• Facebook
  • Yahoo
  • Google
  • Live
  • Twitter
  • Live
By: On February 4, 2012
Đứng tr*n phương diện văn ha, Kat l㪠 một lễ hội của người Chăm Ahier, nhưng lễ hội ny đ trở th࣠nh một di sản văn ha của ton thể d㠢n tộc Champa. V lễ Kat nઠy c gi trị văn h㡳a tương ứng với cc lễ hội khc của vương quốc Champa như lễ Ramavan, Rija Nagar, Suk Ayeng, v.v... hay một số lễ của Chăm Islam (Hồi Giᡡo chnh thống). Putra ChampaTheo quan điểm của ti, bảo tồn truyền thống lễ hội Kat�, Ramavan, Rija Nagar, Suk Ayeng, v.v... khng phải chng ta tin v亠o thần thnh, nhưng l bảo tồn cᠡc gi trị truy...
71 views 3 likes
By: On March 26, 2012
”Trng puh”, một từ lai căng độc đo, được ghꡩp lại từ một từ tiếng Việt (trng) v một từ tiếng Chăm (puh) nghĩa lꠠ rẫy; xuất hiện gần đy, gắn với một biến cố mang tnh ch⭭nh trị, xảy ra tại cc ngi lᴠng người Chăm. Đ l việc thu hồi v㠠 đền b đất đai, do Nh nước quy hoạch. Người ta kh頴ng lạ g với những từ lai căng được ghp th쩠nh từ hai ngn ngữ theo kiểu ny, v䠬 n khng hiếm, do sự mai một của tiếng mẹ đẻ. Tuy nhi㴪n, người ta phải đặt một dấu hỏi đồ sộ về từ “trng puh”, do hm nghĩa khꠡc lạ của n. Lẽ ra, ...
396 views 3 likes
By: On March 15, 2012
274 views 3 likes
By: On July 18, 2012
Tm Về Nguồn Cội Jaya Pak Kraung Từ xa vạn dặm T젬m về cội ngưồn Ở tuổi ” Thất thập cổ lai hy” i Thԡnh địa Mỹ-Sơn! Vng đất “Thnh Linh” Trung t顢m Thần Quyền V Quyền Lực Chnh -Trị Của dࡢn tộc v đất nước Champa yu dấu! Của một thời xa xưa ấy, Một thời vang danh Cả vહng Đng Nam Nay c䁲n đu xa m Qu⣢n Vương Hong Hậu Cn đಢu quần thần, quan qun, nghim nghị, Ngh⪪nh đn đức Vua “Cầu Thnh Lễ” Cho quốc th㡡i dn an! Đường xuyn Th⪡nh-địa l vng dệt lối, Đᠠn voi thing im tiếng tự bao giờ. Trụ cột, pho tượng sụp đ...
137 views 3 likes
Cu chuyện ny l⠠ cu chuyện của cc bạn, c⡢u chuyện về cuộc đời của mỗi người chng ta. Nếu chng ta, ngay giờ ph꺺t ny, ngồi nghĩ lại qung đời đࣣ qua, hồi tưởng lại cc k ức vui, buồn, cὡc tnh cảm m ch젺ng ta đ từng trải qua,... mọi thứ, chng ta cảm thấy rằng ch㺺ng ta thật sung sướng khi đ trải qua những giờ pht đ㺳. V từ by giờ, chࢺng ta cảm nhận rằng cuộc sống của chng ta l một quyển sꠡch, đ l quyển s㠡ch cuộc đời. Quyển sch ny chưa kết thᠺc, chng ta l những người viết n꠪n trang sch cho chnh ch᭺ng ta. ...
