trang blog Đại Nhạc Hội Champa Đến với ngày Đại Nhạc Hội, bao nhiêu ký ức đẹp cách đây đã gần 20 năm lại thi nhau ùa về. Bà con Chăm đến với nhau lần ấy vào năm 1998 nhân dịp thành lập Hội Bảo Tồn Văn Hóa Champa. Tất cả các nhân sĩ trí thức Chăm khắp mọi nơi cùng về hội ngộ. Tay bắt mặt mừng trong niềm hân hoan vô bờ bến. Lần đầu tiên cũng tổ chức tại San Jose này, lúc ấy tôi hát bài Hận Đồ Bàn của Xuân Tiên được sự dàn dựng công phu của anh Kiều Đại Vinh với những lời ngâm Ariya thống khiết của ông Châu Văn Cẫm và những dàn diễn viên phụ họa rất sầu nảo làm cho khán giả đã rơi nước mắt. Mãi đến 17 năm sau tôi mới thấy lại hình ảnh này. Cuộc đời mình sống được bao nhiêu mà mãi đến gần 20 năm xa cách mới gặp lại nhau? Có cần phải đợi đến 17 năm không nhĩ! Cám ơn Ban Tổ Chức đã tạo cơ hội cho chúng ta đến gần với nhau sau bao nhiêu năm xa cách. ĐNH đã vẽ lên một bức tranh đầy màu sắc đẹp cả nội dung lẫn hình thức. Từ xa xa, các thanh niên thiếu nữ gọi nhau í ới, tiếng chào hỏi thân quen. những nụ cười rất gần gủi tay trong tay hân hoan dìu nhau bước chân vào hội trường. Những trang phục truyền thống đủ màu sắc trong ánh nắng lung linh của một ngày đẹp trời Cali càng tô điểm rạng ngời những đóa hoa Champa rực thắm. Trên nét mặt của mọi người ai ai cũng toát lên một niềm phấn khởi tràn đầy sức sống.    Các bậc trí thức Cham hội tụ từ nhiều Tiểu Bang khác nhau. Đầu tiên là bước vào phòng chụp ảnh lưu niệm, tấm thảm đỏ được đặc ngay ngắn đưa những bước chân đến những ngọn Tháp như xa lạ như thân quen vẫy chào những đứa con Chăm về với cội nguồn. Tháp đứng sừng sững trong kiêu ngạo và huyền bí làm sao. Ai ai cũng tranh thủ chụp vài tấm hình để lưu lại kỷ niệm đẹp trong đời. Tôi lấy làm vui mừng khi các Bác, các Cô Chú của tất cả các Hội Đoàn vai kề vai cùng chụp ảnh lưu niệm . Rời khỏi phòng chụp ảnh để bước vào phòng ăn uống, không khí lại càng vui nhộn bội phần. Trong căn phòng đầy ấp những tiếng cười giòn giã. Mọi người cùng nhau ngồi thưởng thức những món ăn cổ truyền dân tộc. Ăn uống xong, tất cả cùng dìu nhau vào bên trong sân khấu. MC Từ Công Ánh, MC, Hoa Hậu Ngọc Minh xinh đẹp duyên dáng của Champa chúng ta cùng hai MC đẹp trai phong độ Bá Trung Thiệu, Lưu Quang Sáng mở đầu chương trình rất độc đáo ngoạn mục khai mạc chương trình. Tấm rèm sân khấu từ từ mở hé ra, dàn nhạc vang lên sôi động tưng bừng rộn rã. Tiếng trống Paranưng, tiếng kèn Saranai như vỡ òa trong ngất ngây hạnh phúc. Âm thanh có lúc réo rắc du dương, có khi lại cháy bừng nhộn nhịp. Những bàn tay của những nhạc cụ Chăm thả hồn vào những điệu nhạc say sưa ru hồn người về một thời xa xưa. Ánh sáng nhuộm hoàng hôn tím buồn vời vợi, tím cả thời gian và không gian. Màu tím buồn trên sân khấu khỏa lấp cả khung trời và những mãnh đời cô đơn của những đứa con Champa tha hương lạc loài tìm đến với nhau . Không gian huyền ảo từ phía xa, Tháp đứng ngẩn ngơ sâu lắng tạo nên một bức tranh hoàn hảo rất thơ mộng. Đây có lẽ là bức tranh đẹp nhất từ xưa tới nay. Tiết mục hợp ca Bangsa Champa Khaol Ita cua Cei Juk qua phần hoà âm phối nhạc của nghệ sĩ Miêu Văn Tuấn đã vang lên hùng hồn. Bangsa ilimo khoal ita, Champa muk kei pajiak pajieng, Cam bani sa pajama, pajieng mal, Ahier Awal tajuh halau klau bimong, Champa angan bingo tanâh aia….Nghe xúc động bùi ngùi làm sao ấy. Rồi lần lược những bài ca bất hữu của cố nhạc sĩ Đàng Năng Qụa, nhạc sĩ Châu Văn Kênh, nhạc sĩ Amưnhân... nghe nức nỡ lòng người. Các tiết mục múa đặc sắc và điêu luyện của các cô thiếu nữ trong những bộ trang phục truyền thống uyển chuyển tha thướt đê mê ngây dại đến hoang đường.  MC Ngọc Minh - Trung Thiệu Đại Nhạc Hội lần này gợi nhớ lại bản sắc văn hóa dân tộc qua những bài hát mang giai điệu dân gian Chăm phản ánh đời sống văn hóa xã hội Chăm, nhắc nhở con cháu về lịch sử mất mát đau thương của dân tộc. Phổ biến văn hóa lịch sử âm nhạc dân tộc đến với các cộng đồng khác nhầm xóa bỏ sự nhận định phiến diện về nghệ thuật âm nhạc Chăm. Thể hiện qua trang phục độc đáo, sự uyển chuyển nhịp nhàng của các cô thiếu nữ xinh đẹp trong những điệu múa Chăm ngây ngất đến lạ thường. Đưa khán giả từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Tôi ngồi gần MC Hạ Vân, được cô chia sẽ: “rằng cô rất khâm phục một dân tộc có nền văn hóa đầy màu sắc. Đây là lần đầu tiên cô đã có dịp chiêm ngưỡng những bông hoa xinh đẹp Champa mà từ bấy lâu nay cô chưa hề biết. Cô rất vui khi được chứng kiến tận mắt những thiếu nữ Chăm  đẹp và duyên dáng. Ai ai cũng rất thân thiện và dể mến. Cô nói rằng; cô sẽ về và chia sẽ với đài phát thanh mà cô đang làm.” ĐNH cũng là những tiếng chuông cảnh tỉnh  đến những đứa con Chăm lưu lạc khắp mọi nơi trên thế giới quay về với cội nguồn. Kế tiếp, Nhạc sĩ Từ Công Phụng đã lên góp vui cho đêm ĐNH hai bài hát do ông sáng tác. Tôi hơi thất vọng vì tưởng rằng ông sẽ nhìn khác hơn những gì tôi mong đợi. Tôi hình dung một Từ Công Phụng phong độ trong bộ trang phục cổ truyền dân tộc, nói tiếng mẹ đẻ trên sân khấu dù chỉ vỏn vẹn một câu cũng được, hoặc hát một vài câu bằng tiếng Chăm nếu có thể . Có lẽ tôi hy vọng ở nơi nhạc sĩ Chăm này nhiều hơn thế nữa, nhưng dù gì đi nữa, ông đã đến với cộng đồng của mình trong phần cuối của cuộc đời còn lại, đến để gần gũi nhau hơn đã là tốt lắm rồi. Cũng có thể nói đây là một bước khởi đầu rất đáng khích lệ. Hy vọng trong tương lai, tôi và các bạn sẽ thấy một hình ảnh Từ Công Phụng khác hơn và gần gũi hơn và Chăm hơn.  Cám ơn các cô bác anh chị em tại San Jose về sự rất nhiệt tình phục vụ quên mình. Hy sinh tất cả gia đình con cái, tập dợt nấu ăn và còn phục vụ khách phương xa. Dù rất mệt nhưng các anh chị lúc nào cũng rất vui vẻ. Ở Mỹ ai cũng rất bận rộn, các anh chị em bỏ công sức tập dợt mỗi ngày sau giờ làm việc mệt nhọc. Hy sinh đến mức đó là cùng!. Mặc dù số lượng rất ít ỏi nhưng các cô bác anh chị cùng các anh chị em Sacramento làm nên một đêm Đại Nhạc Hội như thế này là một điều tôi không thể nào ngờ được. Tôi khâm phục ban tổ chức làm việc rất nghiêm túc và kỹ luật. Một sự thành công ngoài sức tưởng tượng của tôi. Xét về hình thức lẫn nội dung đều rất chuyên nghiệp và dĩ nhiên các anh chị đã không nói suông bằng lời mà đã hy sinh rất nhiều thời gian qúi báo của mình để có được một đêm ĐNH ý nghĩa này. G. CLÉMENCEAU nói không sai. “không phải chỉ nói suông mà có thể thay đổi được một tình trạng, chính phải biết hy sinh.” Về đến nhà đã mấy ngày rồi nhưng đầu óc vẫn còn nghe dư âm Đêm nhạc hội. Vẫn còn nhớ như in những hình ảnh các anh chị chạy tới chạy lui chuẩn bị cho tiết mục kế tiếp, sửa soạn trang phục cho nhau trước khi lên sân khấu, khích lệ nhau hãy trình diễn hết mình, những cái nhìn yêu thương trìu mến dành cho nhau lúc tập dợt. Lúc nhẹ nhàng lúc căng thẳng. Lúc lại vang lên những tiếng cười giòn giã. những tiếng chào nhau tay bắt mặt mừng, những vòng tay ấm áp làm mà khó quên đến thế. Tôi đã mang về cả tình cảm anh chị dành cho tôi, đem về hơi ấm tình tự dân tộc, những nỗi niềm yêu thương da diết. Một dư âm thật khó diển tả bằng lời.  Ca nhạc sĩ Từ Công Phụng,  MC Hạ Vân - Sáng LưuThiết nghĩ, trong cuộc sống có đôi khi chúng ta chìm sâu trong sự im lặng qúa lâu. Chìm đấm đến gần như quên đi cảm giác gần gủi thân mật. Đôi khi nhìn lại chẵng có gì trầm trọng cả, chỉ là những cái không đáng kể. Đôi khi chúng ta chưa thật sự hiểu nhau hay chúng ta hiểu lầm nhau bởi không cùng hiểu một nghĩa. Georges DUHAMEL (la possession du monde) có nói: “Những danh từ là những ý tưởng… Con người thường xâu xé lẫn nhau chỉ vì những danh từ mà họ không cùng hiểu một nghĩa. Nếu họ hiểu nhau hơn, họ sẽ ngả vào lòng nhau.” Đại Nhạc Hội Champa chính là cơ hội để đưa chúng ta đến gần với nhau và hiểu nhau hơn. Đêm ĐNH đã nói lên được rằng tinh thần Champa vẫn cháy bỗng. Những đứa con Chăm đã vượt qua biên giới Đạo Giáo, Chủ nghĩa cá nhân, vượt qua Vị trí Địa Lý để đến với nhau. Hơn bao giờ hết, những đứa con Champa trên khắp mọi nơi vẫn còn đau xót cho dân tộc mình, họ vẫn còn hướng về quê hương đổ nát, cùng nhau xây dựng mái nhà Champa yêu dấu. Tất cả đã hòa quyện vào nhau trong vòng tay ấm áp. Ai có đến với ngày Đại Nhạc Hội mới chứng kiến được những cảnh các Chú các Bác cùng nắm chặt tay nhau, cùng nhau làm việc mới cảm nhận được tinh thần đoàn kết của Champa vẫn còn sâu đậm lắm. Ai cũng hăng say góp một bàn tay, chẵng phân biệt tuổi tác hay địa vị. Có lẽ đây là một bài toán mà đã bấy lâu nay chúng ta chưa giải đáp được. Bài toán chứng minh tinh thần đoàn kết dân tộc Champa của chúng ta. Chúng ta sống trên đất khách quê người , ít có cơ hội gặp mặt nhau. Chúng ta hãy biết tạo cơ hội để đến với nhau nối vòng tay lớn. Cùng nhau gìn giữ bản sắc dân tộc. Cùng cầm tay nhau hàn gắn tình đoàn kết, xóa đi những ngộ nhận đáng tiếc trong cộng đồng. Đồng thời hâm nóng lại bản sắc dân tộc. Gợi nhớ hoài cổ, hướng về cố quốc. Kết tụ dân tộc, tình yêu tốt đẹp cần thiết phát triển mọi mặt trong tương lai. Hy vọng một ngày gần trong tương lai.   Anh em diễn viên đang reo hò, vui mừng sau chương trình ĐNH kết thúc. Hãy đến gần với nhau hơn nữa, bởi lẽ, một khi chúng ta đã gần gũi nhau thì những mâu thuẫn sẽ tan biến và nhường chổ cho sự đồng cảm yêu thương, sẵn sàng bỏ qua những bất đồng về quan điểm, sẵn sàng tha thứ cho nhau. Một khi chúng ta đã yêu thương nhau rồi thì mọi thứ khác đã không còn gì đáng kể. Chúng ta hãy biết nắm lấy cơ hội để sích lại gần nhau, đừng để đợi đến một phần tư của cuộc đời mới gặp lại. Hãy đến, cùng nắm chặt tay nhau để cùng nhau làm tốt hơn nữa. Hơn bao giờ hết, hãy gạt bỏ những tư tưởng sai về nhau để cùng nhau đắm chìm trong hạnh phúc như thế này. Hãy cùng nhau gìn giữ bản sắc dân tộc để con cháu sau này còn hãnh diện về dân tộc mình. Ban tổ chức hãy cố gắng duy trì sân chơi bổ ích này để chúng ta giao lưu với nhau. Hãy duy trì một phong cách làm việc vượt lên trên bất cứ sự khác biệt của nhau như thế này nhé. Đây chính là chìa khóa đưa đến sự thành công trong lần ĐNH này. Nếu trong thâm tâm của mỗi cá nhân trong ban tổ chức vẫn còn có tư tưởng phân biệt em Bàlamôn, tôi Bàni, anh thì Islam thì dù có tổ chức bao nhiêu lần ĐNH vẫn quay lại vị trí cũ , không đi về đâu cả. Hy vọng chúng ta sẽ gặp nhau sớm hơn, không phải đợi đến 17 năm nữa, lúc đó Chế Mỹ Lan già rồi không còn hát được nữa đâu. Các bạn có muốn chúng ta gặp nhau một ngày rất gần không? Chúc các Bác các cô Chú và các anh chị về đến nhà vui vẽ bình an, cùng nhau quay quần bên gia đình và người thân. Cùng nhau chia sẽ và ôn lại kỷ niệm đẹp khó quên trong đêm ĐNH và truyền ngọn lửa yêu thương tỏa khắp nơi trong cộng động Champa của chúng ta. Chúc một mùa Giáng Sinh an lành.        

Ngôi Nhà C?ng ??ng Champa – Gi?c M? Thành Hi?n Th?c “M? m?t mái nhà N?i ch?a ???c c? h?n ta và H?n Tháp". Vâng, gi?c m? ?y luôn hi?n di?n trong m?i tâm h?n Cham. M?t mái nhà, n?i h?i t?, tr?ng bày nh?ng m?nh v?n di s?n v?n hóa v?n minh Cham, ?i?m ??n cho bà con anh ch? em Cham, và c? nh?ng ng??i yêu v?n hóa Cham tìm v?. M?t mái nhà, n?i tìm v? ngu?n c?i cho nh?ng cánh chim non tr??ng thành n?i ??t khách. M?t mái nhà cho các c? già thong th? ?ón hoàng hôn. Nhi?u th? h? tr??c ?ã m?, h?n 10 n?m tr??c Ch? Linh c?ng ?ã m?t l?n m? “Nhà V?n Hóa Champa – 2006”. Và hôm nay H?i V?n Hóa Truy?n Th?ng Champa USA ?ã và ?ang hóa gi?c m? ?y thành hi?n th?c: Ngôi Nhà C?ng ??ng Champa. M?y ngày này c?ng ??ng Cham Sacramento xôn xao tranh mua khu ??t vàng b? hoang gi? lòng thành ph?. Cái khó là h? b?t ph?i gi?i quy?t trong vòng 1 tu?n mà Cham ch?ng m?y ng??i có s?n ti?n trong ngân hàng. Xoay s? toát m? hôi v?n thi?u 1/4 giá tr?. T??ng ch?ng nh? không th?, phút cu?i m?t t?m lòng Cham g?i v? cho m??n mi?n phí ?? hoàn t?t h? s?. Không khí nh? bùng v?. C?ng ??ng khá nghèo, ?a ph?n là ng??i già, thanh niên, tr? con, và m?t vài c?p v? ch?ng thi?u-trung-niên cày b?a ngang d?c nh?ng ?ã ch?m ???c tay s? h?u. ?ó là m?t k? tích! Xây d?ng nhà c?ng ??ng l?n này chúng tôi nhi?u l?n b?t khóc b?i nh?ng t?m lòng. Ng??i thì c?m nhà, ng??i thì rút ti?n h?u. Vài cháu sinh viên nói “cháu còn m?t ít ti?n tiêu v?t nh?ng có th? cho m??n”. M?t anh tài xé xe t?i xuyên bang g?i v? nói “Chuy?n này ???c bao nhiêu t?ng h?t”. Nh?ng c?m xúc c? dâng trào, có l? Ngôi Nhà C?ng ??ng Champa ?ã ch?m vào lòng, ch?m vào nh?ng khát khao nên m?i s? ??u tr?n tru khó t?. Chi?u nay tôi ?i ngang qua m?nh ??t ?y, tôi ?ã cúi ??u kh?n nguy?n vì bi?t ??ng Linh Thiêng ?ã v? ng? tr? n?i ?y. N?u không có s? linh thiêng thì trong vòng 3 ngày m?i s? ?ã không ???c suông s? nh? th?. Hi?n nay ngôi nhà ch? là m?t ??ng ?? nát, nh?ng chúng tôi quy?t tâm xây d?ng dù ch? t? ?óng tro tàn. Nh?ng l?i chúc m?ng g?i v? nh? thác ??, xin chân thành c?m ?n. Xin tri ân nh?ng t?m lòng và nh?ng món quà ?ã g?i v? khi nghe tin Ngôi Nhà C?ng ??ng Champa ?ang tr? thành hi?n th?c. Và c?ng ??ng c?ng mong ch? nh?ng t?m lòng vàng góp thêm nh?ng bàn tay. Chân Thành Tri Ân L?u Quang Sáng T?ng Th? Ký H?i VHTT Champa USA ??c bi?t xin gi?i thi?u bài vi?t c?a nhà v?n Inrasa g?i v? nh? m?t món quà tinh th?n. Inrasara NGÔI NHÀ C?NG ??NG CHAMPA H?I NGO?I & TÍNH BI?U T??NG M?i dân t?c luôn có m?t/ m?t vài bi?u t??ng. Các y?u t? làm thành bi?u t??ng:  - ??a ?i?m, ?i kèm m?nh ??t là ki?n trúc hay th?p h?n: c? s? v?t ch?t, là n?i ch?n thu hút c?ng ??ng tr? v?, nh? v?, h??ng v?;  - M?t bi?u t??ng ?úng ngh?a không phân bi?t tôn giáo, tín ng??ng, ý th?c h? xã h?i hay n?i c? trú c?a thành viên dân t?c;  - Bi?u t??ng ?a ph?n mang tính Tinh th?n và ???c ??i b? ph?n c?ng ??ng tin t??ng và g?i g?m ni?m tin yêu vào ?ó. V?i Cham, Tháp Chàm là m?t bi?u t??ng. Bi?u t??ng xa và dài làm thành vô th?c c?ng ??ng không th? xóa nhòa. Cham hãnh di?n vì Tháp và ?au kh? c?ng b?i Tháp, yêu th??ng hay gi?n d? c?ng t? Tháp và qua Tháp. Dù b?n ?i xa ??n ?âu, b?n mang ??c tin nào b?t kì, có th? c? ??i b?n ch?a m?t l?n lên Tháp, ho?c có ý ??nh hành h??ng ??t Tháp - Tháp v?n c? là bi?u t??ng ? th?m sâu tâm linh b?n. ??a con Cham ??ng hóa mình v?i Tháp. T?i sao? Tháp là c?m ki?n trúc ng? ? m?t n?i ch?n nh?t ??nh: m?nh ??t c?a v??ng qu?c Champa c?; n?i ?âu có tháp, ?ó là ??t Champa. Tháp Chàm dù xu?t phát ?n ?? giáo và ???c d?ng lên ?? th? các v? th?n liên quan ??n ?n giáo, nh?ng v?i m?i sinh linh Cham, Tháp là c?a chung, n?i Cham hành h??ng, th? ph?ng các v? vua Champa [không là c?a riêng ai] ???c c?ng ??ng Cham th?n hóa cùng các v? anh hùng li?t n?, và vô s? con ng??i vô danh góp công xây d?ng non sông ??t n??c. M?t bi?u t??ng xa và x?a nh? Tháp Chàm, thì khó có th? th?t truy?n trong tâm th?c con dân Cham. Ng??c l?i, có nh?ng bi?u t??ng th?t truy?n… Tr??c n?m 1975, Tr??ng Trung h?c Pô-Klong, Trung tâm V?n hóa Chàm là bi?u t??ng. Ho?c tr??c n?a: Huy?n An Ph??c và Huy?n Phan Lý Chàm là bi?u t??ng. Khi hai huy?n kia vài l?n chia và tách, cu?i cùng tan rã, bi?u t??ng mang tính hành chính th?t truy?n nhanh chóng. Chúng ch? còn l?a l?i trong kí ?c ng??i già, ?? làm c? s? ??i sánh, khi c?ng ??ng Cham h?u s? v?i t? ch?c chính quy?n s? t?i sau ?ó. Trung tâm V?n hóa Chàm - dù do ng??i Pháp thành l?p và cai qu?n -, v?i Cham, là m?t bi?u t??ng. C?ng nh? sau 1975, Ban Biên so?n sách ch? Cham do Nhà n??c CHXHCNVN thành l?p, là bi?u t??ng. Hai c? s? này có ?? y?u t? làm thành bi?u t??ng, trong ?ó y?u t? quan tr?ng nh?t là: Nó thu hút Cham ??n sinh ho?t, Cham h??ng v? - ngh?a là h?n vía Cham g?i g?m ? ?ó.  R?i khi BBS m?t “??t”, không có Cham nào ghé qua n?a: bi?u t??ng th?t truy?n.  Trung tâm Nghiên c?u V?n hóa Ch?m hi?n nay ng??c l?i, c? s? v?n là m?nh ??t ?ó, ??p và khang trang m??i l?n h?n, khi m?nh ??t ?ó không v?y g?i Cham ??n, nh?: Bà con nh? ???ng ghé qua tá túc, ng??i có ch? h?n g?p m?t trao ??i, cô chú qua nh? v? vi?c riêng t?, th?m chí cánh trai tr? t?t vào ?n u?ng nh?u nh?t… thì Trung tâm ch? còn là “trung tâm” nghiên c?u ??n và thu?n không h?n không kém. Cham có thêm m?t bi?u t??ng th?t truy?n. Xã h?i Cham hi?n ??i, Tr??ng Trung h?c Pô-Klong là m?t bi?u t??ng l?n nh?t, ?áng hãnh di?n nh?t - ch?c ch?n th?! Tr??ng mang tên v? vua anh minh trong l?ch s? Champa: Pô Klong Girai do Cham thành l?p, xây d?ng và phát tri?n trên chính “m?nh ??t Cham”, b?ng m? hôi n??c m?t c?a mình. Pô-Klong t?p h?p g?n nh? t?t c? con em Cham ? Ninh Thu?n và Bình Thu?n ??n h?c t?p và sinh ho?t kéo theo ph? huynh các n?i th??ng xuyên ghé kí túc xá th?m nom con cái. Th?y Cham [?a ph?n] và h?c sinh Cham, sinh ho?t Cham và v?n ngh? Cham, có ??c san cho Cham do chính các cây bút Cham vi?t…  Th? nh?ng sau 1975, khi Tr??ng Trung h?c Pô-Klong ???c Nhà n??c ti?p qu?n, vài b?n thay tên ??i h?, Cham t?n ?i kh?p n?i, Tr??ng m?t d?n h?i th? và nay ch? còn là cái xác không h?n [Cham]. M?t bi?u t??ng th?t truy?n t? t?, chua xót và ?au ??n. Cham còn bi?u t??ng nào không? Tagalau ch?ng? Không! Tagalau dù thu hút non 300 tác gi? Cham kh?p n?i vi?t, và… ch? là m?nh ghép ph? tr? cho bi?u t??ng, ch? không th? là m?t bi?u t??ng. ?? m?i Katê, Ram?w?n hay Rija N?gar, Cham c?m nó trên tay, và nh?. Nh? v? nh?ng bi?u t??ng. Henri Miller: D??ng nh? s? m?nh chính c?a con ng??i trên m?t ??t này, là nh?.  Hôm nay, Cham còn bi?u t??ng nào ?? nh?? Tháp Chàm!  Dù khói nhang ?ang mù m?t ??i Tháp ngày ?êm, dù thân Tháp ???c/ b? ph?c ch? và nâng c?p theo cách nhìn c?a v?n hóa du l?ch, dù t??ng Tháp ???c/ b? nâng b? cao ngang ng??i cho ai không bi?t, và nh?t là khi sinh linh Cham hành h??ng ??t Tháp b?/ ???c ch?n c?a bán vé – Tháp v?n c? là bi?u t??ng, m?t bi?u t??ng b?t kh? th?t truy?n.  Còn gì n?a? Hôm nay và ngày mai… Ngôi Nhà C?ng ??ng Champa H?i ngo?i, có l?. – T?i sao không?

Vào ?ây ?? b?o tr? ch??ng trình ??a m?c " Vi?t - Cham - Anh " vào trong Cham Dictionary    Th?i gian gây qu? (05-26-2018 t?i 06-30-2018). N?u ??n ngày ?áo h?n mà không ?? s? ti?n thì NC s? hoàn ti?n l?i cho bà con.   Gây qu? cho vi?c ??a m?c "Vi?t - Cham - Anh" vào trong Cham Dictionary ONLINE. https://www.gofundme.com/cham-dictionary Salam mikwa,Web: nguoicham.com (NC) mu?n gây qu? kho?ng $5,000 ?? ??a m?c "Vi?t - Ch?m - Anh" vào trong t? ?i?n Cham dictionary (Cdict) ? http://nguoicham.com/cdict/ Nh? chúng ta th?a bi?t trong xã h?i Cham ngày nay, ph?n ti?ng Ch?m ?ã s?p tr? thành t? ng?, vì v?y vi?c b?o t?n ngôn ng? Cham là r?t c?n thi?t và c?p bách. Hi?u ???c tình tr?ng này, NC ?ã t?o T? ?i?n Cham tr?c tuy?n v?i danh m?c "Cham - Vi?t - Anh" t?i http://nguoicham.com/cdict/, và thi?t ngh? ?ó c?ng là m?t trong nh?ng n? l?c góp ph?n vào b?o t?n ngôn ng? Cham chúng ta. Sau khi trang web Cdict này ra ??i thì có r?t nhi?u ng??i yêu thích, ??ng viên và có ph?n h?i t?t cho Cdict, vì nó r?t h?u ích cho nh?ng ng??i mu?n bi?t, h?c h?i và nghiên c?u v? ngôn ng? Ch?m. Tuy nhiên, m?c "Ch?m - Vi?t - Pháp" v?n còn gi?i h?n ??i v?i m?t s? ng??i không bi?t nhi?u v? ti?ng Cham vì h? không bi?t ?ánh t? Latin Cham ?? tìm ki?m trong Cdict, nên m?c này v?n còn tr? ng?i. Theo yêu c?u s? ?ông c?a m?i ng??i là NC nên b? sung và ??a m?c "Vi?t - Ch?m - Anh" vào Cdict là m?t vi?c làm t?i ?u và r?t c?n thi?t cho vi?c tra t? v?ng trên Cdict. Vì ngày nay h?u h?t m?i ng??i s?ng ? Vi?t Nam hay ? các n??c khác, h? bi?t ti?ng Vi?t ho?c ti?ng Anh nhi?u h?n ti?ng Ch?m, vì v?y vi?c tìm ki?m các t? v?ng trong Cdict d? dàng h?n b?ng cách tra t? tr?c ti?p b?ng ti?ng Vi?t hay ti?ng Anh. D? ?áp ?ng yêu c?u ?ó nên hôm nay NC xin m?o mu?i m? m?c "Gây qu? cho Cdict" ?? có kinh phí th?c hi?n cho d? án trên. Qua kinh nghi?m t?n h?n 3 n?m ?? hoàn thành m?c t? ?i?n "Cham - Vi?t - Pháp" v?i g?n 5000 t? v?ng. Nó r?t công phu và t?n r?t nhi?u th?i gian và ti?n b?c ?? hoàn thành nh? bây gi? ta th?y trên http://nguoicham.com/cdict/. Vì v?y, l?n này, NC không ?? ngân sách ?? th?c hi?n d? án trên n?a.?? thêm m?c "Vi?t - Ch?m - Anh" vào Cdict v?i h?n 8000 t? v?ng thì c?n r?t nhi?u công s?c và th?i gi? ?? hoàn thành. Theo kh?o sát và th?m dò c?a chúng tôi, nó ph?i c?n ??n kho?ng $5000 ?? trang tr?i và ti?n b?i d??ng anh em cùng làm d? án này. Và d? ki?n s? ???c hoàn thành trong 2 n?m. (Xem video Demo) N?u ch? có riêng NC trong lúc này thì r?t khó có th? ?? th?c hi?n ???c cho d? án trên, vì v?y NC r?t mong các b?n cùng nhau góp m?t bàn tay ?? ?? có ???c s? ti?n ?y.Cùng nhau ?óng góp t?i ?ây: https://www.gofundme.com/cham-dictionaryDanh sách ?ng h? c?a các b?n s? ???c ghi rõ trong Cham dictionary. L?n n?a, NC c?m ?n các b?n r?t nhi?u v? s? ?ng h?, ??ng hành và ?óng góp c?a các b?n nh?m cùng nhau vun ??p và góp ph?n b?o t?n ngôn ng? Cham chúng ta trong lúc bây gi?. Trân tr?ng,NguoiCham___Liên l?c:N?u các b?n không quen ?óng góp qua website này thì xin inbox NC t?i https://www.facebook.com/nguoichamEmail: nguoicham07@gmail.com Ho?c chuy?n kho?n qua ??a ch?:Ng? Thanh V?n, stk: 0101502535, NH ?ông Á, chi nhánh Th? ??c - HCM Quý nhân ?ã th?c hi?n chuy?n kho?n xin phi?n lòng ch?p phi?u g?i inbox cho Ikan nhé! Trân tr?ng và xin chân thành c?m ?n.___Th?i gian gây qu? b?t ??u t? 26/05/2018 ??n 30/06/2018. N?u ??n ngày ?áo h?n mà không ?? s? ti?n trên thì NC s? hoàn ti?n l?i cho anh ch? em và bà con ?ã ?óng góp. C?m ?n r?t nhi?u. ----------------------------------------------Fundraising for Cham Dictionary "Vietnamese – Cham – English"via: https://www.gofundme.com/cham-dictionary Hello our beloved brothers and sisters, Web: nguoicham.com (NC) wants to raise $ 5,000 for adding a "Vi?t - Ch?m - Anh" (Vietnamese – Cham – English) item into the Cham dictionary (Cdict) at http://nguoicham.com/cdict/ As we know in Cham society today, the Cham language is threatened by extinction and Cham-language preservation is very necessary and urgent. Facing this situation, NC has created the Cham Dictionary online with the item "Cham - Vietnamese - English" at http://nguoicham.com/cdict/, which is one of the efforts that helps contribute to the preservation of the Cham language. After the launch of Cdict, there are a lot of people who love it and have given positive feedback to Cdict, because it is very useful for those who want to know, learn, and research the Cham language.However, the item of "Cham - Vietnamese - French" is still limited for who those who do not know much about Cham language because they do not know how to type Cham words or search for the words that they want to find. According to a large number of people, NC should add "Viet - Cham - English" to Cdict as an optimal and essential feature for searching vocabulary on, and effectively using, Cdict. Nowadays most Cham people live in Vietnam or in other countries, and know Vietnamese or English more than Cham—so searching for words in Cdict would be made easier by looking up words in Vietnamese or English.In order to meet these expectations and the needs of the community: today we would like to open the "Cdict Fundraising" to have funding and support for this project. Over 3 years of labor was required to complete the Cdict with item "Cham -Vietnam - French," containing nearly 5000 vocabulary items. We are aware of the difficulty of this task because it is very detailed, elaborate, and takes a lot of time and money to complete as it is now. At this time, however, NC does not have a sufficient budget to carry out the project to completion. Adding the "Vi?t- Cham - English" item into Cdict with 8000 vocabulary items is labor intensive and requires hours of work to be completed. According to our survey, it will require $5000 to hire experts and compensate the labor needed for this project. In order to conduct this project, NC is looking forward to seeing your generous contribution. Support here: https://www.gofundme.com/cham-dictionaryYour support will be listed in the Cham dictionary. Again, thank you very much for your support and your contribution. We look forward to working together in preserving our Cham language.   Best Regards,NguoiCham___Contact information:If you are unable to contribue in this site, then inbox NC via https://www.facebook.com/nguoichamor email: nguoicham07@gmail.com___Funding time starts from May 26, 2018 to June 30, 2018. If there is not enough money on the maturity date, NC will refund money for the supporters and relatives have contributed. Thanks so much.       Liên l?c: M?i ?óng góp xin liên l?c qua: inbox t?i https://www.facebook.com/nguoicham   t?i gây qu? website https://www.gofundme.com/cham-dictionary Email: nguoicham07@gmail.com     Danh Sách Quí B?o Tr? Viên Cho Cham Dictionary (CDict) Stt        H? và Tên             S? ti?n               Ghi chú       1 Abd Majid Yunos 200 MYR ?ã nh?n 2 Web Nguoicham.com $500 ?ã nh?n  3 Phú V?n D?ng $100   4 v/c Bá Trung Thi?u $500 ?ã nh?n  5 L?u Quang Sáng $100   6 Ysa Cosiem $100   7 v/c Ch? M? Lan  $500   8 v/c Bá V?n D? $100   9 v/c Bá Mohamad Aly $200   10 Hangow Thien $100   11 Luu Hoangzdu $200   12 v/c Ng?c Minh L?u $100 ?ã nh?n  13 v/c Báo V?n Cân $200   14 v/c Kathy Ba (??o V?n Hi?n) $500   15 Miêu Tu?n Ph??ng (Min Cham) $30   16 Julie Dac $100   17 Qua Anh D?ng $100 ?ã nh?n  18 ??t Xuân Hi?p $100 ?ã nh?n 19 ?àng Reo $50   20 Zalyn Kieu $50   21 v/c Zamin V?n (Savy Châu)  $100 ?ã nh?n 22 v/c Jame Ba (Imam Bá) $50 ?ã nh?n 23 Teresa Mai (Thu? Tiên) $100 ?ã nh?n 24 Kinh Khánh $500   25 v/c Th?p Danh ??ng $50  ?ã nh?n 26 Ông/bà Yassin Ba $100  ?ã nh?n 27 v/c Sarif Châu (Lêvy Bá) $100  ?ã nh?n 28 v/c Fatimah Amin (Karim Abdul Rahman) $100   29 v/c Mohamed Châu $100   30 Hi?n ??c $100   31 v/c Sami Ba (Lâm V?n Hà) $500   32 Ikan di Ram 1,000,000 VN?   33 BiBi Ph??ng   500,000 VN? ?ã nh?n 34 Phiral   500,000 VN? ?ã nh?n 35 Ja Aia Campa    500,000 VN?   36 Báo Phú Sang      50,000 VN?    37 Wa Praong   500,000 VN? ?ã nh?n  38 Duong Long   500,000 VN? ?ã nh?n  39 Eva Ruoi     500,000 VN? ?ã nh?n  40 Anh Nguyen Ngoc     50,000 VN?   41  Hoang Khang     500,000 VN?    42 JaThoai    500,000 VN? ?ã nh?n 43 Ja Dar   100,000 VN?    44 RJ-AntiVirus-Aaa    500,000 VN? ?ã nh?n  45 Anh Nang  1,000,000 VN?    46 D??ng L?u    500,000 VN?   47 ?àng Ng?c Thu?    500,000 VN? ?ã nh?n 48  Thông Thái Lâm    500,000 VN? ?ã nh?n   49 GalaiMT    500,000 VN? ?ã nh?n   50 Châu Út Hi?p    300,000 VN? ?ã nh?n 51 Patri Nai    200,000 VN? ?ã nh?n  52 Jabraok Hamutanran    500,000 VN? ?ã nh?n  53 Putra Jatrai      500,000 VN? ?ã nh?n  54 Tuan Inu    500,000 VN? ?ã nh?n  55 Liem Coi    200,000 VN?   56 V? "cám"    100,000 VN?    57 Tu? Nguyên    500,000 VN?     58 Thu?n Hoà Th??ng Trinh    500,000 VN?  ?ã nh?n  59 Nha Trang Châu    300,000 VN?  ?ã nh?n 60 Kim Tagalau    500,000 VN? ?ã nh?n 61 Camry Mohamad    300,000 VN?   62 T? B?o Trung    350,000 VN?   63 Hoa Tuoi Duong    500,000 VN? ?ã nh?n 64 Nuhuang Thai 1,000,000 VN? ?ã nh?n 65 Tu?n Tr??ng 2,000,000 VN?      T?ng c?ng: $5,430 + 16,950,000VN?  + 200 MYR                  

Ng???i Ba?n ?ô?ng Ha?nh 25 N?m Ca?ch Biê?t     Tra? Vigia la? bu?t hiê?u cu?a anh Lâm Gia Tiê?n. Ca?ch ?ây h?n mô?t phâ?n t? thê? ky?, chu?ng tôi ?a? la?m mô?t cuô?c ha?nh tri?nh ta?m r??i quê cha ?â?t tô?, ?ê? la?i sau l?ng v?? hiê?n con th?, cha me? gia? gâ?y yê?u, anh em ba?n be? quyê?n thuô?c thân th??ng ...., v??i ???c mong ti?m ?ê?n bê?n b?? T?? Do, Công B?ng, va? Bác A?i. Thâ?t không may! Va?o n?m 1994, na?n nhân Tra? Vigia ?a? bi? Cao U?y Ti? Na?n Liên Hiê?p Quô?c chô?i bo? va? xô ?â?y anh tr?? la?i quê h??ng ?ô? na?t ?ê? anh co? c? hô?i ch??ng kiê?n tâ?n m??t nh??ng nghi?ch ca?nh ?au buô?n, bâ?t công ma? dân tô?c Ch?m pha?i h??ng chi?u. Tr???c ca?nh n???c mâ?t nha? tan, dân la?ng bi? ti?ch thu ruô?ng ?â?t, ba? con ly ta?n, b??n cha?i kh??p n?i ?ê? kiê?m sô?ng qua nga?y. Anh ?a? không d??n ????c s?? s?? ha?i ?ê? ba?y to? s?? thâ?t phu? pha?ng cu?a xa? hô?i Ch?m qua ca?c ba?i v?n, th?, va? nha?c trên ca?c trang sa?ch ba?o va? trên ca?c trang ma?ng xa? hô?i. Hai m??i l?m n?m trôi qua, kê? t?? nga?y r??i tra?i ti? na?n Tha?i Lan ?ê? ?ê?n ?i?nh c? ta?i Hoa Ky?, tuy ch?a co? lâ?n g??p la?i anh nh?ng trong lo?ng tôi luôn mong co? nga?y ?ê? g??p m??t anh em, ba?n be?. Hy vo?ng mô?t nga?y mai t??i sa?ng chu?ng ta la?i g??p nhau trên ma?nh ?â?t quê h??ng khô c??n. Không ng?? anh la?i vi?nh viê?n ra ?i rô?i sao?! Anh Tra? Vigia ?i, anh ?a? sô?ng hiên ngang cho du? cuô?c sô?ng ?â?y gian truân nh?ng anh không lu?i b???c. Anh ?a? cô? v??n lên ?ê? không phu? lo?ng tiê?n nhân. Anh ?a? hoa?n tha?nh bô?n phâ?n cu?a mô?t ng???i con dân Ch?m trong th??i vong quô?c ?ê? kho?i hô? the?n v??i hô?n thiêng sông nu?i. Thôi anh c?? thanh tha?n ma? ra ?i. G??ng chi? khi? va? nh??ng ba?i viê?t cu?a anh ma?i ma?i l?u danh trong lo?ng dân tô?c. Cho tôi thay m??t gia ?i?nh, v??, con, va? ca?c cha?u xin chia buô?n cu?ng hiê?n thê va? ca?c cha?u cu?a gia ?i?nh anh, câ?u mong linh hô?n anh s??m siêu thoa?t n?i co?i Vi?nh H?ng cu?ng ông ba? va? tô? tiên. Vi?nh Biê?t b?nTra? Vigia. Châu V?n Thu? va? gia ?i?nh.