318 views 3 likes
By: On August 18, 2012
TM THƯ TỪ QUŠ NH Plei PaJai, ngy 15.8.2012. Đồng Chung Tử Kഭnh thưa Ban tổ chức v qu vị tham dự Hội Luận Champa lần thứ II, ngའy 1/9/2012 tổ chức tại San Jose, Hoa Kỳ. Ti l Đồng Chu䠴ng Tử, một người con của dn tộc Chăm, hiện đang sinh sống v cầm b⠺t độc lập ở Việt Nam. Ban đầu khi đọc được thng tin trn trang champaka.info, đụng đầu 6 c䪢u hỏi to tướng, ti đ "định bụng" c䣳 thể mnh sẽ viết tham luận chăng. Sau nhiều ngy suy đi nghĩ lại, t젴i thấy hnh thức viết thư l c젡ch hay nhất, ph hợp v giảm t...
277 views 3 likes
By: On October 2, 2012
Tạm dịch: Cuộc n3i chuyện giữa Bt ch vꬠ Cục tẩy - sưu tầm B:t ch: Em xin lỗi. Cục tẩy: V c쬡i g? em đ kh죴ng lm g sai cả. B଺t ch: Em xin lỗi v anh bị tổn thương v쬬 em. Bất cứ khi no em đ l࣠m sai, anh lun lun ở đ䴳 để xa bỏ n. Nhưng khi anh tẩy x㳳a những lỗi lầm của em, những sai lầm của em biến mất, anh sẽ phải mất đi một phần của chnh mnh. Anh bị nhỏ dần, v� nhỏ hơn mỗi lần tẩy xa lỗi lầm của em. Cục tẩy: Đ l㳠 sự thật. Nhưng anh thực sự khng bận tm. Em thấy đấy, anh ...
203 views 3 likes
By: On October 7, 2012
VẤN ĐỀ VỀ DỰ ÁN ĐƯỜNG GIAO THÔNG CẮT QUA NGÔI LÀNG NGƯỜI CHĂM  Gần đây người Chăm ở Palei Ram (làng Văn Lâm) và Palei Li-u (làng Phước Lập) thuộc xã Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận đang xôn xao về việc Nhà nước quy hoạch đất đai để xây dựng đường giao thông cắt qua nơi giáp ranh giữa hai làng này, nối liền đường ngã tư (đường đi Sơn Hải) với trụ sở huyện Thuận Nam. Dự án này đặt ra nhiều vấn đề mà chúng ta cần phải bàn luận với nhau để tìm hướng giải quyết phù hợp. Thông qua đó chính...
292 views 3 likes
By: On October 9, 2012
Chuyện cũCn nhớ những năm 2004 2005, khi mới bước chn tham gia v⢠o cc phong tro, hoạt động xᠣ hội ở Si Gn, cಳ một vấn đề l lễ hội Kat (Kat੪) vẫn thường được gọi l Tết của người Cham. N sẽ kh೴ng l vấn đề nếu như bo ch࡭ dần viết về n như l Tết, v㠠 dần trn cc đꡠi bắt đầu hiểu lễ hội ny như l năm mới, thậm ch࠭ c vị lnh đạo đọc diễn văn ngắn ch㣺c mừng năm mới cho đồng bo Cham. Mnh cହng một số bạn vo thời điểm đ đೣ ln tiếng, trn Gilaipraung cũng như cꪡc diễn đn, để mọi người cng hiểu v๠ giải quyết hiể...
129 views 3 likes
Anh thấy hạnh phc khi em bước song song mꠠ khng ni g䳬, nhưng nh mắt thỉnh thoảng lại nhn sang anh,như thể kh᬴ng muốn lạc mất anh.Anh hạnh phc khi em hỏi: anh c mệt kh곴ng?L:c đ d mệt anh vẫn cười rất tươi.Anh thấy hạnh ph㹺c khi em cha tay ra nắm lấy tay anh bứớc đi trn đường쪠Anh hạnh phc khi em gc lại cꡢu chuyện với bạn b chỉ để nhn anhAnh thấy hạnh ph謺c khi em vừa xa anh , chưa đủ l"uđể anh nhớ v đ gọi hỏi: em về tớinh㠠 chưa?Anh thấy hạnh phc khi em d kh깴ng ở gần anhnhưng anh lu4n biết em đang...