Nik Mansour Nik HalimV

DOHAMIDE V

Hiểu được thấu đáo luật hấp dẫn chính là chìa khóa để tạo ra một cuộc sống như bạn mong ước. Luật hấp dẫn là quy luật quyền năng nhất trong vũ trụ. Cũng giống như trọng lực, nó luôn phát huy tác dụng và luôn chuyển động. Ngay chính lúc này, nó cũng đang vận hành trong cuộc sống của bạn. Nói một cách đơn giản, theo luật hấp dẫn, bạn sẽ hấp dẫn tất cả những gì bạn tập trung vào. Bất cứ việc gì bạn dành công sức vào đều quay trở lại với bạn. vì thế, nếu bạn tập trung vào những điều tốt đẹp và tích cực, tự nhiên bạn sẽ thu hút được thêm thật nhiều những điều tốt đẹp và tích cực vào cuộc sống của mình. Nếu bạn chỉ quan tâm đến những điều thiếu thốn và tiêu cực thì đó sẽ chính là những thứ sẽ được “hút” vào cuộc sống của bạn. "Bạn sẽ trở thành điều mà bạn nghĩ đến suốt cả ngày" Tiến sĩ Robert Schuller (Là diễn giả, một người truyền cảm hứng và là nhà văn nổi tiếng vì khả năng khuyến khích và truyền cảm hứng được hàng triệu người trên khắp thế giới ngưỡng mộ và đánh giá cao) Bạn luôn ở trong trạng thái sáng tạo. Bạn vẫn luôn như thế. Bạn vẫn đang tạo ra thực tế của chính mình trong từng khoảnh khắc hằng ngày. Bạn đang kiến tạo nên tương lai của mình thông qua mỗi một suy nghĩ đơn lẻ, cả trong nhận thức và tiềm thức. Bạn không thể tránh hay quyết định không sáng tạo được vì sự sáng tạo diễn ra không ngừng. Luật hấp dẫn không bao giờ ngừng hoạt động. Vì vậy, việc hiểu được cách thức hoạt động của quy luật này chính là chìa khóa cốt lõi giúp bạn có được thành công. Nếu muốn thay đổi cuộc sống và tự trao quyền cho mình để có thể tạo ra một tương lai đầy hứa hẹn, bạn cần phải hiểu được vai trò của mình trong luật hấp dẫn. Và đây là quy luật hoạt động của nó: "Cái gì giống nhau thì hấp dẫn lẫn nhau" (Like Attract Like). Nếu bạn cảm thấy hào hứng, nhiệt tình, đam mê, hạnh phúc, thú vị, muốn đánh giá, thưởng thức hay giàu có nghĩa là bạn đang phát đi những năng lượng tích cực. Ngược lại, nếu bạn cảm thấy chán nản, buồn bã, lo lắng, căng thẳng, giận dữ hay phẫn uất có nghĩa là bạn đang phát đi những năng lượng tiêu cực. Vũ trụ, thông qua luật hấp dẫn, sẽ phản ứng lại với cả hai trạng thái rung cảm này. Tất nhiên nó không thể quyết định cái nào tốt hơn bạn, mà chỉ có thể phản ứng lại bất cứ nguồn năng lượng nào mà bạn tạo ra, và nó thường mang lại cho bạn những điều giống như những gì bạn đã tạo ra, nhưng còn nhiều hơn thế. Bạn sẽ nhận lại được đúng thứ mà bạn đã gửi đi. Bất cứ suy nghĩ hay cảm xúc nào của bạn trong một khoảng thời gian nhất định, về cơ bản, đều là những yêu cầu bạn gửi tới thế giới, tới vũ trụ để có được nhiều hơn những điều giống thế.   Sóng não (Mỗi suy nghĩ mà bạn phát ra đều có những xung động dưới dạng sóng gửi vào thế giới xung quanh) Vì những năng lượng rung cảm của bạn sẽ hút một lượng năng lượng với mức độ tương tự trở lại với bạn, nên bạn cần phải chắc chắn rằng mình vẫn đang phát đi những năng lượng, suy nghĩ và tình cảm phù hợp với hình ảnh con người mà bạn muốn trở thành, với điều mà bạn muốn làm và muốn trải nghiệm. Tần số năng lượng của bạn cần phải tương thích với điều bạn muốn hấp dẫn trong cuộc sống. Nếu điều bạn muốn hấp dẫn là tình yêu và niềm vui thích thì điều bạn cần phải thường xuyên tạo ra là những rung cảm yêu thương và thích thú. Hãy tưởng tưởng điều đó theo cách này: nó rất giống việc phát và nhận sóng radio. Tần số của bạn phải phù hợp với tần số của những điều bạn muốn nhận. Bạn không thể dò sóng ở tần số 99,9 Mhz của đài FM mà lại trông chờ bắt đượng sóng của tần số 103,3 Mhz được. Chuyện đó là không tưởng. Năng lượng của bạn cần phải đồng nhịp hoặc phù hợp với năng lượng của người gửi. Vì vậy bạn cần phải điều chỉnh những rung cảm của mình luôn ở tần số tích cực thì mới có thể hấp dẫn được những nguồn năng lượng tích cực cho mình. Âm thoa là một ví dụ điển hình khác. Khi bạn dò âm thoa, bạn cần khởi động nó để phát đi một âm thanh hay một tần số đặc biệt. Và nếu trong phòng có rất nhiều âm thoa khác nhau thì chỉ những âm thoa nào có được điều chỉnh ở cùng tần số mới có sự tương tác, giao thoa lẫn nhau. Chúng sẽ tự động liên kết và phản ứng với những tần số tương thích với tần số của chúng. Vì vậy, vấn đề ở đây là bạn phải điều chỉnh bản thân sao cho có thể cộng hưởng được với tần số phù hợp với điều mà bạn muốn hấp dẫn. Để tạo ra được một tương lai tươi sáng, tích cực, bạn cần phải giữ cho sinh lực, suy nghĩ và cảm xúc của mình trong “vùng tích cực”. Bạn có thể học cách điều khiển suy nghĩ và cảm xúc của mình cũng như duy trì những rung cảm tương thích với điều mà bạn muốn hấp dẫn bằng cách học tương tác với, thay cho phản ứng lại những tình huống xảy ra trong cuộc sống của bạn. Hầu hết chúng ta sống đơn giản là phản ứng một cách tự động và hoàn toàn vô thức với những sự vật, sự việc diễn ra xung quanh chúng ta. Có thể bạn có một ngày khó chịu, có thể xe bạn bị thủng xăm, hoặc có thể có ai đó đối xử bất công với bạn. Giả sử bạn phản ứng lại những tình huống theo cách tiêu cực (thông qua suy nghĩ, tình cảm chẳng hạn), bạn có thể trở nên giận dữ, bực bội và khó chịu. Trong trường hợp này, bạn đang phản ứng lại một cách hoàn toàn vô thức với tình huống, chứ không phải tương tác một cách có ý thức với nó, và những suy nghĩ cảm xúc mang hơi hướng tiêu cực này sẽ mặc nhiên “đặt hàng” thế giới, vũ trụ cho bạn nhiều hơn nữa những điều tiêu cực tương tự. Để có được một kết quả tích cực, bạn cần phải học cách tương tác một cách có ý thức theo những cách tích cực hơn. "Nếu bạn chỉ làm những điều mà bạn vẫn luôn làm, bạn cũng chỉ nhận được những điều mà bạn vẫn nhận được mà thôi." Anthony Robbins Có một tin đáng mừng là khi bạn đã hiểu được luật hấp dẫn và cách vận hành nó, bạn có thể bắt đầu tạo ra cuộc sống tốt hơn một cách có chủ ý và trí tuệ. Bạn có thể chọn những cách tương tác khác nhau với những tình huống phát sinh trong ngày của bạn. Bạn cũng có thể chọn cách nghĩ khác đi. Bạn cũng có thể chọn cách tập trung và chỉ suy nghĩ về những thứ mà bạn muốn có nhiều hơn trong cuộc sống của mình. Bạn có thể chọn trải nghiệm nhiều hơn những điều khiến bạn thấy dễ chịu. Bạn cũng có thể chọn để được tham dự một cách có chủ ý vào quá trình kiến tạo nên tương lai của mình bằng cách điều khiển suy nghĩ và tình cảm của bản thân. "Tương lai của bạn được tạo nên bởi những điều bạn làm trong ngày hôm nay, chứ không phải trong ngày mai." Robert Kiyosaki (Tác giả bộ sách Bestseller Richdad Poordad)   Hãy trông chờ vào những điều kỳ diệu. Luật hấp dẫn sẽ mang lại những khả năng vô tận, sự giàu có vô tận và niềm vui vô tận. trong luật hấp dẫn không có cái gọi là khó khăn, và nó có thể thay đổi cuộc sống của bạn theo bất kỳ cách nào. Để hiểu thấu đáo Luật hấp dẫn họat động như thế nào trong cuộc sống của bạn, chúng ta cần phải xem xét một vài vấn đề... "Vũ trụ luôn thay đổi, cuộc sống của chúng ta do chính suy nghĩ của chúng ta tạo nên." Marcus Aurelius Antoninus

Brian Bier Có lúc nào bạn cảm thấy mình nghi ngờ điều gì đó hay đấu tranh để đạt được những gì bạn đặt ra, hãy tự hỏi: Tôi đang tập trung vào điều gì vậy? Tôi có nhìn thấy những trở ngại hay kết quả cuối cùng? Tôi có cái "nhưng mà" lớn chăng?   "Con muốn ăn kẹo trái cây" Tôi nghe thấy bé con 2 tuổi của tôi nói.  Nó đã có 1 viên kẹo và lại muốn thêm 1 viên nữa.  Để nỗ lực trở thành bậc cha mẹ tốt, chúng tôi nói không. Nó kêu gào, khóc lóc một chút và chúng tôi giải thích rằng nó không được phép ăn nhiều vào thời điểm đó. Một vài phút sau, chúng tôi nghe thấy âm thanh loảng xoảng từ các ngăn tủ đựng thức ăn ở nhà bếp!  Chúng tôi chạy vào và bạn có biết chúng tôi nhìn thấy gì không? Michael đứng đó, xung quanh cu cậu là đồ đạc rơi vãi, với một gói kẹo trái cây trong tay! Vợ tôi và tôi nhìn nhau ngạc nhiên, vì rằng hộp kẹo trái cây nằm ở kệ thứ 4, cách sàn nhà hơn 1,5m! Làm thế nào trên thế giới này có một đứa bé 2-tuổi lấy được được một hộp kẹo trái cây trên kệ thứ 4, cách mặt đất hơn 1,5m? Các bạn của tôi ạ, vấn đề nằm ở đây !  Chúng ta đều biết chính xác những gì đã xảy ra. Chúng ta dễ dàng có thể đoán được những âm thanh đồ vật bị rơi xuống, Michael đứng với phần thưởng trong tay của nó, rằng nó đã rướn người lên các kệ (có vẻ là một đứa trẻ rất mạnh), leo lên và kéo cho đến khi có được những gì nó muốn.  Vì vậy, vấn đề là gì? Vâng, hầu hết mọi người sẽ đặt câu hỏi mà tôi vừa tự hỏi: "Làm thế nào trên thế giới ..."  Tôi sẽ nói với bạn làm như thế nào. Thằng bé đã tập trung vào các viên kẹo trái cây! Đã bao nhiêu lần bạn nhìn thấy một cái gì đó mà bạn muốn và sau đó nhìn thấy những trở ngại ở phía trước của bạn và đã bỏ cuộc? Đã bao nhiêu lần bạn nói, "Điều đó không thể làm được" Bạn đã bao giờ giải quyết cho một việc gì đó ít hơn những gì bạn muốn vì thách thức là quá khó khăn?  Bạn thấy, Michael đã không nhìn vào kệ. Nó không biết rằng chiều cao của kệ đựng hộp kẹo trái cây cao gấp hai lần kích thước của mình. Michael đã không biết rằng những trở ngại trên con đường của mình. Nó chỉ nhìn thấy những gì nó muốn và đã làm những gì phải làm để có được hộp kẹo! Vậy, có gì khác với bạn và tôi? Chúng ta đều đã là những người lớn. Chúng ta có thể thấy được phần thưởng. Chúng ta có thể xem xét những gì cần làm để có được một điều gì đó. Chúng tôi có thể lập một kế hoạch để đạt được những mục tiêu đó. Vậy sự khác biệt là gì?  Tại sao có quá nhiều người thất bại? Hãy để tôi kiểm tra bạn ... Tôi muốn bạn thực sự tưởng tượng mỗi bước đi trong tâm trí của bạn. Nhắm mắt lại và hình dung.  Xem mình đang làm từng bước như thế nào. Sẵn sàng chưa?  Hãy tưởng tượng ra một bảng dài.  Dài khoảng 3m và rộng khoảng 30 cm. Đặt nó trên mặt đất (một mặt phẳng) và bước qua nó.  Hãy thực sự nghĩ đến hình ảnh mình thực hiện điều này. Thậm chí tốt hơn, nếu bạn có bảng thật như vậy, và bước qua thật ! Ok, bây giờ mà bạn đã bước qua nó rồi,  bạn cảm thấy thế nào?  Khá dễ dàng đúng không. Thực chứ, có khó khăn chút nào không đấy? Bước Chân của bạn có lẽ không rộng hơn 15 cm, bạn đã đi bộ cả đời, như thế thì cũng không có gì quá xa. Không tồi phải không? Ok, tiếp theo, tôi muốn các bạn tưởng tượng rằng đặt tấm bảng này trên 2 chiếc ghế. Như thế, giờ nó cách mặt đất khoảng 0,6 hoặc 1m. Bây giờ, hãy bước qua nó 1 lần nữa. Dễ dàng phải không? Tấm bảng rộng hơn chân của bạn, bạn đã đi bộ cả đời, và bạn đã thực hiện nó một khi đã để bạn biết bạn có thể làm điều đó. Không tệ chút nào. Tiếp theo, hãy tưởng tượng rằng  tấm bảng sẽ cao hơn một chút . Hãy cho là cách mặt đất khoảng 2m.  Bây giờ, đi bộ qua nó. Có lẽ cũng dễ dàng. Không tệ đâu, chân của bạn nhỏ hơn so với tấm bảng, bạn đã đi bộ cả đời, và bạn đã làm được hai lần nãy giờ. Có khó khăn gì đâu Ok, bây giờ, tôi muốn các bạn tưởng tượng rằng chiếc bảng tương tự mà bạn đã đi qua ba lần rồi đó,  sẽ ở độ cao 110 tầng, chiều cao mà Trung tâm Thương mại Thế giới Towers đứng. Nhìn xuống và nhìn thấy những con kiến nhỏ bé chính là con người. Hãy nhìn vào những hình dáng nhỏ bé di chuyển ... chúng là xe ô tô. Bây giờ, hãy đi bộ qua đó tấm bảng đó xem!  Bạn cảm thấy thế nào?  Bạn đã làm được điều này chưa? Bạn thậm chí đã thử chưa?  Vâng, hãy xem xét điều này. Tấm bảng lớn hơn so với bàn chân của bạn, bạn đã đi bộ cả đời rồi, bạn đã vượt qua nó ba lần mà chẳng có vấn đề gì, vậy điều gì đã xảy ra? Tại sao bạn không bước qua tấm bảng? Có phải bạn có lo lắng, oh, cho phép tôi nói nhé, là bị rơi xuống chăng? Đợi một phút, chẳng phải bạn đã đi qua tấm bảng ba lần rồi đấy ư? Bạn có lo bị rơi trong 3 lần đó không ? Ah ha!  Tôi đặt cược bạn đã không hề lo chút nào.  Như vậy, những điều này có liên quan gì đến nhau? Vâng, khá đơn giản, bạn sẽ tập trung vào điều gì? Con trai tôi đã tập trung vào việc ăn kẹo trái cây.  Đoán xem, nó đã có được điều nó muốn! Bạn đã tập trung vào việc ngã xuống. Đoán đi, bạn đã không đạt được! Tôi tin rằng quá thường xuyên, chúng ta để quá khứ  điều khiển những gì chúng ta có thể và không thể làm được. Cả cuộc đời chúng ta lớn lên trong việc nghe nói không, những gì chúng ta không thể làm, những gì chúng ta nên và không nên làm. Bạn có nghĩ rằng có lẽ một đứa trẻ 2-tuổi không có những chương trình được lập trình "không" 20, 30, hay 40 năm trong tâm trí của mình nên chưa bao giờ nghĩ về những gì nó không thể làm? Tôi có thể cho bạn biết rằng kể từ khi sự việc đó, không còn có thể nói với thằng bé rằng nó không được ăn kẹo trái cây trên kệ nữa!  Nó biết nó có thể lấy được! Nó đã làm được! Chúng tôi đã phải sắp xếp lại mọi thứ! Bạn có đồng ý rằng nếu con bạn đã ở phía bên kia của tấm bảng ở độ cao 110 tầng và tính mạng của nó đang gặp nguy hiểm thì bạn sẽ nhanh chóng bước ngay qua tấm bảng và cứu các con của bạn? Tôi biết tôi sẽ như thế!  Tôi sẽ không suy nghĩ về chuyện bị ngã xuống. ITôi chỉ nghĩ đến việc làm sao để cứu được con trai của tôi! Tôi sẽ tập trung vào sự thành công! Vậy, Chúng ta có thể học hỏi gì từ ý chí của một đứa trẻ?  Rằng thực sự là khá đơn giản để có được viên kẹo trái cây? Hay là những gì chúng ta tập trung vào sẽ là những gì chúng ta nhận được? Bất cứ lúc nào bạn cảm thấy mình nghi ngờ điều gì đó hay đấu tranh để đạt được những gì bạn đặt ra, hãy tự hỏi: Tôi đang tập trung vào điều gì vậy?  Tôi nhìn thấy những trở ngại hay kết quả cuối cùng?  Tôi có một cái "Nhưng mà" lớn ư, "nhưng"? Huh? bạn đọc đúng rồi đấy " Bạn biết đấy, mọi người đều có những câu "nhưng mà" tai hại!  Hãy để tôi giải thích. Bạn đang tập trung vào thành công của bạn, bạn đang thu gặt kết quả , và gặp phải một số trở ngại. Bạn dừng lại và tự hỏi mình đang thực sự tập trung vào điều gì.  Bạn trả lời, " tôi tập trung vào các giải thưởng và thành công của tôi, nhưng ..." Bao nhiêu lần bạn sử dụng từ "nhưng" trong một câu trả lời hay giải thích? Nếu bạn liên tục nói "nhưng", rồi thì bạn sẽ không tập trung vào sự thành công nữa. YBạn đang tập trung vào chướng ngại vật! My friends, you need to get rid of your buts! Bạncủa tôi, bạn cần phải tìm cách thoát khỏi những cái "nhưng mà"của bạn! Bạn muốn đạt được thành công ư ?  Thế bạn đang tập trung vào điều gì vậy?

10 sự kiện quốc tế nổi bật năm 2011 (Dân trí) - Từ “Mùa Xuân Ảrập”, đến cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, rồi sự kiện trùm khủng bố Bin Laden bị tiêu diệt - năm 2011 được đánh dấu bằng những sự kiện có biến động mạnh và mang tính lịch sử, được dự báo sẽ định hình thế giới sau nhiều năm tới.   1. “Mùa xuân Ảrập” Không ai có thể ngờ vụ tự thiêu của một thanh niên người Tunisia vào ngày 2/1/2011 đã châm ngòi cho một làn sóng nổi dậy của công chúng lan khắp khu vực Trung Đông-Bắc Phi mà dư âm của nó được dự báo sẽ tiếp tục tác động đến cục diện khu vực và thế giới trong năm 2012. Ngọn lửa phản kháng bùng lên ở Tunisia và chỉ trong vòng 100 ngày đã lan sang gần như tất cả 22 nước Ảrập. Người dân xuống đường để bày tỏ sự tức giận trước những khó khăn kinh tế, sự bất bình đẳng xã hội, các cuộc xung đột tôn giáo và bộ lạc. Cơn địa chấn chính trị - xã hội này đã khiến một loạt chính phủ ở Tunisia, Ai Cập, Yemen tồn tại hàng chục năm bị sụp đổ, làm thay đổi hoàn toàn diện mạo chính trị ở các nước. Điều gây sửng sốt nhất có lẽ là sự ra đi của nhà lãnh đạo kỳ cựu của Libya, Moammar Gadhafi - được cho là đã đánh dấu một diễn tiến khu vực quan trọng. Nhưng sự ra đi của các nhà lãnh đạo đầy quyền lực vẫn chưa phải là dấu chấm hết cho những bất ổn chính trị tại khu vực này.   Người biểu tình đốt ảnh của cựu Tổng thống Tunisia Zine el-Abidine Ben Ali trong một cuộc biểu tình ở Tunis ngày 24/1/2011.       2. Động đất/sóng thần và thảm họa hạt nhân ở Nhật Bản   Ngày 11/3, một trận động đất mạnh 9,0 độ richter đã làm rung chuyển bờ biển đông bắc Nhật Bản, gây ra trận sóng thần khủng khiếp chưa từng có trong hàng thập kỷ qua. Hậu quả trận động đất/sóng thần này không chỉ để lại một vùng tan hoang rộng lớn, hay không dừng lại ở những con số 15.400 người bị chết, hơn 8.000 người mất tích, mà còn khiến Nhật Bản phải đối phó với cuộc khủng hoảng hạt nhân tồi tệ nhất thế giới kể từ thảm họa Chernobyl năm 1986. Chính phủ Nhật Bản đã ước tính thiệt hại sau thảm họa động đất và sóng thần là vào khoảng 210 tỷ USD, chưa bao gồm thiệt hại do sự cố tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1. Một số nhà kinh tế dự đoán Nhật Bản phải tốn thêm 200 tỉ USD nữa cho công tác tái thiết. Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới, nên hậu quả thảm họa 11/3 với nước này đương nhiên sẽ ảnh hưởng lâu dài đến nền kinh tế toàn cầu, trong đó có khu vực Đông Á, kìm hãm đà phục hồi và tăng trưởng của nền kinh tế thế giới.   Sóng thần ngày 11/3/2011 san bằng một vùng rộng lớn ở đông bắc Nhật Bản. 3. Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (EAS) lần đầu tiên Mỹ, Nga tham dự là thành viên chính thức Trong tháng 11, mọi sự chú ý đã hướng về Bali (Indonesia) khi một diễn đàn do ASEAN đóng vai trò trung tâm - Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) trọn vẹn lần đầu tiên được tổ chức, kết nối lãnh đạo của 10 nước thành viên ASEAN với 8 quốc gia khu vực bao gồm Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Mặc dù EAS đã trải qua 5 kỳ hội nghị, nhưng hội nghị lần thứ 6 này được dư luận đặc biệt quan tâm do đây là lần đầu tiên có sự tham gia của Mỹ và Nga, hai nước lớn quan trọng hàng đầu trên thế giới. Sự tham gia của hai quốc gia này được đánh giá là nâng tầm quan trọng chiến lược của EAS trên quy mô lớn hơn và giúp làm cân bằng các mối quan hệ trong EAS.   EAS 6 diễn ra ngày 19/11, chỉ một tuần sau khi Mỹ đăng cai Hội nghị cấp cao Diễn đàn kinh tế châu Á-Thái Bình Dương lần thứ 19 (APEC 19) tại Hawaii. Tại APEC 19, người ta chú ý đến mặt kinh tế và sáng kiến của Mỹ là vận động hợp tác kinh tế để xây dựng hợp tác chiến lược, còn tại EAS - dư luận chú ý đến vấn đề an ninh. Vấn đề Biển Đông đã được Tổng thống Mỹ nêu ra trước hội nghị. Việc Tổng thống Mỹ Barack Obama đã chính thức nêu vấn đề Biển Đông ra trước diễn đàn EAS 6 nhấn mạnh thêm tính chất quốc tế của hồ sơ này.   Tổng thống Mỹ Obama và Tổng thống Indonesia Yudhoyono cùng phu nhân trong tiệc chiêu đãi tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN và Hội nghị Đông Á (EAS) ở Bali, Indonesia, tối 18/11/2011.   4. Khủng hoảng nợ châu Âu   Khu vực châu Âu, vốn có truyền thống hòa bình và thịnh vượng, phải vật lộn với cuộc khủng hoảng nợ công. Bắt đầu từ những nước "ngoại biên" như Hy Lạp, Ireland và Bồ Đào Nha, cuộc khủng hoảng này cuối cùng lan sang các nền kinh tế lớn của châu Âu như Pháp và Đức.   Các thủ tướng của Hy Lạp và Italia đã phải từ chức vì những chỉ trích liên quan tới sự thất bại trong việc kiểm soát các khoản nợ khổng lồ của hai nước này. Hai tuần trước khi năm 2011 kết thúc, giới phân tích kinh tế tại Anh rộ lên tin đồn Pháp sắp bị Standard&Poor's đánh tụt hạng tín nhiệm, đồng nghĩa với việc thành viên lớn thứ 2 của khu vực đồng euro bị cuộc khủng hoảng nợ công đe dọa và đồng tiền chung euro bị đẩy gần hơn tới bờ vực tan rã. Nếu điều này xảy ra, tác động đối với các quốc gia và công ty ở châu Âu cũng như trên phạm vi toàn cầu là rất nghiêm trọng, tồi tệ hơn cả cuộc khủng hoảng 2008-2009.   Thủ Tướng Italia Silvio Berlusconi đã từ chức vào giữa tháng 11, chấm dứt một thời kỳ chính trị 17 năm được đánh dấu bằng những cáo giác tham nhũng, những tai tiếng về tình dục, và những chỉ trích liên quan tới sự thất bại trong việc kiểm soát các khoản nợ khổng lồ.   5. Cuba "chuyển mình" sau Đại hội Đảng Cộng sản   Đại hội Đảng Cộng sản Cuba lần thứ VI khai mạc ngày 16/4 ở thủ đô Havana là sự kiện được đánh giá sẽ khai mở một trang mới trong lịch sử của Cuba, với những cải cách kinh tế và với một thế hệ lãnh đạo mới. Đại hội này được xem là sự kiện quan trọng nhất kể từ Đại hội Đảng năm 1975, chính thức hóa việc áp dụng mô hình Liên Xô vàoCuba, một mô hình mà nay không còn thành công.   Đại hội đã thông qua kế hoạch đổi mới kinh tế để “cập nhật hóa” mô hình kinh tế xã hội chủ nghĩa đã được áp dụng từ cuối thập niên 60 của thế kỷ trước - đây là khúc quanh kinh tế mà Chủ tịch Raul Castro đề xướng. Đại hội cũng đã bầu chọn các ủy viên Trung ương, ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Bí thư thứ nhất và thứ hai. Chủ tịch Raul Castro- Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng, đã được bầu là Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba.   Chủ tịch Cuba Raul Castro (phải) và cựu Chủ tịch Fidel Castro (trái) trong buổi lễ bế mạc đại hội đảng Cộng Sản Cuba tại Havana, ngày 19/4/2011.    6. Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-il qua đời   Hãng thông tấn chính thức của Triều Tiên KCNA đưa tin Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Il đã qua đời ngày 17/12/2011 khi đang trên một chuyến tàu hỏa đi thị sát ngoài thủ đô Bình Nhưỡng. Sau cái chết của nhà lãnh đạo Kim Jong-il, một loạt câu hỏi đã được đặt ra về tương lai của quốc gia Đông Bắc Á này cũng như những tác động của sự kiện này với tình hình khu vực. Về mặt chính thức, đại tướng Kim Jong-un - con trai thứ ba của Chủ tịch Kim Jong-il - sẽ kế nhiệm cha và đã được chuẩn bị cho vị trí này trong 2 năm qua. Hàn Quốc không giấu giếm hy vọng sự ra đi của nhà lãnh đạo Kim Jong-il sẽ là nền tảng của việc mở ra một kỉ nguyên mới cho quan hệ liên Triều. Nhưng điều Mỹ và các đồng minh trong khu vực băn khoăn nhất hiện nay là nguy cơ gia tăng sự không rõ ràng xung quanh chương trình hạt nhân cũng như những hành động có thể của quốc gia này trong năm 2012.   Truyền thông Triều Tiên đưa tin Chủ tịch Kim Jong Il từ trần sau một cơn đau tim. 7. Trùm khủng bố Bin Laden bị tiêu diệt Bin Laden bị tiêu diệt ngày 2/5, trước khi Mỹ kỷ niệm 10 năm vụ 11/9. Cái chết này đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc chiến chống khủng bố do Mỹ lãnh đạo và chấm dứt chính sách đối ngoại tập trung chống chủ nghĩa khủng bố và hậu quả ngày 11/9 của Mỹ kéo dài một thập kỷ. Cũng trong năm 2011, Mỹ - cường quốc quân sự và kinh tế số 1 của thế giới - bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan và Iraq, hai nước Mỹ đã phát động chiến tranh trong thập kỷ qua dưới danh nghĩa chống khủng bố. Siêu cường Mỹ đang thay đổi chiến lược khi trở lại tập trung vào khu vực châu Á-Thái Bình Dương.   Ảnh lấy từ trang web của FBI cho thấy Osama bin Laden đã bị tiêu diệt ngày 2/5/2011.   8. Phong trào “Chiếm phố wall” lan khắp thế giới Những người biểu tình lấy tên phong trào “Chiếm phố Wall” bắt đầu tổ chức cuộc tuần hành phản kháng đầu tiên ở trung tâm tài chính thành phố New York (Mỹ) ngày 17/9 để phản đối sự tham lam của các tập đoàn và chính sách cắt giảm của chính phủ. Phong trào này sau đó đã lan đến hàng chục thành phố trên khắp nước Mỹ và một tháng sau ngày 17/9, chính quyền của hơn 80 quốc gia đã phải xem xét mức thiệt hại do các hành động phản đối khởi phát từ chiến dịch “Chiếm phố Wall” gây ra. Giới phân tích cho rằng đây là lần đầu tiên thế giới chứng kiến một phong trào phạm vi toàn cầu đoàn kết những người từ các quốc gia khác nhau. Tất cả đều ủng hộ ý tưởng chính: cần phải thay đổi hệ thống tài chính, và sáng kiến này sẽ làm thay đổi chính phủ. Giới phân tích thậm chí đã cho rằng dù “Mùa xuân Ảrập” là sự kiện được nhắc đến nhiều nhất trong năm 2011, nhưng chính các phong trào chính trị-xã hội phi bạo lực nổ ra ở Phương Tây lại tác động có tính chất quyết định tới tương lai của toàn thế giới.   Người biểu tình “Chiếm phố Wall” hô khẩu hiệu và tràn qua hàng rào cảnh sát trong công viên Zuccotti ở New York ngày 17/11/2011. 9. Thế giới 7 tỷ người Vào tháng 10/2011, dân số thế giới đã đạt 7 tỷ người, đánh dấu một mốc quan trọng trong quá trình phát triển của nhân loại. Đội ngũ dân số đông với lực lượng lao động trẻ là một tiềm năng cho sự phát triển kinh tế, nhưng bên cạnh đó nổi lên nhiều thách thức to lớn, trước tiên là đảm bảo nhu cầu về lương thực và phúc lợi an sinh xã hội. Đứa trẻ thứ 7 tỷ đã chào đời trong bối cảnh thế giới có nhiều biến đổi sâu rộng và khó lường cả về môi trường kinh tế, địa chính trị, công nghệ và dân số. Kể từ khi thành lập Liên hợp quốc vào năm 1945, dân số thế giới đã tăng gấp 3 lần.   Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki-moon (giữa) đứng cùng các học sinh trường Nest+m ở New York cầm các tấm bảng ghi dân số thế giới lên đến 7 tỉ vào ngày 31/10/2011.   10. Đám cưới Hoàng gia Anh Trong năm 2011, có một vài vụ bê bối đáng chú ý như vụ nghe lén điện thoại của tờ báo News Of the World của tập đoàn truyền thông Rupert Murdoch và vụ bê bối tình dục của cựu Giám đốc Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) Strauss-Kahn. Trong bối cảnh đó, một điểm sáng thu hút sự quan tâm của thế giới chính là Đám cưới Hoàng gia Anh giữa Hoàng tử William và Kate Middleton vào cuối tháng 4. Đám cưới của của họ là một trong những sự kiện nằm trong top 10 sự kiện lớn nhất từ trước đến nay trên Internet. Hãng tin CNN công bố thống kê cho thấy Will + Kate = sự kiện lớn thứ 6 trên Internet từ trước đến nay, vượt qua cả sự kiện chính trị rất lớn của Mỹ là cuộc bầu cử mang đến cho cường quốc số 1 thế giới này tổng thống da màu đầu tiên trong lịch sử.   Hoàng tử Anh William và Kate Middleton trong đám cưới lịch sử hôm 29/4/2011.

Những kỳ quan kiến trúc hiện đại Nếu trước đây, những công trình kiến trúc cổ xưa như Kim tự tháp Ai Cập, Vườn treo Babylon hay tháp Eiffel đều được vinh danh là những kỳ quan thế giới thì hiện nay, một loạt công trình mới cũng được đánh giá là những kỳ quan kiến trúc hiện đại.     Khách sạn Burj Al-Arab – thành phố Dubai, Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất. Với hình dáng của một cánh buồm no gió, đây là khách sạn đang hoạt động cao nhất thế giới với chiều cao 321m. Khách sạn này được hoàn thành vào năm 1999.     Sân vận động “Tổ chim” - Bắc Kinh, Trung Quốc, được hoàn thành năm 2008 và được sử dụng làm sân vận động trung tâm tại Thế vận hội mùa hè Bắc Kinh 2008. Đây là kiến trúc thép lớn nhất thế giới.     Đường cao tốc Karakoram nối Pakistan và Trung Quốc. Đây là con đường được trải nhựa cao nhất trên thế giới, với chiều dài hơn 1.300km, điểm cao nhất cách mực nước biển khoảng gần 5km. Con đường này được hoàn thành vào năm 1986.     Hầm qua eo biển Manche, nối liền nước Anh và Pháp, được khánh thành năm 1994. Đây là đường hầm dưới nước dài nhất thế giới với tổng chiều dài là 50,45km, trong đó khoảng 38km đi ngầm dưới eo biển Manche.     Đập thủy điện Tam Hiệp, Trung Quốc là công trình thủy điện lớn nhất thế giới với công suất lắp máy 22,5GW. Công trình bê tông lớn nhất thế giới này được hoàn thành năm 2006.     Tòa nhà tại 30 St Mary Axe - London, Anh, được hoàn thành vào năm 2003 và là một trong những tòa nhà sử dụng năng lượng hiệu quả thế giới: sử dụng năng lượng ít hơn 50% các tòa nhà cùng loại.     Hồ Mead, Nevada, Arizona hoàn thành năm 1935, đây là hồ chứa nước lớn nhất nước Mỹ.     Cầu Ngọc trai, thành phố Kobe, Nhật Bản, là cầu treo dài nhất thế giới với độ dài tổng cộng là khoảng 3,9km.     Tháp Burj Khalifa – thành phố Dubai, Các tiểu vương quốc Ảrập thống nhất. Đây là kiến trúc cao nhất thế giới: 828m. Tòa nhà này vừa được khánh thành năm 2010.     Vòng lượn Kingda Ka, Six Flags, New Jersey. Đây là vòng lượn có tốc độ nhanh nhất thế giới (tăng tốc từ 0 lên 206km/h trong vòng 3,5 giây) và cao nhất thế giới (139m – chỗ cao nhất). Vòng lượn này được hoàn thành vào năm 2005.     Tháp đôi Petronas, Kuala Lampur, Malaysia. Tòa tháp hoàn thành từ năm 1998 vẫn là tháp đôi cao nhất thế giới với gần 452m (tính đến ăngten của tháp).     Đường sắt Thanh Hải – Tây Tạng, Trung Quốc. Đến nay, đây là tuyến đường sắt cao nhất thế giới với điểm cao nhất là 5.072m trên mực nước biển. Tuyến đường sắt này được hoàn thành vào năm 2005 và dự kiến sẽ được kéo dài thêm.