167 views 3 likes
By: On November 8, 2012
Lễ hội Do Trung tâm UNESCO Nghiên cứu và Bảo tồn Văn hóa Chăm phối hợp cùng Công ty Cổ phần Khánh Sơn thực hiện, sẽ diễn ra tại Khu trang trại sinh thái Khánh Sơn (xã An Thới Đông, huyện Cần Giờ, TP.HCM). Tham gia lễ hội có 9 đoàn đại diện cho cộng đồng Chăm các tỉnh, thành: TP.HCM, Bình Thuận, Ninh Thuận, An Giang, Tây Ninh, Bình Phước… cùng Chi hội sinh viên Chăm thuộc Hội Dân tộc TP.HCM và nhóm Chăm Islam tham gia. Yêu cầu đối với chương trình của các đơn vị tham gia lễ hội là phải thể hiện r...
89 views 3 likes
By: On November 10, 2012
...
13.6k+ views 3 likes
By: On November 14, 2012
NHƯ THẾ NY, TI YU EM ĐƯỢC KHʔNG ? Bao Lu Nay, Ti Đⴣ Lầm Tin EmBao lu nay ti đⴣ lầm tin em. chỉ v lớp da bao bọc kia m t젴i đ hồ đồ, ngu si thất đin b㪡t đảo. GIỜ TI Đ NHÌN THẤY RỒI, EM ĐỪNG MONG LỪA GẠT TI NỮA: THԂNCỦA EM L G? Em chỉ l̠ một xc sống cũng mang đầy đủ tnh chất bất tịnh như một x᭡c chết, chỉ khc một điều l tᠭnh chất bất tịnh nơi xc sống khng được rᴵ rệt, v n may mắn được che dấu dưới những lớp trang sức khả 쳡i m thiBản chất đഭch thực của thn xc em l⡠ đy:N⠳ l sự tch tụ của hơ...
72 views 3 likes
Yu l hai người c꠹ng ăn để cng... bo!!!Y驪u l mặc d anh rất lạnh, nhưng v๬ em cũng lạnh, anh sẵn sng... cởi o khoࡡc nhường cho em (lạnh .. ..i!!!)...Yꡪu l anh lun kiപn nhẫn chờ em, nhưng tại sao muộn thế ny rồi m em vẫn kh࠴ng đến...Phải kin nhẫn, kin nhẫn...Yꪪu l... thực ra anh cũng rất sợ, nhưng v trước mặt em, anh nhất định phải dũng cảm, anh sẽ mଣi mi ở bn bảo vệ em!!!Y㪪u l... mặc d anh thấy em cứ xem ti vi ho๠i , chẳng c thời gian tr� chuyện với anh, nhưng anh sẽ vẫn ngồi bn cạnh v đợi... em!!...
191 views 3 likes
By: On November 26, 2012
V9ng đất Bnh Định xưa l đế đ젴 của Vương quốc Champa (1000-1471). Trong thời gian trn dưới năm thế kỷ, biết bao thăng trầm của lịch sử đ diễn ra tr꣪n vng đất ny. Tr頪n đất Bnh Định nay cn để lại kh체ng t dấu tch của một thời v�ng son. Trong số đ, phải kể đến dấu tch của kinh th㭠nh Vijaya (thuộc x Nhơn Hậu v thị trấn Đập Đ㠡, An Nhơn), thnh Cha (thuộc x Nhơn Lộc, An Nhơn) v࣠ thnh Thị Nại. Thị Nại l t࠲a thnh nằm trn địa bઠn thuộc cc thn: Bᴬnh Lm, Bnh Nga Đ⬴ng, Bnh Nga Ty v좠 Bnh Trung, x Phước H...