Ngoạn mục 40 bức ảnh pháo hoa rực rỡ Hồi còn bé, cứ đến Tết, tôi lại háo hức leo lên nóc nhà ngồi đợi xem pháo hoa rực rỡ ngày 30 Tết, trầm trồ ngắm những bông hoa rực lửa bùng nổ trên bầu trời đêm. Ngày nay khi đã lớn, tôi không còn háo hức leo lên nóc nhà ngắm pháo bông vào những dịp Tết nữa, không phải vì pháo bông không còn đẹp nữa mà chẳng qua tôi không còn thời gian rãnh rỗi để ngồi đợi chờ và ngắm từng chùm pháo bông đủ màu sắc bay vút lên trời cao và nở hoa rực rỡ. Mới đó lại một mùa Xuân nữa sắp đến, mọi người lại đang hân hoan chuẩn bị đón giao thừa, giới trẻ đang háo hức xúng xính đi sắm đồ tết mới, và trẻ con thì nôn nao đợi đêm giao thừa để ngắm pháo bông và nhận những phong lì xì đỏ mừng tuổi, hưởng ứng cho những ngày Tết sắp đến hãy cùng tôi ngắm lại 40 bức ảnh tuyệt vời của pháo hoa trên thế giới, để cùng nhau ôn lại những kỷ niệm lung linh sắc màu của những đêm không ngủ ngồi ngắm pháo hoa đêm giao thừa.                                                                   

L?CH S? V??NG QU?C CHAMPAV??ng Qu?c Champa là m?t Qu?c gia ??c l?p, t?n t?i t? kho?ng th? k? th? 7 ??n n?m 1832 trên ph?n ??t nay thu?c mi?n Trung Vi?t Nam. C??ng v?c c?a Ch?m Pa lúc m? r?ng nh?t tr?i dài t? dãy núi Hoành S?n ? phía B?c cho ??n Bình Thu?n ? phía Nam và t? bi?n ?ông cho ??n t?n mi?n núi phía Tây c?a n??c Lào ngày nay. V?n hóa Ch?m Pa ch?u ?nh h??ng c?a v?n hóa Trung Qu?c, Campuchia và ?n ?? ?ã t?ng phát tri?n r?c r? v?i nh?ng ??nh cao là phong cách ??ng D??ng và phong cách M? S?n A1 mà nhi?u di tích ??n tháp và các công trình ?iêu kh?c ?á, ??c bi?t là các hi?n v?t có hình linga v?n còn t?n t?i cho ??n ngày nay cho th?y ?nh h??ng c?a ?n giáo và Ph?t giáo là hai tôn giáo chính c?a ch? nhân v??ng qu?c Ch?m Pa x?a.Ch?m Pa h?ng th?nh nh?t vào th? k? th? 9 và 10 và sau ?ó d?n d?n suy y?u d??i s?c ép Nam ti?n c?a ??i Vi?t t? phía B?c và các cu?c chi?n tranh v?i ?? qu?c Khmer. N?m 1471, Ch?m Pa ch?u th?t b?i n?ng n? tr??c ??i Vi?t và n??c Ch?m Pa th?ng nh?t ch?m d?t t?n t?i. Ph?n lãnh th? còn l?i c?a Ch?m Pa ti?p t?c b? các chúa Nguy?n thôn tính l?n h?i và ??n n?m 1832 toàn b? v??ng qu?c chính th?c b? sáp nh?p vào Vi?t Nam.T? th? k? th? 7 ??n th? k? th? 15, lãnh th? c?a v??ng qu?c Ch?m Pa có nhi?u bi?n ??ng v? biên gi?i phía b?c v?i ??i Vi?t. Lãnh th? Ch?m Pa ban ??u là vùng mà ngày nay bao g?m các t?nh t? Qu?ng Bình, Bình ??nh cho ??n Ninh Thu?n, Bình Thu?n[1]. ??n n?m 1069, vua Rudravarman (Ch? C?) c?a Ch?m Pa ?ã nh??ng ba châu ??a Lý (L? Ninh, Qu?ng Bình ngày nay), Ma Linh (B?n H?i, Qu?ng Tr? ngày nay) và B? Chính (các huy?n Qu?ng Tr?ch, B? Tr?ch, Tuyên Hòa t?nh Qu?ng Bình ngày nay) cho vua Lý Thánh Tông c?a ??i Vi?t và lãnh th? Ch?m Pa ch? còn t? Th?a Thiên - Hu? ngày nay tr? xu?ng.[2] ??n n?m 1306, vua Jayasimhavarman III (Ch? Mân) nh??ng hai châu Ô, Lý cho nhà Tr?n. Nhà Tr?n ??i hai châu này thành hai châu Thu?n và châu Hóa nay là vùng t? Th?a Thiên – Hu? cho ??n ?à N?ng.[3] ??n n?m 1471, vua Lê Thánh Tông sau khi ?ánh b?i quân Chiêm và sáp nh?p ph?n l?n lãnh th? Chiêm ?ã xác l?p lãnh th? Chiêm ch? bao g?m các t?nh Phú Yên – Khánh Hòa và Ninh Thu?n – Bình Thu?n ngày nay.[4]V? phía Tây, tuy lãnh th? Ch?m Pa bao g?m c? Tây Nguyên và ?ôi khi còn m? r?ng sang t?n Lào ngày nay, nh?ng ng??i Ch?m v?n duy trì l?i s?ng c?a nh?ng ng??i ?i bi?n v?i các ho?t ??ng th??ng m?i ???ng bi?n, và ch? ??nh c? ? khu v?c ??ng b?ng ven bi?n mi?n Trung Vi?t Nam. N?m 1471, vua Lê Thánh Tông tách ph?n ??t thu?c Tây Nguyên ngày nay thành n??c Nam Bàn[5] và t? ?ây mi?n ??t này không còn thu?c c??ng v?c c?a Ch?m Pa.Các ??a khuV??ng qu?c Ch?m Pa trong l?ch s? bao g?m n?m ??a khu v?i tên g?i xu?t phát t? l?ch s? ?n ??. V? trí và lãnh th? c?a các khu v?c này nh? sau[1]:Indrapura: Trung tâm c?a ??a khu này là thành ph? Indrapura, ngày này n?m ? khu v?c ??ng D??ng, thu?c ??a ph?n huy?n Th?ng Bình, t?nh Qu?ng Nam ngày nay. "Thành ph? S? t?" Singhapura c?ng có th?i là trung tâm c?a ??a khu này, nay là Trà Ki?u, n?m g?n ?à N?ng và cách không xa thánh ??a M? S?n, n?i v?n còn nhi?u di tích ??n tháp c?a ng??i Ch?m. ??a khu này lúc m? r?ng nh?t bao g?m các t?nh Qu?ng Bình, Qu?ng Tr?, và Th?a Thiên–Hu? ngày nay. Amaravati: Nay là thành ph? ?à N?ng, t?nh Qu?ng Nam và Qu?ng Ngãi. Vijaya: Th? ph? c?ng là thành ph? cùng tên Vijaya mà trong sách s? c?a ng??i Vi?t g?i là Ph?t Th? (th?i Lý) hay Chà Bàn (th?i Lê) mà sách s? Vi?t vi?t nh?m thành ?? Bàn [6] n?m ? g?n Qui Nh?n thu?c t?nh Bình ??nh ngày nay. Lúc m? r?ng nh?t, ??a khu Vijaya ki?m soát toàn b? các t?nh Qu?ng Nam, Qu?ng Ngãi, Bình ??nh và Phú Yên ngày nay. Kauthara: Th? ph? là thành ph? Kauthara, nay là Nha Trang thu?c t?nh Khánh Hòa. Panduranga: Th? ph? là thành ph? Panduranga ngày nay là th? xã Phan Rang thu?c t?nh Ninh Thu?n. Panduranga là lãnh th? Ch?m Pa cu?i cùng b? sáp nh?p b?i ??i Vi?t và d??i th?i các chúa Nguy?n c?ng nh? ??u th?i Nguy?n ???c g?i là Thu?n Thành. Nhân kh?uNg??i Ch?m trong th?i v??ng qu?c Ch?m Pa l?ch s? bao g?m hai b? t?c chính là b? t?c D?a (Narikelavamsa) và Cau (Kramukavamsa). B? t?c D?a s?ng ? Amaravati và Vijaya trong khi b? t?c Cau s?ng ? Kauthara và Pandaranga. Hai b? t?c có nh?ng cách sinh ho?t và trang ph?c khác nhau và có nhi?u l?i ích xung ??t d?n ??n tranh ch?p th?m chí chi?n tranh. Nh?ng trong l?ch s? v??ng qu?c Ch?m Pa các m?i xung ??t này th??ng ???c gi?i quy?t ?? duy trì s? th?ng nh?t c?a ??t n??c thông qua hôn nhân.[7]Bên c?nh ng??i Ch?m, ch? nhân v??ng qu?c Ch?m Pa x?a còn có c? các t?c ng??i thi?u s? g?c Nam ??o và Mon-Khmer và ? phía B?c Ch?m Pa còn có c? ng??i Vi?t.Th? ch? chính tr?Các h?c gi? hi?n ??i quan ni?m th? ch? chính tr? và hành chính c?a v??ng qu?c Ch?m Pa theo hai thuy?t ??i l?p nhau. M?c dù các h?c gi? ??u th?ng nh?t vi?c v??ng qu?c Ch?m Pa b? chia nh? thành n?m ??a khu (Panduranga, Kauthara, Amaravati, Vijaya, Indrapura) ch?y t? Nam lên B?c d?c theo b? bi?n Vi?t Nam ngày nay và ???c th?ng nh?t b?i ngôn ng?, v?n hóa và di s?n chung. Tuy nhiên, các h?c gi? không th?ng nh?t vi?c n?m ??a khu này có cùng thu?c m?t th?c th? chính tr? ??n nh?t, hay là các ??a khu này hoàn toàn ??c l?p v?i nhau nh? là các ti?u qu?c. Nhi?u tác gi? quan ni?m Ch?m Pa là m?t liên bang bao g?m nhi?u ti?u qu?c, tuy có chính quy?n trung ??ng th?ng nh?t nh?ng các ti?u v??ng hoàn toàn t? quy?t cai tr? ti?u qu?c c?a mình. M?t th?c t? là không ph?i lúc nào các tài li?u l?ch s? c?ng phong phú ??i v?i m?i ??a khu ? t?t c? các giai ?o?n. Ví d?, vào th? k? th? 10, tài li?u v? Indrapura r?t phong phú trong khi ? th? k? th? 12 l?i r?t giàu tài li?u v? Vijaya; còn sau th? k? th? 15, tài li?u v? Panduranga r?t phong phú. M?t s? h?c gi? xem vi?c bi?n ??ng c?a các tài li?u l?ch s? trên là ph?n ánh vi?c di d?i c?a th? ?ô Ch?m Pa và quan ni?m Ch?m Pa n?u không ph?i là m?t th? ch? chính tr? ??n nh?t thì c?ng là m?t liên bang các ti?u qu?c và vi?c tài li?u phong phú chính minh ch?ng cho ?i?u này là th? ?ô c?a Ch?m Pa. Các h?c gi? nh?n th?y, th? k? th? 10 tài li?u v? Indrapura r?t phong phú, có l? xu?t phát t? lý do ?ây là th? ?ô c?a Ch?m Pa. Các h?c gi? khác không nh?t trí nh? v?y và cho r?ng Ch?m Pa ch?a bao gi? là m?t qu?c gia th?ng nh?t và không cho r?ng vi?c giàu c? li?u ? m?t giai ?o?n l?ch s? là c? s? ?? cho r?ng ?ó là th? ?ô c?a qu?c gia th?ng nh?t[8].v?n hóa ngh? thu?tV?n hóa Trung Qu?c, ?n ?? và Campuchia ??u có ?nh h??ng ??n v?n hóa Ch?m Pa. Ban ??u v?n hóa Ch?m Pa g?n v?i v?n hóa và truy?n th?ng tôn giáo Trung Qu?c, nh?ng t? th? k? th? 4 v??ng qu?c Phù Nam ? Campuchia và mi?n Nam Vi?t Nam ngày nay ?ã truy?n bá v?n minh ?n ?? vào xã h?i Ch?m. Ti?ng Ph?n tr? thành ngôn ng? h?c thu?t, và ?n giáo, ??c bi?t là Si-va giáo, tr? thành qu?c giáo. T? th? k? th? 10, các th??ng nhân ? R?p ?ã mang tôn giáo và v?n hóa ??o H?i vào khu v?c. Ch?m Pa có vai trò trung chuy?n quan tr?ng trên con ???ng h? tiêu t? v?nh Pec-xich t?i mi?n Nam Trung qu?c và sau này là con ???ng th??ng m?i trên bi?n c?a ng??i ? R?p, xu?t phát t? bán ??o ?ông D??ng - n?i xu?t kh?u tr?m h??ng. M?c dù gi?a Ch?m Pa và ?? qu?c Khmer luôn có chi?n tranh, nh?ng th??ng m?i và v?n hóa v?n ???c giao l?u v? c? hai phía. Hoàng gia c?a hai v??ng qu?c c?ng th??ng xuyên l?y l?n nhau. Ch?m Pa còn có quan h? th??ng m?i và v?n hóa v?i các ?? qu?c hùng m?nh trên bi?n nh? Srivijaya và sau này v?i Majapahit trên bán ??o Mã Lai.Giai ?o?n ngh? thu?t mi?n b?c: Th? k? 7 – th? k? 11T? th? k? th? 4, ng??i Ch?m pa ?ã xây d?ng ??n th? t?i M? S?n[9] nh?ng không còn t?i ngày nay. Các di tích ??n tháp còn l?i ???c phát hi?n có niên ??i s?m nh?t c?ng là vào n?a sau c?a th? k? th? 7. Các ngôi ??n tháp này thu?c th?i gian này cho ??n n?m 980 ??u thu?c cùng m?t giai ?o?n là giai ?o?n ngh? thu?t mi?n b?c. Các tháp thu?c giai ?o?n này ??u ??n gi?n, làm b?ng g?ch nung màu ??, có chân ?? là m?t kh?i hình ch? nh?t, các m?t tháp ??u có b? trí mi c?a ?n, tr? h??ng có c?a chính, trên ?ó có nhi?u hình ?i?u kh?c c?a các v? th?n. Mi c?a ???c ?? b?ng b? khung các tr? b? t??ng cao và h?p cùng các ??u c?t xòe ngang. C?ng chính các tr? b? t??ng này ?? vòm c?a. Trên vòm và trên các tr? b? t??ng có ch?m kh?c các phù ?iêu theo th?n tho?i ?n ??, v?i các ch?m kh?c t?p trung chính ? ??u c?t. Mái tháp th??ng g?m ba t?ng, m?i t?ng ??u có bao l?n nh? ? phía trên mi c?a. Bên trong tháp ??u có b? th? v?i hình ?nh tri?u ?ình theo ki?u ?n ??.Theo các tác gi? Philippe Stern (Ngh? thu?t Champa, 1942) and Jean Boisselier (?iêu kh?c Champa, 1963) ???c nhà s? h?c Jean-François Hubert t?ng h?p[10] thì có th? phân chia giai ?o?n này thành các phong cách sau:Phong cách M? S?n E1: Th? k? 7 - th? k? 8Phong cách ???c xác ??nh s?m nh?t là M? S?n E1. Phong cách th?i k? này ph?n ánh ?nh h??ng t? bên ngoài c?a v?n hóa ti?n Angkor và c? ngh? thu?t Dvaravati và mi?n Nam ?n ??[11].Tiêu bi?u cho phong cách M? S?n E 1 là ? b? th? bên trong tháp làm b?ng ?á cát k?t có hình d?ng linga t??ng tr?ng cho ng?n núi là nhà c?a th?n Si-va, xung quanh có ch?m các tu s? ?ang tu luy?n trong r?ng núi hay hang ??ng, v?i các hình d?ng nh? ?ang ch?i các lo?i nh?c c? khác nhau, ?ang giáo hóa cho các loài v?t và c? ?ang th? giãn. M?t công trình tiêu bi?u n?a là phù ?iêu ? trên l?i vào chính ch?m kh?c bu?i bình minh th?i ??i theo th?n tho?i ?n ??. Th?n Vishnu ?ang n?m ng? ? d??i ?áy bi?n, trên gi??ng là r?n th?n Sesha. M?t bông hoa sen t? t? m?c lên t? r?n c?a th?n. Th?n Brahma t? t? ??ng lên trong bông hoa sen ?ó ?? t?o ra c? v? tr? này[12][13].Phong cách ??ng D??ng: Th? k? 9 - th? k? 10Phong cách ??ng D??ng m? ??u b?ng các tháp Hòa Lai (n?a ??u th? k? 9) v?i các vòm c?a nhi?u m?i tròn v?i các tr? b? t??ng hình bát giác làm b?ng ?á cát k?t v?i các trang trí hình lá u?n cong. Sang ??ng D??ng (n?a sau th? k? th? 9) các trang trí chuy?n thành nh?ng hình hoa lá h??ng ra ngoài. Các tháp thu?c phong cách ??ng D??ng ??u có nh?ng hàng tr? b? t??ng và vòm c?a kh?e kh?n và có góc c?nh. ?ây c?ng là ?i?m khác bi?t gi?a phong cách ??ng D??ng và M? S?n. ??nh cao c?a phong cách là ki?n trúc m?t tu vi?n Ph?t giáo vào cu?i th? k? 9. B?c t??ng tu vi?n dài ??n m?t cây s? và có r?t nhi?u t??ng Ph?t. R?t ti?c là di tích ?ã b? phá h?y nh?ng nhi?u h?c gi? cho r?ng khi còn nguyên v?n, di tích này c?ng gi?ng nh? các tu vi?n Ph?t giáo ? mi?n B?c ?n ??. M?t s? hi?n v?t thu?c di tích còn ???c gi? l?i ? các b?o tàng cho th?y ?iêu kh?c th?i k? này có tính uy?n chuy?n, phong phú và th? hi?n nh?ng hình kh?c g?n g?i v?i chính ngu?i Ch?m h?n là nh?ng ?nh t??ng c?a các v? th?n. Các b?c t??ng có m?i và môi dày và không h? c??i[14]. Các ?? tài là ??c Ph?t, các v? s?, các h? pháp dvarapalas, b? tát Avalokiteshvara (Quán Th? Âm) và n? th?n tình th??ng Tara, ng??i ???c xem là v? c?a Avalokiteshvara[15].Phong cách M? S?n A1: Th? k? 10 - th? k? 11? phong cách này các tr? b? t??ng ??ng thành ?ôi m?t v?i b?c t??ng hình ng??i ? gi?a nh? trong tháp M? S?n A1. Các vòm c?a có hình dáng ph?c t?p nh?ng không ch?m kh?c. Thân tháp cao vút v?i các t?ng d?n thu nh? l?i. ?ây là th?i k? ch?u ?nh h??ng c?a Java và c?ng là th?i hoàng kim c?a Ch?m Pa[16]. Phong cách này ??t tên theo tòa tháp có cùng ký hi?u nh?ng do h?u qu? c?a chi?n tranh ??n nay không còn. Các tháp thu?c nhóm B, C và D trong khu di tích thánh ??a M? S?n c?ng thu?c phong cách này[17]. ??n th?i k? này, ??i ng??c v?i v? kh?e kho?n và có ph?n d? t?n c?a phong cách ??ng d??ng, phong cách M? S?n A 1 có tính ??ng, d??ng nh? ?ang nh?y múa, v?i v? ??p duyên dáng. Các v? công là các h?a ti?t ???c ?a chu?ng c?a các nhà ?iêu kh?c Ch?m th?i k? này. Bên c?nh ?ó các linh v?t c? trong cu?c s?ng th?c l?n t? th?n tho?i c?ng là m?t ch? ?? ???c ?a thích nh? voi, h?, garuda[18]:Th?n Indra: Th??ng ???c th? hi?n ? t? th? ng?i trên b? v?i tay c?m l??i t?m sét, chân x?p b?ng và m?t con voi là v?t c??i c?a th?n ?ang ph? ph?c.Bò Nan-din: Là v?t c??i c?a th?n Si-va th??ng th? hi?n d??i t? th? n?m và thu?c d?ng t??ng tròn. Ga-ru-da: Là linh v?t mà th?n Vis-nu th??ng c??i và là k? thù c?a r?n th?n Naga. Các phù ?iêu do v?y th??ng ch?m hình chim th?n Ga-ru-da ?ang nu?t ho?c d?m lên ho?c ??p r?n th?n Naga. S? t?: Th??ng là s? t? ??c ? t? th? ng?i v?i hai chân tr??c ??ng. Th?n Si-va: Th??ng ???c th? d??i hình t??ng linga, hay v?i ki?u tóc búi (jatanlinga) ho?c trang trí m?t ng??i (kosa). C?ng thu?c phong cách M? S?n A 1 này còn có c? các nhóm tháp ? Kh??ng M? và các di v?t ? Trà Ki?u. Các công trình Kh??ng M? n?m trong giai ?o?n chuy?n ti?p gi?a ??ng D??ng và M? S?n A1. ??ng th?i ch?u ?nh h??ng c?a Khmer và Java[19]. Nhi?u di v?t ?iêu kh?c c?a Trà Ki?u v?n ???c l?u gi? ? các vi?n b?o tàng ??c bi?t là b? th? Trà Ki?u. B? th? làm g?m b? ?á v?i phù ?iêu và m?t kh?i ligam. Các phù ?iêu ch?m các giai ?o?n khác nhau c?a cu?c ??i Krisna. ? m?i góc c?a b? th? có hình s? t? nâng ?? c? kh?i ki?n trúc n?ng bên trên[20]. C?ng thu?c phong cách Trà Ki?u còn có b? ?á ch?m v? công có hình vuông mà m?i m?t ??u có ch?m hình v? n? apsara ?ang nh?y múa và các nh?c công gandharva ?ang ch?i nh?c. B? ??t trên n?n có ch?m hình ??u s? t? và hình con makara.Giai ?o?n mi?n Nam: Sau th? k? 11 ??n th? k? 15Giai ?o?n này còn ???c g?i là phong cách Bình ??nh hay Tháp M?m. Kh?i ??u b?ng các tháp ? Chánh L? có phong cách chuy?n ti?p t? M? s?n A1 sang Tháp M?m[21]. M?t s? hi?n v?t ? Tháp M?m v?n còn dáng d?p cân ??i, nh? nhàng nh?ng ph?n l?n các ?iêu kh?c ?ã tr? nên thô v?i hình kh?i tròn mang tính b?n ??a d?n d?n chi?m l?nh kh?p các hình t??ng ?n giáo ? mi?n Nam. Các thi?t k? ki?n trúc v?i các ???ng nét s?c s?o nh?t là các ???ng tròn u?n l??n d?n d?n chuy?n sang phong cách m?nh m? v?i các hình kh?i ít ch?m tr? cho th?y ?n t??ng m?nh m? nh?ng d??ng nh? không còn nét tinh t? n?u so sánh v?i phong cách M? S?n A1. ? ?ây các vòm c?a thu l?i và vút lên thành hình m?i giáo. Các tháp nh? trên các t?ng bên trên cu?n tròn l?i thành các kh?i ??m nh?ng kh?e. Các tr? b? t??ng thu h?n vào trong t??ng thành m?t kh?i ph?ng. B? m?t tháp là các b?c t??ng v?i nh?ng ???ng gân s?ng. Ch? có các hình linh v?t là có th? so sánh ???c v?i phong cách tr??c[22]. Ch?m kh?c trong phong cách này ?i vào chi ti?t trang trí h?n là nhìn vào t?ng th? v? ??p và tính ??ng c?a hình t??ng. M?t trong các h?a ti?t c?a phong cách Tháp M?m là ch?m trên ?á m?t hàng các b? ng?c ph? n? xung quanh chân ?? c?a m?t b? th?. H?a ti?t này ?ã th?y ? Trà Ki?u nh?ng tr? thành ?i?n hình cho phong cách Tháp M?m và là m?t h?a ti?t ??c ?áo trong n?n ngh? thu?t ?ông Nam Á[23].Kinh t? xã h?iTrong khi có nhi?u công trình nghiên c?u v? ??i s?ng, ho?t ??ng kinh t? và c? c?u, t? ch?c và các m?t khác nhau c?a ng??i Ch?m hi?n ??i thì ch?a có nh?ng công trình nghiên c?u nh? v?y cho v??ng qu?c Ch?m Pa c?. Lý do c?ng th?t d? nh?n th?y vì nh?ng gì thu?c v? th??ng t?ng ki?n trúc là nh?ng th? khó còn l?i v?i th?i gian và s? li?u v? m?t v??ng qu?c có th?i ?ã d?ng n?n nh?ng ??n tháp r?c r? ch?y dài su?t ven bi?n mi?n Trung Vi?t nam ngày nay c?ng ch? còn qua các ph? tích.Qua các công trình nghiên c?u l?ch s?, các tác gi? cho r?ng n?n kinh t? Ch?m Pa x?a ch? y?u d?a vào các ho?t ??ng nông nghi?p, s?n xu?t ?? th? công và th??ng m?i. Các d?u v?t còn l?i ? mi?n Trung Vi?t Nam c?a nh?ng h? th?ng th?y l?i ph?c t?p và nh?ng gi?ng lúa có ch?t l??ng cao ??c tr?ng riêng c?a mi?n Trung ???c xem là các b?ng ch?ng c?a m?t n?n kinh t? nông nghi?p tr?ng lúa n??c ?ã phát tri?n cao[24].V??ng qu?c Ch?m Pa x?a có ???c v? trí thu?n l?i cho s? phát tri?n th??ng m?i ???ng bi?n. Các c?ng bi?n c?a v??ng qu?c là nh?ng ?i?m trung chuy?n giao l?u hàng hóa qu?c t? c?ng nh? ?? xu?t kh?u các s?n ph?m ch? y?u t? khai thác r?ng ? mi?n th??ng c?a các ??ng b?ng ven bi?n và Tây Nguyên. T? th? k? th? 10, các c?ng c?a Ch?m Pa ?ã ???c bi?t ??n nh? là nh?ng th??ng c?ng quan tr?ng trên Bi?n ?ông, n?m trên hành trình th??ng m?i ???ng bi?n gi?a ph??ng ?ông và ph??ng Tây v?n ???c g?i là "Con ???ng t? l?a trên bi?n".[24] Các s?n ph?m xu?t c?ng c?a Ch?m Pa là s?n ph?m c?a s?n xu?t ?? th? công nh? các ?? g?m s?, ??t nung và c? các s?n ph?m khai thác mi?n r?ng nh? s?ng tê, ngà voi, và ??c bi?t là tr?m h??ng, và c? c?a ho?t ??ng khai thác t? y?n trên các ??o ngoài kh?i.[24]Cho ??n nay, các công trình nghiên c?u dân t?c h?c và ?i?n dã c?ng nh? t?ng quan các nghiên c?u v? xã h?i ngu?i Ch?m ??u t?p trung vào ng??i Ch?m hi?n ??i. ??n nay ch?a có m?t công trình nghiên c?u l?ch s? nào, nh?t là các công trình d?a trên kh?o c?u v?n bia hay v?n t?ch c? c?a ng??i Ch?m cho ra các k?t lu?n khách quan có ch?ng c? v? xã h?i Ch?m Pa c?. M?t s? tác gi? ?? bù ??p cho s? thi?u h?t thông tin này và d?a trên n?n v?n hóa ?n hóa c?a ng??i Ch?m ??u trình bày xã h?i d??i d?ng các ??ng c?p (caste)[25] trong kinh V? ?à tr??c khi ?i vào kh?o c?u các di tích v?n hóa ngh? thu?t Ch?m Pa còn l?i. Theo ?ó, xã h?i V? ?à có b?n ??ng c?p, ??ng ??u là ??ng c?p giáo s? Brahman chuyên v? th? cúng, ti?p theo là ??ng c?p Ksatria t?c chi?n binh có nhi?m v? b?o v? các ??ng c?p kia[26]. Các h?c gi? hi?n ??i theo xu h??ng nghiên c?u th?c ch?ng ?ã t? ra dè d?t h?n và không ?? c?p gì t? ph??ng di?n nghiên c?u s? h?c, nh?t là t? các tài li?u v?n bia v? c? c?u xã h?i c?a Ch?m Pa c?. Các s? ki?n l?ch s?, nh? vi?c L?u K? Tông, m?t ng??i Vi?t ch? không ph?i ng??i Ch?m làm vua Ch?m Pa cho dù ch? có ba n?m (983-986)[27] r?i b? ng??i Ch?m ?o?t l?i v??ng v? c?ng ch?ng t? c? c?u xã h?i Ch?m Pa c? ph?c t?p h?n trong kinh V? ?à nhi?u. Tóm l?i, vi?c xem xã h?i Ch?m Pa c? là xã h?i V? ?à v?i b?n ??ng c?p nh? ? ?n ?? c? (hay n?m ??ng c?p v?i ??ng c?p th? n?m là ngo?i nhân[25]) c?n ???c nhìn nh?n r?t th?n tr?ng vì ch?a có công trình nghiên c?u nào t? c? li?u v?n kh?c Ch?m c? ch?ng minh.Nhi?u h?c gi? trong n??c[28] trên c? s? nghiên c?u ch? ?? m?u h? v?n còn t?n t?i c?a ng??i Ch?m hi?n nay và trên c? s? nghiên c?u c? th? các c?p linga-yoni, ??c bi?t là linga phân t?ng, c? linga phân làm ba t?ng th? trimutri (ba th? c?a Th??ng ??) và hai t?ng (linga và yoni - âm và d??ng[28]) ???c ??t trên b? ?á hình vuông có khe ?? n??c ch?y thoát ra chính là yoni ???c ??t bên d??i linga, thì cho r?ng ? xã h?i Ch?m c? vai trò c?a ng??i ph? n? trong xã h?i c?ng r?t to l?n. Tuy nhiên, c?ng gi?ng nh? ? trên, ??y m?i ch? là m?t suy lu?n ch? ch?a có các tài li?u v?n bia ch?ng minh và ch?a có công trình nghiên c?u l?ch s? d?a trên các v?n kh?c Ch?m c? nào ?? c?p ??n vi?c này.Và v?n ?? v? kinh t? và xã h?i c?a v??ng qu?c Ch?m Pa c? v?n còn ph?i ch? cho t?i khi có nh?ng ti?n b? v??t b?c h?n n?a c?a ngành nghiên c?u l?ch s? v?i nh?ng phát hi?n không ch? mang tính ??t phá mà còn ph?i ch? c? vào may m?n n?a v? các ngu?n th? t?ch c? m?i may ch?ng hé l? thêm cho chúng ta thông tin v? ph??ng di?n kinh t? và xã h?i c?a v??ng qu?c Ch?m Pa c?.Quá trình l?ch s?L?ch s? v??ng qu?c Ch?m Pa ???c khôi ph?c d?a trên ba ngu?n s? li?u chính[29]:Các di tích còn l?i bao g?m các công trình ??n tháp xây b?ng g?ch còn nguyên v?n c?ng nh? ?ã b? phá h?y và c? các công trình ch?m kh?c ?á; Các v?n b?n còn l?i b?ng ti?ng Ch?m và ti?ng Ph?n trên các bia và b? m?t các công trình b?ng ?á; Các sách s? c?a Vi?t Nam và Trung Qu?c, các v?n b?n ngo?i giao, và các v?n b?n khác liên quan còn l?i. Th?i ti?n s?Ng??i dân Ch?m Pa có ngu?n g?c Malayo-Polynesian di c? ??n ??t li?n ?ông Nam Á t? Borneo vào th?i ??i v?n hóa Sa Hu?nh ? th? k? th? 1 và th? 2 tr??c Công nguyên. Qua quan sát ?? ??t nung, ?? th? công và ?? tùy táng ?ã phát hi?n th?y có m?t s? chuy?n ??i liên t?c t? nh?ng ??a ?i?m kh?o c? nh? hang ??ng Niah ? Sarawak, ?ông Malaysia. Các ??a ?i?m v?n hóa Sa Hu?nh r?t phong phú ?? s?t trong khi n?n v?n hóa ?ông S?n cùng th?i k? ? mi?n B?c Vi?t Nam và các n?i khác trong khu v?c ?ông Nam Á l?i ch? y?u là ?? ??ng. Ngôn ng? Ch?m thu?c ng? h? Nam ??o (Austronesian).V?n hóa Sa Hu?nhV?n hóa Sa Hu?nh là xã h?i ti?n s? thu?c th?i ??i kim khí t?i khu v?c ven bi?n mi?n Trung Vi?t Nam. N?m 1909, ?ã phát hi?n kho?ng 200 l? b? chôn ? Sa Hu?nh, m?t làng ven bi?n ? nam Qu?ng Ngãi. T? ?ó ??n nay ?ã phát hi?n ???c r?t nhi?u hi?n v?t ? kho?ng 50 ??a ?i?m kh?o c?. Sa Hu?nh có ??c ?i?m v?n hóa th?i ??i ??ng Thau r?t ??c tr?ng v?i phong cách riêng th? hi?n qua các hi?n v?t nh? rìu, dao và ?? trang s?c. Vi?c ??nh tu?i theo ph??ng pháp phóng x? carbon ?ã x?p v?n hóa Sa Hu?nh ??ng th?i v?i v?n hóa ?ông S?n, t?c kho?ng thiên niên k? th? nh?t tr??c Công nguyên. Ng??i Ch?m b?t ??u c? trú t?i ??ng b?ng ven bi?n mi?n Trung Vi?t nam t? kho?ng n?m 200 sau công nguyên. Lúc này ng??i Ch?m ?ã ti?p thu các y?u t? c?a v?n hóa tôn giáo và chính tr? c?a ?n ??. Các nghiên c?u kh?o c? h?c c?a các tác gi? Vi?t Nam ?ã cho th?y ng??i Ch?m chính là h?u du? v? m?t ngôn ng? và v?n hóa c?a ng??i Sa Hu?nh c?. Các hi?n v?t kh?o c? c?a ng??i Sa Hu?nh ?ã cho th?y h? ?ã là nh?ng ng??i th? th? công r?t khéo tay và ?ã s?n xu?t ra nhi?u ?? trang s?c và v?t d?ng trang trí b?ng ?á và th?y tinh. Phong cách trang s?c Sa Hu?nh còn phát hi?n th?y ? Thái Lan, ?ài Loan và Philippines cho th?y h? ?ã buôn bán v?i các n??c láng gi?ng ? ?ông Nam Á c? b?ng ???ng bi?n và ???ng b?. Các nhà kh?o c? c?ng quan sát th?y các hi?n v?t b?ng s?t ?ã ???c ng??i Sa Hu?nh s? d?ng trong khi ng??i ?ông S?n láng gi?ng v?n còn ch? y?u s? d?ng ?? ??ng.Lâm ?pTheo s? li?u Trung Qu?c, v??ng qu?c Ch?m Pa ?ã ???c bi?t ??n ??u tiên là v??ng qu?c Lâm ?p b?t ??u t? n?m 192 ? khu v?c Hu? ngày nay, sau cu?c kh?i ngh?a c?a ng??i dân ??a ph??ng ch?ng l?i nhà Hán. Trong nhi?u th? k? sau ?ó, quân ??i Trung Qu?c ?ã nhi?u l?n c? g?ng chi?m l?i khu v?c này nh?ng không thành công[30].T? n??c láng gi?ng Phù Nam ? phía tây và nam, Lâm ?p nhanh chóng h?p thu n?n v?n minh ?n ??[31]. Các h?c gi? ?ã xác ??nh th?i ?i?m b?t ??u c?a Ch?m Pa là th? k? th? 4 sau Công nguyên, khi quá trình ?n hóa ?ang di?n ra. ?ây chính là giai ?o?n mà ng??i Ch?m ?ã b?t ??u có các v?n b?n mô t? trên ?á b?ng ch? Ph?n và b?ng ch? Ch?m, và h? ?ã có b? ch? cái hoàn ch?nh ?? ghi l?i ti?ng nói c?a ng??i Ch?m[32].V? vua ??u tiên ???c mô t? trong v?n bia là Bhadravarman, cai tr? t? n?m 349 ??n 361. ? thánh ??a M? S?n, vua Bhadravarman ?ã xây d?ng nên ngôi ??n th? th?n có tên là Bhadresvara, cái tên là s? k?t h?p gi?a tên c?a nhà vua và tên c?a th?n Shiva, v? th?n c?a các th?n trong ?n ?? giáo[33]. Vi?c th? vua nh? th? th?n, ch?ng h?n nh? th? v?i tên th?n Bhadresvara hay các tên khác v?n ti?p di?n trong các th? k? sau ?ó[34].Vào th?i Bhadravarman, kinh ?ô c?a Lâm ?p là kinh thành Simhapura ("thành ph? S? t?"), n?m ? d?c hai con sông và bao quanh b?i t??ng thành có chu vi dài ??n tám d?m. Theo ghi chép l?i c?a m?t ng??i Trung Qu?c thì ng??i Lâm ?p v?a ?a thích ca nh?c nh?ng c?ng l?i hi?u chi?n, và có "m?t sâu, m?i th?ng và cao, và tóc ?en và xo?n"[35].C?ng theo tài li?u Trung Qu?c, Sambhuvarman lên ngôi vua Lâm ?p n?m 529. Các tài li?u c?ng mô t? v? vua này ?ã cho khôi ph?c l?i ngôi ??n th? Bhadresvara sau m?t v? cháy. Sambhuvarman c?ng ?ã c? s? th?n sang c?ng tu? Trung Qu?c, và ?ã xâm l??c không thành ph?n ??t mà ngày nay là mi?n B?c Vi?t Nam[36]. N?m 605, t??ng L?u Ph??ng nhà Tùy xâm l??c Lâm ?p, và ?ã chi?n th?ng sau khi d? t??ng binh c?a Lâm ?p ??n và tiêu di?t t?i tr?n ??a mà tr??c ?ó ông ?ã cho ?ào nhi?u h? nh? và ph? c? lên[37]. Vào kho?ng nh?ng n?m 620, các vua Lâm ?p ?ã c? nhi?u s? th?n sang nhà ???ng và xin ???c làm n??c phiên thu?c c?a Trung Qu?c[38].Các tài li?u Trung Qu?c ghi nh?n cái ch?t c?a v? vua cu?i cùng c?a Lâm ?p là vào kho?ng n?m 756 sau Công nguyên. Sau ?ó trong m?t th?i gian dài, các sách s? Trung qu?c g?i Ch?m Pa là "Hoàn V??ng"[39]. Tài li?u Trung Qu?c s?m nh?t s? d?ng tên có d?ng "Ch?m Pa" là vào n?m 877, tuy nhiên, nh?ng cái tên nh? v?y ?ã ???c ng??i Ch?m s? d?ng mu?n nh?t là t? n?m 629, và ng??i Khmer ?ã dùng mu?n nh?t là t? n?m 657[40].th?i hoàng kimT? th? k? th? 7 ??n th? k? th? 10, ng??i Ch?m ki?m soát vi?c buôn bán h? tiêu và t? l?a gi?a Trung Qu?c, ?n ??, Indonesia, và ?? qu?c Abbassid ? Baghdad. Ng??i Ch?m còn b? sung thêm cho ngu?n thu nh?p c?a mình t? th??ng m?i, không ch? b?ng vi?c xu?t kh?u ngà voi và tr?m h??ng mà còn b?ng c? các ho?t ??ng c??p phá trên bi?n và các n??c láng gi?ng ven bi?n[41].Vào n?a cu?i th? k? th? 7, các ngôi ??n c?a hoàng gia b?t ??u ???c xây d?ng t?i M? S?n. Tôn giáo chính lúc này là th? th?n Shiva nh?ng các ngôi ??n c?ng th? c? th?n Vishnu. Các h?c gi? g?i phong cách ki?n trúc th?i k? này là phong cách M? S?n E1, ?? ch? các di tích ? M? S?n ?i?n hình theo phong cách này. Các công trình còn ??n nay c?a phong cách này bao g?m b? ?á hình linga ???c bi?t v?i tên g?i là b? ?á M? S?n E1 và ph?n trán t??ng có hình Brahma ???c sinh ra t? hoa sen n? t? r?n c?a th?n Vishnu ?ang ng?[42].Trong m?t v?n bia kh?c n?m 657 tìm th?y ? M? S?n, vua Prakasadharma, ng??i l?y hi?u là Vikrantavarman I, ?ã t? x?ng có bên ngo?i là h?u du? c?a Brahman Kaundinya và công chúa r?n Soma, ng??i theo truy?n thuy?t c?ng là th?y t? c?a ng??i Khmer. Chính v?n bia này ?ã cho th?y m?i quan h? v? v?n hóa và ch?ng t?c gi?a v??ng qu?c Ch?m Pa và ?? qu?c Khmer. Bia ???c kh?c nhân d?p vua cho d?ng t??ng ?ài, có l? là linga, cho th?n Shiva[43]. M?t v?n bia khác mô t? l?i c?u nguy?n chân thành c?a vua khi hi?n t? cho Shiva: ng??i là ngu?n kh?i th?y c?a s? k?t thúc v?nh vi?n s? s?ng, ?i?u r?t khó ??t ???c; mà b?n ch?t th?c s? n?m ngoài suy ngh? và l?i nói c?a con ng??i, tuy nhiên nh?ng ai mà ý ni?m t??ng ??ng v?i v? tr? thì hình thái c?a ng??i s? hi?n ra[44].