130 views 3 likes
By: On November 27, 2012
Buổi tối ăn gừng độc như ăn thạch tn. Người xưa c� cu: Sng sớm ăn gừng, tốt hơn cả uống nước s⡢m; buổi tối ăn gừng, ngang với ăn thạch tn. Gừng c� chứa tinh dầu dễ bay hơi, c thể lm tăng tuần ho㠠n mu; đồng thời c chứa gingerose, cᳳ tc dụng kch th᭭ch tiết dịch dạ dy, lm hưng phấn đường ruột, th࠺c đẩy tiu ha. Ngo고i ra gừng cn c chứa gingerol, cⳳ thể lm giảm sự pht sinh sỏi mật.ࡠ Song gừng vừa c lợi lại vừa c hại, trong d㳢n gian Trung Quốc từng truyền nhau cu: "Đi ngủ củ cải, ngủ dậy ăn gừng"...
372 views 3 likes
By: On December 5, 2012
Sự Hình Thành Hội Đồng Tối Cao Dân Tộc Bản Địa tại Việt Nam Written by Musa PoromeSunday, 02 December 2012Trước kia có rất ít người biết đến về "Dân Tộc Bản Địa", nhưng ngược lại ngôn từ "Dân tộc thiểu số" mà ngày nay người Việt ta thường gọi là "dân tộc ít người"lại rất phổ thông. Thế nhưng, thế nào là dân tộc bản địa, và thế nào là dân tộc thiểu số hay dân tộc ít người, và nó khác nhau ở vị trí nào?. Nhìn chung, thì chúng ta tưởng hai cụm từ này gần như đồng nghĩa, nhưng thực chất nó không như...
925 views 3 likes
Có rất nhiều cách để giải tỏa nỗi buồn, chỉ là ta có dám mạnh mẽ đối diện hay chỉ trốn tránh sự thật. Thay cho những suy nghĩ tiêu cực muộn phiền, ta có dám ngước lên để tìm cho mình niềm tin yêu vào cuộc sống. Thời gian trôi qua thật nhanh, ta trưởng thành nhiều hơn ta nghĩ. Ta nhận ra nhiều sự thật cuộc đời và cảm nhận cuộc sống ngày càng phong phú hơn.Ta biết, cuộc đời không chỉ đơn thuần là những dải nhung lụa, không chỉ là dòng sông lóng lánh lúc chiều sang, không chỉ là ánh đèn hào hoa, rạ...
207 views 3 likes
By: On January 10, 2013
Giới trẻ Chăm v cc vấn đề nảy sinh trong thảo luận vࡠ tranh luận ISVAN Trong một x hội văn minh, những thảo luận/ tranh luận trn c㪡c diễn đn truyền thng lഠ một hnh thức trao đổi kiển, thể hiện quan điểm diễn ra thường xuy콪n v khng thể thiếu được. Việc nഠy xảy ra hng ngy, hࠠng giờ ở hầu hết dn tộc, cc nước tr⡪n thế giới. Tuy nhin, tinh thần thảo luận/ tranh luận ở mức độ cởi mở v nghi꠪m tc lại c sự kh곡c nhau r rng. Những cuộc thảo luận/ tranh luận của người Chăm cũng kh場ng phải l ngoại lệ. Một v...
589 views 3 likes
By: On January 18, 2013
Champa: lich su va so phan http://www.youtube.com/watch?v=uRCT8pSyQg8&list=PL0kXM6fgiAvNn5ikOoCiDSNs7zIy0Jqbx
160 views 3 likes
By: On January 21, 2013
Tại sao trong cc sch dạy lịch sử Việt Nam cận đại ở trường phổ thᡴng cc cấp I, II, v III khᠴng c những năm từ 1400 đến 1832? đ l㳠 những thế kỹ m nước Đại Việt v nước Champa giao tranh. Sau đ࠳ Vua Minh Mạng đ chnh thức x㭳a bản đồ nước Champa trn bản đồ thế giới. Lịch sử mun đời vẩn sẽ l괠 sự thật m khng một ai cള thể giấu được. Bộ Gio Dục Nước Việt Nam nn đưa lịch sử bốn thế kỹ tr᪪n vo Lịch sử cận đại Việt Nam để giảng dạy trong cc trường phổ thࡴng. Xin mời mọi người xem c!c gp rất hay về clip :...
375 views 3 likes
By: On February 9, 2013
Written by Pgs. Ts. Po Dharma E. Aymonier E. Aymonier m văn chương Chăm gọi l Po Parang, l sĩ quan thủy quࠢn lục chiến của qun đội Php đổ bộ ở
305 views 3 likes
By: On March 30, 2013
THÀNH XUÂN THỊNH TỰ THIÊU: VỤ ÁN CÓ NHIỀU ẨN KHUẤT.  Mấy ngày nay, tôi cứ trăn trở và suy nghĩ mãi về vụ Thành Xuân Thịnh (TXT) tự thiêu mình bởi mâu thuẫn với Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Triệu An Phát đã dẫn đến cái chết thương tâm của anh tại Bệnh viện Chợ Rẫy vào ngày 17 tháng 3 năm 2013 vừa qua. Là người đồng tộc, tôi luôn đau xót và tiếc thương cho anh, xót thương cho gia đình đã mất đi đứa con hiền ngoan, hiếu thảo như anh. Với cộng đồng, nhiều người quá đau lòng mà trách rằng "sao...
236 views 3 likes
By: On April 6, 2013
Hội Bảo Tồn Văn Ha Champa @ U.S.A P.O Box 62061, Sunnyvale, CA 94088 Email: ccpaoffice@ilimochampa.org Web: www.ilimochampa.org *** Ngy 16 th㠡ng 03 năm 2013 THƯ MỜIVIẾT BI CHO ĐẶC SAN VIJAYA SỐ 9 Knhgởi: - Cc Bậc Thức Giả Champa - C�c Văn Nhn Thi Sĩ Champa - Cc Nh⡠ Hoạt Động Văn Ha-X Hội Champa K㣭nh thưa qu vị: Thấm thot Đặc san Vijaya đ� ra mắt qu độc giả được 8 số với chặng đường di khi�m tốn mười bốn năm, kể từ ngy ra mắt Vijaya số 1 đầu tin vઠo năm 1999. Một lần nữa chng ti xin ch괢n thnh cảm...
452 views 3 likes
By: On April 21, 2013
CHC MỪNG TڂN CHỦ TỊCH HỘI TRUYỀN THỐNG VĂN HA CHĂMPA (USA). Nhằm mục đӭch hướng về cội nguồn, duy tr v bảo tồn những n젩t văn ha cổ truyền của dn tộc. Trong suốt 12 năm qua, với vai tr㢲 l Chủ tịch Hội truyền thống văn ha Chămpa (USA), bản thೢn ti đ kh䣴ng biết mệt mỏi v lun nỗ lực hết mബnh để cống hiến cho cộng đồng thn yu của ch⪺ng ta. Hơn bao giờ hết, lc no t꠴i cũng ao ước cho Chăm mnh lun đo촠n kết, mọi người đều cng nhau chung tay lm điều g頬 đ hầu đem lại những lợi ch thiết thực cho cộng đồng ...
54 views 3 likes
Đời người cần c 5 c: - C㳳 hiểu biết: sống ở đời phải c hiều biết...khn cũng chết, dại cũng chết..cần biết sống....Biết người - biết ta...trăm trận trăm thắng. Biết đi-biết đến...biết tiến -biết lui...biết cho - biết nhận. - C㴳 ci tm - Cᢳ sự nghiệp - C mi nh㡠 - C bạn tri kỷ.