Nhạc cụ truyền thống NC News - Nhạc cụ là thành tố quan trọng để tạo nên phần hồn lễ hội Chăm. Nhạc cụ Chăm không chỉ là sản phẩm vật chất đơn thuần mà còn là phương tiện biểu diễn nghệ thuật mang lại biểu cảm thẩm mỹ trong đời sống tâm linh.Phải nói lễ hội Chăm là nơi bảo tồn, lưu giữ nhạc cụ Chăm. Hầu hết các loại nhạc cụ Chăm nhằm mục đích để phục vụ cho lễ hội.  Nhạc cụ Chăm sử dụng trong lễ hội bao gồm: Đàn Ka nhi, Rabap trống Ginăng, Basanưng, kèn Sarakai, Hagar (trống nhỏ), Chiêng, Asăng (tù và), Tăngek (nhạc gõ bằng 2 cây gỗ). Ngoài ra còn có Mã la do người Raglai biểu diễn. Các nhạc cụ trên có các đặc điểm sau đây:Đàn Kanhi: là loại đàn kéo một dây tương tự như đàn nhị của người Kinh. Thân đàn Kanhi được làm bằng mai rùa vàng. Trên thân mai rùa vàng có gắn một đoạn tre nhỏ đặc cỡ ngón chân cái, dài khoảng 0,65cm. Ở đầu đoạn tre này có hai cần để kéo dây gọi là hai tai Kanhi. Từ hai cần kéo (hai tai) nối xuống với cây tre bằng một sợi là dây đàn chính của Kanhi. Ngoài ra cần kéo này nối với cây tre bằng lông đuôi ngựa uốn cong như cánh cung. Đây chính là dây kéo của đàn Kanhi để tạo ra âm thanh.Theo truyền thuyết Chăm đàn Kanhi là biểu tượng cho 4 đứa con của thần mẹ xứ sở - Po Inư Nưgar có tên là: Jakak, jakan chuyên trông coi việc trên trời và jalo, jalai trông coi ở trần gian (dun ya). Do vậy đàn Kanhi người Chăm sử dụng trong hai trường hợp sau:- Kanhi dùng trong đám tang gọi là “Kanhi đam”. Người Chăm thường sử dụng 2 đàn Kanhi cho đám tang 2 thầy Paseh và sử dụng 4 cái cho đám tang 4 thầy Paseh. Kanhi trong nghi lễ này do nghệ nhân biểu diễn phục vụ cho công việc trần gian là nhằm để phụ hoạ với bài hát lễ tiễn đưa hồn người quá cố về thế giới bên kia.- Đàn Rabap cũng tương tự, cùng họ với đàn Kanhi trên nhưng chỉ được sử dụng đơn chiếc. Rabap vừa là vật tổ môn phái của thầy Kadhar - một thầy tín ngưỡng dân gian Chăm thờ thần mặt trời (yang prong). Do đó Rabap chỉ được thầy Kadhar sử dụng để hoà âm với các bài thánh ca, ca ngợi các vị thần trên trời ở lễ hội như lễ hội đền tháp, lễ tế thần linh puis, payak, lễ tế trâu…Cả hai loại Kanhi và Rabap đều có 2 ấm chính: kò và kí. Khi diễn tấu thầy Kadhar phải ngồi xếp bằng đặt tay lên đùi tay phải kéo cánh cung, tay trái điều khiển nốt nhạc. Khi khai lễ (Pachah yawa Rabap) thầy Kadhar phải kéo Rabap phát ra 3 tiếng khò và 3 tiếng khí để thức giấc mọi sinh linh và các thần thánh ở vũ trụ.Kèn Saranai: Đây là nhạc cụ thổi bằng hơi, cấu trúc gồm 3 phần gắn liền nhau: Phần chuôi (gali) làm bằng đồng, bên trong có gắn lưỡi gà bằng lá buông, dùng để thổi; phần thân (rup) làm bằng gỗ đục rỗng 7 lỗ chính phía trên và một lỗ phụ ở phía dưới để điều khiển các nốt nhạc;và bộ thứ ba loa kèn làm bằng gỗ quí, sừng trâu hoặc ngà voi, rỗng ruột. Đây là phần phát âm thanh. Kèn Saranai có 5 nốt âm thanh tương đương với nốt nhạc đồ, pha, sol, la, rê và cũng là tượng trưng cho 5 ngũ quan con người. Kèn Saranai được nghệ nhân Chăm sử dụng trong các lễ hội Chăm như lễ hội múa Rija.Trống Basanưng: Đây là loại trống tròn, bịt da một mặt, đường kính khoảng 0,45m. Mặt trống bịt da dê, thân trống bằng gỗ. Xung quanh thân trống có đục 12 lỗ, mỗi lỗ được giữ chặt bằng mỗi con nem và có quấn dây mây xung quanh. Đây là bộ phận tăng giảm âm thanh và nốt nhạc của trống. Trống có 3 âm chính: tác, tăm, tằm. Trống này được người Chăm xem là biểu trưng cho lồng ngực (tim, phổi, ngũ tạng), là biểu hiện cái tâm con người. Trống Basanưng được xem là nhạc cụ, là vật tổ của thầy Mưduôn - thầy cúng lễ tín ngưỡng dân gian phục cho lễ hội múa Rija. Trống vỗ với tư thế ngồi, đặt trống vào đùi, ôm sát vào ngực, vỗ hai tay vào trống.Trống Ginăng: Trống ghi năng Chăm là trống dài hình trụ, thường biểu diễn bằng cặp đôi để nghiêng nằm chéo nhau. Thân trống thường làm bằng gỗ lim, khoét rỗng bên trong. Thân trống dài khoảng 0,72m, hơi phình ở giữa và được bào nhẵn cả trong lẫn ngoài. Hai mặt trống căng da, mặt nhỏ căng da dê, đường kính 0,24m, mặt này người Chăm gọi là chang (mặt dương) vỗ bằng tay có 2 âm chính tớ, tìn. Còn một mặt lớn căng da trâu, đường kính khoảng 0,28m, mặt này là mặt chính của trống người Chăm gọi là Băm (mặt âm) có hai âm chính là: dìn, gleng và luôn đánh bằng đùi gỗ. Trống Ginăng tượng trưng cho đôi chân con người.Theo quan niệm người Chăm về 3 loại nhạc cụ: kèn Saranai, trống Basanưng, Ginăng là tượng trưng cho con người và một vũ trụ thu nhỏ (trời, đất) hoàn chỉnh. Do vậy khi biểu diễn 3 nhạc cụ này không được tách rời nhau mà luôn hòa quyện vào nhau, trong đó kèn Saranai là nhạc cụ chủ đạo. Ba nhạc cụ này đã tạo nên linh hồn cho lễ hội Chăm.Hagar (trống cái): Đây là loại trống cơm, thân trống dài khoảng 0,5m làm bằng gỗ đục rỗng bên trong. Mặt trống căng bằng da dê đường kính khoảng 0,2m. Đây là loại trống nhỏ chỉ sử dụng trong đám tang Chăm. Cùng họ với loại trống này còn có trống gọi lễ trong thánh đường nhân lễ hội Ramưwan của người Chăm Awal. Như trống gọi lễ này có kích thước lớn hơn, hình bầu dục, đường kính khoảng 0,4m.Chiêng (cheng): đây là loại nhạc cụ gõ bằng đồng có đường kính 0,3m. Chiêng có 2 loại: chiêng mặt bằng và chiêng có núm. Chiêng thường dùng dùi gỗ, ở đầu dùi quấn vải mềm dùng để gõ. Chiêng được sử dụng trong các lễ hội Chăm như lễ múa Rija, tế lễ thần linh Puis, payak. Ngoài ra còn được sử dụng trong đám tang. Bên cạnh chiêng còn có Mã la nhưng nhạc cụ này do người Raglai biểu diễn nhân ngày hội cúng lễ ở đền tháp.Tù Và (săng): Đây là nhạc cụ bằng ốc biển dùng để thổi. Theo truyền thuyết đây là vật linh mà đấng Dêbitathuôr dùng để sáng tạo vũ trụ và mọi sinh vật trên trần gian, tù và còn là vật tổ Po Adhia dùng để hành lễ trong đám tang Chăm Ahiêr, đặc biệt trong nghi thức lễ tẩy uế (talih) đất tháp trong các lễ hội ở đền tháp Chăm.Nhạc cụ Chăm tuy chưa phong phú và đa dạng nhưng là một phương tiện không thể thiếu được trong lễ hội Chăm. Nhạc cụ Chăm chỉ vang lên khi có lễ, có hội, không phục vụ cho sinh hoạt đời thường. Nhạc Chăm chỉ đánh thức những sinh linh ở cõi trần và thần thánh nơi chốn thiên đường và lôi cuốn người xem về với tín ngưỡng, về với lễ hội. Như vậy, đến lượt mình nhạc cụ Chăm đã thực sự trở thành phương tiện nghệ thuật lôi cuốn người xem về với lễ hội và ngược lại lễ hội Chăm chính là nơi nuôi dưỡng, bảo tồn nhạc cụ Chăm.Tóm lại: Di sản văn hóa vật chất từ đến tháp, đồ tế tự như áo quần, võng lộng, kiệu khiêng đến thức ăn truyền thống và nhạc cụ… tồn tại trong lễ hội Chăm không chỉ là biểu hiện dưới dạng vật chất đơn thuần mà nó là biểu tượng tâm linh mang ý nghĩa tổng hòa. Sự tổng hòa ấy là sự gắn kết với nhau, quan hệ nhiều với nhau trong một không gian linh thiêng. Đó là mối quan hệ giữa con người với cảnh quan thiên nhiên, cảnh quan di tích; mối quan hệ giữa con người với tâm linh; mối quan hệ giữa con người với các biểu tượng (vật thờ, tượng thờ) và mối quan hệ giữa con người với nhau… Toàn bộ những mối quan hệ đó chuyển hóa bổ sung lẫn nhau, để rồi chắt lọc, cô đúc, tinh chất lại thành những dạng thức vật chất trong lễ hội Chăm. Với ý nghĩa đó lễ hội Chăm trở thành nơi bảo tồn văn hóa vật chất của người Chăm khá đồ sộ, là bảo tàng dân gian sống động đáp ứng đời sống tinh thần của người Chăm.(Trích trong "Lễ hội của người Chăm" - Tác giả: Văn Món - Sakaya) Nguồn: ninhthuanpt.com.vn

NC News - Dân tộc Chăm được biết đến với các tên Chàm, Chiêm Thành, Hroi với dân số 132 873 người (theo số liệu năm 1999). Thiên di theo dòng lịch sử, vào Việt Nam, người dân Chăm sống tập trung ở Ninh Thuận, Tây Ninh, Đồng Nai, thành phố Hồ Chí Minh, Tây Nam Bình Thuận, Tây Bắc Phú Yên... mang theo nhiều ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa Óc Eo, văn hóa Đông Sơn, văn hóa Trung Quốc... Chắt lọc tinh hoa từ những nguồn văn hóa ấy, văn hóa Chăm tự tạo cho mình một riêng biệt, ấn tượng. Nhắc đến văn hóa Chăm, người ta nghĩ ngay đến kiến trúc, điêu khắc. Nhắc đến lễ hội Chăm, người ta nghĩ ngay đến các lễ hội dân gian truyền thống (lễ hội Katê, lễ hội Ramưwan...). Nhắc đến các nghề thủ công, người ta nghĩ ngay đến nghề đồ gốm, dệt vải sợi bông... Nhưng đó vẫn chưa phải là tất cả. Chuyên đề Văn hóa Chăm xin giới thiệu cùng quý độc giả một nền văn hóa Chăm với nghệ thuật múa Chăm, một Rija Nưgar - lễ hội dân gian mang nhiều yếu tố trình diễn, một khám phá thú vị về họ của người Chăm, một nghệ nhân thổ cẩm Chăm... Và hơn hết là một kho tàng văn học bề thế của người Chăm từ truyền thống đến hiện đại, góp thêm cái nhìn đầy đủ, toàn diện về một nền văn hóa nghệ thuật khá độc đáo nhưng còn nhiều mới mẻ này.Múa Chăm là một bộ phận quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của dân tộc Chăm. Múa gắn liền với các lễ hội như Rija Nưgar, Katê, Rija Praung... ở mỗi làng hay trên tháp. Đó là những dịp mà người Chăm thể hiện sự tưởng nhớ của mình đối với những người có công xây dựng đất nước, hay sự sùng bái một/một vài vị vua được thần hóa. Đi kèm với múa là những nhạc cụ dân tộc truyền thống như: trống Ginang, trống Baranưng, Ceng (chiêng), kèn Xaranai, Grong (lục lạc), đàn Kanhi... Phổ biến hơn cả là bộ ba Ginang, Baranưng và Xaranai, trong đó chủ đạo vẫn là Ginang, vì chúng có âm mạnh mẽ, hùng hồn rất phù hợp trong dịp lễ hội, hơn thế nữa còn phản ánh được tính cách của người Chăm. Có thể phân múa Chăm làm 2 loại: Múa dân gian và múa cung đình.Một điệu múa ChămI. Múa dân gian:Tên gọi các điệu múa Chăm cũng là tên được đặt cho điệu trống Ginang. Có thể kể vài điệu múa tiêu biểu: Biyen, Tiaung (bắt chước dáng con công, trĩ), Patra (hoàng tử), Wah gaiy (chèo thuyền), Mưmơng, Mưrai,...Các điệu múa luôn là tâm điểm và là “tiết mục” được trông chờ nhất trong lễ hội. Những hồi trống Ginang thu hút sự chú ý của mọi người về phía người nghệ sĩ múa. Tiếp sau đó là tiếng Xaranai, tiếng Baranưng cùng lời của Ong Mưdwơn hát các bài tụng ca tương ứng. Vũ công bước ra trình diễn: cái phẩy tay, phất quạt, quất roi hay cái chuyển gót chân, khi nhanh khi chậm, khi khoan thai nhẹ nhàng, khi thì hùng hồn mạnh mẽ theo nhịp của tiếng nhạc. Người xem như bị cuốn hút theo từng động tác của người nghệ sĩ. Rồi cả khán thính giả bị kích động bởi tiếng nhạc, điệu múa mà hô vang... “ahei” (hoan hô) cổ vũ.Múa dân gian Chăm có các loại chính:- Múa quạt (Tamia tadik): một hình thức múa dân gian lâu đời. Dụng cụ chính là chiếc quạt: xòe ra hay xếp lại cả cặp hoặc một xòe một xếp. Có thể múa cá nhân trong các ngày lễ hay múa tập thể trong những ngày lễ hội.- Múa đội lu (Tamia đwa buk): xuất phát điểm là Múa đội Thong hala (cỗ bồng trầu) trong lễ dâng nước thánh trên tháp, sau đó nó được kết hợp với thao tác đội lu nước trong sinh hoạt ngày thường, thành loại hình múa này. Múa Đwa buk có nhiều biến thái đẹp mắt, nhưng thao tác đặc sắc hơn cả là các cô gái thả cả hai tay, khi thì đứng lúc lại ngồi hay nghiêng mình khá thoải mái trong biểu diễn.- Múa khăn (Tamia tanhiak): người nghệ sĩ cầm khăn, dùng cổ tay hất khăn lên lúc khoan thai, nhẹ nhàng khi mạnh mẽ, dứt khoát, theo nhịp điệu của nhạc.- Múa dao: điệu múa với dụng cụ là Carit, con dao có độ dài khoảng 40cm, hình xoắn ốc rất đẹp. Năm 60 trở về trước, điệu múa này còn tồn tại ở một dòng họ làng Caklaing (làng Mỹ Nghiệp, tỉnh Ninh Thuận), nay đã thất truyền.- Múa roi và múa đạp lửa (Tamia jwak apwei): các điệu múa đã tồn tại từ lâu đời có tính khái quát cao. Nhịp điệu múa khỏe khoắn tượng trưng cho sự chiến đấu quyết vượt qua khó khăn, gian khổ.- Múa chèo thuyền (theo điệu trống Wah gaiy): dụng cụ múa là cây chèo được thay bằng cây mía trong dịp lễ. Điệu múa này mô tả những động tác chèo thuyền trên biển, luôn đi kèm với bài tụng ca: Ppo Tang Ahauk.- Múa âm dương: đây là tên chủng loại múa do nhà biên đạo Hải Liên đặt cho dạng múa phồn thực của Chăm, gọi là Tamia Klai Kluk, dạng múa này nay đã thất truyền, hiện chỉ còn lưu giữ tại làng Bính Nghĩa, tỉnh Ninh Thuận. Người múa là nam, với khúc gỗ được đẽo như hình dương vật, múa dẫn đường, sau đó là các cặp nam nữ khác, vừa vui nhộn vừa linh thánh.Tất cả các điệu múa này vẫn còn tồn tại trong cộng đồng Chăm như một hình thái sinh hoạt lễ hội và theo thời gian, chúng được cách điệu để đưa lên sân khấu.II. Múa cung đình:Đây là tên được NSND Đặng Hùng đặt cho các điệu múa ông biên đạo và dàn dựng cho Đoàn ca múa Thuận Hải thời kì ông làm trưởng đoàn. Lấy cảm hứng từ các thao tác của những tác phẩm điêu khắc Champa xưa, ông “giải mã” chúng, rút tỉa tổng hợp được 8 thế tay và 4 thế chân, bên cạnh kết hợp với vài thao tác múa dân gian để thành Múa cung đình Chăm. Các tác phẩm tiêu biểu của Đặng Hùng: Khát vọng (1985), Ước mơ (1981) và Niềm tin (1989). Sau này, NSƯT Thu Vân trên cơ sở đó cũng có tác phẩm Huyền thoại Bhagavati. Các điệu múa này nhiều lần được biểu diễn ở nước ngoài. Bên cạnh vài phản ứng tiêu cực từ phía nhân dân Chăm, như cho các con em Chăm ăn mặc theo kiểu “Apsara” lên biểu diễn tại sân khấu thôn quê, gây phản cảm; còn thì các điệu múa mới mẻ nay đều nhận được sự tán thưởng xứng đáng.Tóm lại, Múa Chăm là một bộ phận độc đáo trong di sản văn hóa Chăm. Thời gian qua, nó được bảo tồn và phát huy đứng mực, phần nào thỏa mãn được nhu cầu sáng tạo và thưởng thức nghệ thuật của quần chúng Chăm. Với sự say mê nghệ thuật và sự đầu tư nghiên cứu đúng mức, các điệu múa Chăm ngày càng được phát triển theo hướng lành mạnh. Các đoàn nghệ thuật múa hát trước đây vốn phải chật vật để duy trì sự tồn tại của mình đã tìm được con đường riêng để có thể đứng vững được trong thời đại kinh tế thị trường. Tuy nhiên, để phát huy hơn nữa kho tàng múa độc đáo này, chúng ta vẫn cần phải có những định hướng phù hợp để múa Chăm phát triển theo con đường riêng của nó, độc đáo và mang đậm sắc thái Chăm.Theo Vietbao (Tia sáng).

Hm nay, một số người bỗng ở lỳ trong nh kh䠴ng l mặt ra đường. Nhiều người vội vng huỷ mọi chuyến bay, từ chối giao dịch hoặc kh㠴ng k hợp đồng. V sao vậy? H�m nay l thứ 6 ngy 13 vࠠ người ta đang hoảng sợ. "Ước tnh khoảng 800-900 triệu USD bị thua lỗ trong ngy n�y bởi người ta sẽ khng bay hoặc lm những c䠴ng việc m bnh thường họ vẫn lଠm", Donald Dossey, nh sng lập Trung tࡢm điều trị stress v Viện nghin cứu nỗi ડm ảnh ở Asheville, North Carolina, Mỹ, cho biết. Nỗi sợ thứ su ngy 13 ᠡm ảnh từ 17 đến 21 triệu người ở Mỹ. Cc triệu chứng bao gồm từ lo lắng tới hốt hoảng. Hậu quả cn khiến người ta đảo lộn mọi lịch trᲬnh hoặc từ bỏ hẳn một ngy lm việc. Richard Wiseman, nhࠠ tm l học tại Đại học Hertfordshire ở Hatfield, Anh, nhận thấy những người lu⽴n coi mnh đen đủi th dễ tin v쬠o những điều m tn về may rủi. Wiseman t꭬m thấy 1/4 trong số hơn 2.000 người được phỏng vấn vo năm ngoi luࡴn cho rằng con số 13 mang lại rủi ro. Họ lun bồn chồn, lo lắng vo những thứ s䠡u ngy 13, v vࠬ vậy dễ gặp tai nạn hơn. Ni theo cch kh㡡c, nỗi lo thứ 6 ngy 13 chnh lୠ nguyn nhn lꢠm hỏng việc của họ. V sao thứ 6 ngy 13 lại trở th젠nh ngy đen đủi như vậy? Dossey, tc giả cuốn Holiday Folklore, Phobias and Fun, cho biết nỗi sợ bắt nguồn từ thời cổ đại, khi số 13 vࡠ thứ 6 - hai điều mang lại vận đen kết hợp với nhau th tạo nn một ng쪠y v cng bất hạnh. Con số 13 l习 bắt nguồn từ truyền thuyết Nauy về 12 vị thần dự tiệc tại thin đường Valhalla. Khi đ một vị kh곡ch khng mời thứ 13 xuất hiện, thần tinh qui Loki. Tại đ䡳, Loki đ by đặt cho Hoder, thần b㠳ng tối, bắn thần Balder xinh đẹp, vị thần mang lại niềm vui v hạnh phc, bằng một mũi tສn tẩm độc tầm gửi. "Balder chết v cả tri đất ch࡬m trong bng tối v tang t㠳c. Đ l một ng㠠y đen đủi, bất hạnh", Dossey ni. Từ đ trở đi, con số 13 trở th㳠nh điềm gở v bo trước những điều khࡴng lnh. Trong kinh thnh cũng cࡳ nhắc tới con số 13 khng may mắn. Judas, phản đồ của Jesus l vị kh䠡ch thứ 13 trong bữa tiệc cuối cng. Trong khi đ ở th鳠nh Rome cổ, cc vị ph thuỷ thường tập hợp thṠnh những nhm 12. Nhn vật thứ 13 l㢠 quỷ dữ. Thomas Fernsler, nh khoa học tại Trung tm khoa học vࢠ ton học tại Đại học Delaware ở Newark, th cho rằng con số 13 xấu vᬬ n nằm sau số 12. Theo Fernsler, cc nh㡠 số học coi số 12 l số hon chỉnh. Một năm c࠳ 12 thng, c 12 cung ho᳠ng đạo, 12 vị thần Hy Lạp, 12 tng đồ của Jesus, Hercules lập 12 chiến cng. 13 trở th䴠nh điều khng may mắn bởi n vượt qu䳡 sự hon thiện. Nỗi sợ con số 13 thể hiện r trong thế giới hiện đại ngൠy nay. Hơn 80% cc to nhᠠ cao tầng khng c tầng 13. Nhiều s䳢n bay bỏ qua cổng thứ 13. Bệnh viện, khch sạn thường xuyn kh᪴ng c phng 13. Tr㲪n cc dy phố ở Florence, Italy, những ngᣴi nh nằm giữa số 12 v 14 được đࠡnh số l 12 rưỡi. Nhiều người m tભn cũng coi số phận bi thảm của con tu Apollo 13 lin quan tới số 13. Cલn với thứ 6, đ l ng㠠y cha Jesus bị hnh quyết. Một số học giả cũng cho rằng Eve c꠹ng Adam thử tri cấm vo thứ 6. Cᠲn trường hợp nổi bật nhất l Abel bị Cain giết vo thứ 6 ngࠠy 13. Dossey cho rằng cch phng trᲡnh tốt nhất chỉ đơn giản l hướng những suy nghĩ tiu cực sang tભch cực. Tập trung suy nghĩ về những điều tốt đẹp sẽ tạo ra cảm gic thoải mi vᡠ lm giảm bớt căng thẳng. Wiseman, nh tࠢm l tại Đại học Hertfordshire, cũng khuyn rằng: "Mọi người n�n nhận ra rằng họ hon ton c࠳ thể tạo ra chnh vận may hay vận rủi cho mnh. Họ n�n nghĩ đến những điều may mắn như những sự kiện vui vẻ trong cuộc sống, nhớ lại những điều tốt đẹp đ xảy ra v chuẩn bị sẵn s㠠ng để kiểm sot tương lai". Một số quan niệm dn gian lại gợi ᢽ cch giải xui l trᠨo ln ln đỉnh ngọn nꪺi hoặc thp chọc trời rồi đốt tất cả những chiếc tất thủng lỗ. Hoặc cch khᡡc l lm động tࠡc trồng cy chuối v ăn một mẩu xương sụn. Nếu bạn lo ngại thứ 6 ng⠠y 13 th hy tự chọn cho m죬nh một cch đề phng, để ngᲠy hm nay mang đến cho mnh thật nhiều may mắn. Ch䬺c 1 ngy thật may mắn ^^! Minh Thi VnExpress (theo National Geographic)

Gia đnh bạn hay chnh bạn ngh쭨o ư?C thể bạn khng gi㴠u, nhưng bạn c một gia đnh hạnh ph㬺c…Bạn c một gia đnh đ㬡ng ght, cha v mẹ bạn lu頴n ci nhau ư?C thể gia đ㳬nh bạn khng hạnh phc, nhưng 亭t ra bạn vẫn cn đầy đủ cha mẹ…Bạn thật đng thương v⡬ bạn mất cha hay mẹ ư?C thể bạn thiếu một trong hai người, nhưng t ra bạn c㭲n một mi nh ấm ᠡp… Cha mẹ bạn chẳng bao giờ quan tm đến bạn, họ chỉ biết c lⳠm việc?C thể ngi nh㴠 của bạn lạnh lẽo, nhưng t ra cn c� cơm ăn, o mặc, được ngồi đy để đọc được những dᢲng ny…Bạn biết khng, chỉ ở đất nước mബnh thi, đ c䣳 biết bao nhiu trẻ mồ ci cơ nhỡ, con số ấy, cơ quan nh괠 nước cũng chưa thể thống k chnh xꭡc được. Hằng ngy những con người bằng tuổi chng ta phải bມn v số, phải ăn xin, phải ngủ ngoi đường. V頠 liệu bạn c nghĩ, trong những cơn rt đậm, bao nhi㩪u trẻ em lang thang ở H Nội, v cࠡc tỉnh miền Bắc đ chết cng?Những l㳺c bạn giận hờn cha mẹ v bị la mắng, bạn c biết rằng…”ai đ쳳” ước ao c một lần trong đời được nghe cha mẹ mắng?Những lc bạn ch㺪 đồ ăn dở, kh ăn… bạn c biết rằng ở đ㳢u đ… c “ai đ㳳” đang nhặt lấy từng mẩu vụn bnh m ?Những lᬺc bạn ch o nꡠy xấu, quần ny khng hợp thời trang…bạn cള biết rằng ở đu đ…cⳳ “một vi người no đ࠳” đang ngồi gần bn nhau…chỉ để sưởi ấm cho nhau?Đến lc n꺠y, bạn thấy mnh may mắn hay bất hạnh? C một c쳢u ni, mnh kh㬴ng nhớ của ai, nhưng mnh lun lu촴n nhớ đến n mỗi lần cảm thấy mnh xui xẻo v㬠 thất bại: “Hy nhn xuống, trước khi bạn nh㬬n ln”.Hy nh꣬n xuống để thấy bạn hơn rất nhiều người v ngừng than vn, nh࣬n ln, để thấy v số người bạn chưa bằng, để nỗ lực cố gắng. Bạn h괣y lun nhớ rằng, bạn đang sống, v đang may mắn, bạn nh䠩.Sưu tầm

(._.) Uh oh (-__-) Đau, buồn ngủ, mệt (;_ )Khc (T_T) Khc, buồn (@_@) Cho㳡ng vng, chng mặt (O_O) Sửng sốt, ngạc nhiᳪn (^) Ngạc nhin, kinh ngạc (>_ (^_^) Vui vẻ, hạnh phc (^O^) Vui hơn, hạnh ph꺺c hơn (^o^) Sung sướng, vui mừng (_̬) Bực bội (_̬”) Bực mnh (X_X) Chết (=_=) Chn (-) Y졪u thch (!__!) Buồn (o_O) Hoi nghi, ngờ vực (O) Kh�ng thể tin được (-O-) Kiu căng, khoe khoang ([o]) Khc l곳c, ku la ([-]) Khc l곳c, ku la (p_q) Bối rối, ngượng (o_o) “Khng đ괹a chứ ???” (;O Khc căy đắng (O) duh (.O.’) Bối rối, ngượng (-_-:wink: (’_”) Nghim t㪺c (?_?) “Ci g ???” (’O”) Hᬡt m(_ _)m Đang ngủ trn bn, bỏ cuộc w(^o^)W Wow !!! (=^_^=) M꠨o (u_u) Buồn (_) Đau ốm (>꺬) Chảy nước mũi (_) Cười giả tạo (Y_Y) Buồn vᱴ tận ($_$) “Tiền tiền” (_) Tức đi⳪n (♥_♥) Đang yu (xOx) “Noooooooooooooooooo” (>O< kinh qu, khiếp quꡡ (-_o) Nhy mắt 8(>_ (_ᴴ) “Đang nhn ci g졬 thế ???” (z_z) Buồn ngủ, ngi ngủ (9_9) Khng ngủ được (>>) Nhᴬn chỗ khc (~o~) “My điᠪn qu” (^_^)/~~ Tạm biệt (ToT)/~~~ Ni tạm biệt (;_/~~~ Tạm biệt (khᳳc) (^-^)V “Victory !!!” p(^^)q Chc may mắn (#_#) Bị đnh bại (^o) (/o^)/ Nhảy m꡺a (n///n) Nht nht, e thẹn (o|o) Bất ngờ (U_U) “T꡴i xin lỗi” (.-.) Bị sốc (>->) m ^(-)^ Đầu hԠng (^-^)b Thnh cng (O)/ Khള tin, tuyệt vời (^^)// Cổ vũ ((((((^_^:wink: Trốn (^o^)y Lm lnh (>.< arrrrgh! ($v$) Tham lam (-.-)zzzzz Đang ngủ (~_^) Nhࠡy mắt ( )( O . O )( ) Khỉ ( L_L ) ~zzz Đang ngủ (^w^) Hạnh phc, vui vẻ (>w< sung sướng v v괹ng (OwO) Wow !!! (^;_;^) Khc hạnh phc (㺲_) “Ci g䡬 thế ???” (_) “Uhhh Một số biểu tượng dễ thương kh峡c: ..❤.(_/)…(=’.'=)•.ظ(“)(“)ظ•)♥ȸ.•*)♥_(_/)♥_(=’:'=)♥(“)(“)kiss♥_♥ kisss ♥♥kiss *•.♥…(Y) ……..(Y)★.ȸ.•*(^.^)= =(^.^) ♥.*♥____(“)O(“) .(“)O(“)•*•.♥

Theo

Hy sống thật tốt đẹp theo cch bạn muốn, d㡹 người khc c thể cho rằng nᳳ viển vng v những điều tốt đẹp sẽ đến với bạn. 1.C䠳 thể bạn khng biết, hoặc qu v䡴 tnh khng nhận ra, nhưng bằng c촡ch no đ, tr೪n thế giới ny lun cള ai đ v c㴹ng yu qu bạn. 2.Nụ cười của bạn rất qu꽽 gi. N cᳳ thể mang lại cả một bầu trời, mang lại niềm hạnh phc cho bất kỳ ai, kể cả khi người đ kh곴ng thch bạn. 3.Hng đ�m, trước khi đi ngủ, c t nhất một người nghĩ về bạn v㭠 chc bạn ngủ ngon. 4.Đối với vũ trụ bao la, bạn chỉ l một người nhỏ b꠩. Đối với một người, bạn l cả vũ trụ. 5.Khi thiếu vắng bạn trong cuộc đời, sẽ c người kh೴ng thể sống m cảm thấy hạnh phc. 6.Bạn lຠ một c nhn đặc biệt vᢠ duy nhất. 7.D sai lầm bạn mắc phải c lớn như thế n鳠o, th ẩn đằng sau n vẫn l쳠 những điều tốt đẹp hơn đang đợi chờ. 8.Bạn nghĩ rằng cả thế giới ny đang quay lưng lại với bạn? Hy nh࣬n lại xem no, hay chnh bạn lୠ người đang quay lưng lại với cả thế giới? 9.Bạn nghĩ rằng bạn khng c cơ hội v䳠 điều kiện để đạt được những ước mơ? Chắc chắn bạn sẽ khng thể lm được điều đ䠳. Tuy nhin nếu c niềm tin, kh곴ng sớm th muộn, ước mơ sẽ l của bạn. 10. H젣y học cch trn trọng những lời phᢪ bnh thẳng thắn. Đừng lắng nghe qu nhiều những lời xu nịnh. Học c졡ch ni với ai đ bạn nghĩ g㳬 về họ. Bạn biết khng, điều ny sẽ khiến bạn vui vẻ v䠠 khiến họ hạnh phc. Đến một lc n꺠o đ, khi bạn nhận ra mnh khiến người kh㬡c hạnh phc, th đꬳ cũng chnh l gi�y pht hạnh phc nhất của bạn. Nếu bạn thấy được những mặt tối của những người kh꺡c, bạn đ c thể nh㳬n thấy mặt tối của chnh bản thn m�nh. Nếu bạn muốn người khc thay đổi, hy thay đổi chᣭnh mnh đầu tin. Những người bạn đ쪣 tiếp xc sẽ dần dần cho bạn biết con người thực của bạn như thế no. Muốn nhận được, trước hết cần phải trao tặng. Nếu bạn muốn được y꠪u, hy học cch cho đi t㡬nh yu. Hy sống thật tốt đẹp theo c꣡ch bạn muốn, d người khc c顳 thể cho rằng n viển vng v㴠 những điều tốt đẹp sẽ đến với bạn. Nếu bạn biết lắng nghe, những lời khuyn của bạn sẽ thuyết phục hơn rất nhiều. Nếu c ai đ곳 ni rằng họ ght bạn, h㩣y mỉm cười để cho họ thấy bạn khng hề muốn c kẻ th䳹. Thế giới ny thuộc về bạn, hy học c࣡ch trn trọng những g thuộc về m⬬nh.

Nếu bạn l người yu vật lઽ v Einstein, bạn chắc biết đến những bi bࠡo gần đy về Hạt neutrino được tuyn bố c⪳ thể nhanh hơn nh sng. Loại hạt bᡭ ẩn ny c thể đi xuy೪n qua tri đất v xuyᠪn qua bạn m khng hề giảm tốc. Vഠo thng 9/2011 cc nhᡠ vật l của Tổ chức Nghin cứu Nguy�n tử chu u (CERN) v₠ Viện Vật l Nguyn tử Italy (INFN) bắn 15.000 luồng hạt neutrino bằng m�y gia tốc hạt lớn từ Geneva tới phng th nghiệm Gran Sasso tại Italy. V⭠ thời gian tnh ra được th thấp hơn thời gian �nh sng đi được cng quảng đường đṳ, tức l vận tốc nhanh hơn cả nh sࡡng. Th nghiệm được lặp lại v kết quả vẫn vậy. Thuyết Tương đối của Einstein vẫn chưa bị ph� vỡ Nhưng theo bo co từ bᡡo Science Insider, nhm thực hiện đ kh㣴ng tnh đến hiệu ứng khoảng cch bị giảm (theo Thuyết Tương đối Đặc biệt của Einstein) n�n đ dẫn đến kết quả sai hon to㠠n. V theo tnh toୡn lại từ cc nh khoa học thᠬ thời gian hạt neutrino cn đch chậm hơn tới 4 nano gi᭢y so với thời gian nh sng đi được. Nguồn: Science Insider, LiveScience

Tớ ... cứ mi một mnh ... Kh㬴ng phải v tớ khng cảm thấy c촴 đơn ... Khng phải v tớ kh䬴ng muốn yu ... Khng phải v괬 tớ khng c ai y䳪u ... M v tớ sợ lại phải đối mặt với SỰ THẤT BẠI ... Vଠ ... V tớ vẫn đang chờ đợi 1 người ... 1 người sẽ l ... CUỐI C젙NG v MI MÃI trong cuộc đời tớ ... ♥