206 views 3 likes
By: On July 15, 2013
                                           ************những đêm TRONG  RỪNG THU MƯA*********                             ====NHỮNG SỌ NGƯỜI KHỐN-KHỔ====                                                     ************ Chim không còn rừng làm tổ, Người chẵng Tông-Tích Cơ-Đồ. Lại hiện-hửu lập mưu-mô, Hồng phá huỷ bờ pháp-lý…   Chim cất cánh về Đô-Thị, Hát tự-do cùng lủ khỉ-giã-nhân. Gây bảo-tó khắp non-sông, Lại bôi-nhoạ cho Tộc-Giồng máu quý.   Trên đời này bổng vô-vị, Do những kẻ vô- lương trị ...
389 views 3 likes
By: On August 6, 2013
THE THOI Sang saai kathaot min kamei mayah lac adei hu lakei saai mk hagait brei juai ndom yau halei adei ley! Lingik halei pajieng mai sang kathaot wer glai "ngap yau ka lac deng krh pandiak"? kathaot urang min mbiah kathaot saai thuh sak luc thun taom bilan nao ngap apah thei cak girak dua urang drei adei klak khing lakei adei ley adei ley! Thei thau ka harei hadei thei thau tung tian an⢢k kamei adei ley adei ley! Ndom klaw min di cambuei tung tian saai daok padrut padroy juai ngap mbaok k...
87 views 3 likes
By: On August 27, 2013
(NTO) Người dn lng Chăm Hữu Đức (x⠣ Phước Hữu, huyện Ninh Phước) vui mừng khi hay tin em Thập Xun Lun thi đậu hai trường đại học tại TP. Hồ Ch⢭ Minh. Hon cảnh kinh tế gia đnh rất khଳ khăn, em Lun nỗ lực học tập đạt thnh t⠭ch cao trong kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2013. Thnh tch vượt kh୳ học giỏi của em Lun trở thnh niềm tự h⠠o về tinh thần hiếu học của người dn địa phương. Em Thập Xun Lu⢢n vui mừng với hai giấy bo trng tuyển đại học. Thầy giạo Đổng Tuyến nhiệt tnh dẫn đường đưa chng t캴i đến t...
66 views 3 likes
By: On October 8, 2013
TIN NNG. ĐỂ CHӀO MỪNG MA BٓNG Đ QUỐC TẾ ĐƯỢC TỔ CHỨC TẠI PHAN RANG NINH THUẬN. V@O ĐM NGʀY 13 THNG 10 NĂM 2013 TẠI SBN VẬN ĐỘNG PHAN RANG NINH THUẬN KNH MỜI Q͚I KHN THMNH GIẢ ĐẾN XEM LỄ KHAI MẠC MA BٓNG Đ QUỐC TẾ ĐƯỢC TỔ CHỨC TẠI PHAN RANG NINH THUẬN V@ ĐẶC BIỆT C SỰ XUẤT HIỆN CỦA NAM DANH CA CHẾ LINH SẼ HӁT PHỤC VỤ B CON TẠI TỈNH NH. KNH MONG Q͚I B CON NHỚ ĐN XEM. THẠCH NGỌC XUN
188 views 3 likes
TẠI SAO CHÚNG TA HÉT LÊN KHI GIẬN DỮ?Một vị thánh dòng đạo Hinđu tới dòng sông Ganges để tắm thì nhìn thấy một nhóm các thành viên trong gia đình nọ đứng ở trên bờ. Họ đang hét lên với nhau trong sự giận dữ. Ông quay sang các môn đệ, mỉm cười và hỏi “Tại sao người ta lại hét lên khi tức giận như vậy?”Các đệ tử suy nghĩ một lúc và lát sau, một trong số họ trả lời “Chúng ta hét lên khi giận dữ vì khi ấy chúng ta mất bình tĩnh”.“Nhưng tại sao chúng ta lại nhất thiết phải hét lên hay to tiếng với ng...
301 views 3 likes
By: On January 8, 2014
Từ đỉnh núi MAHA giáp ranh giữa xã nhơn thành và phù cát( bình định), nhìn xuống về hướng tây, ta như thấy ẩn hiện đâu đó thành cổ đồ bàn trong nắng hoàng hôn.Dòng sông kôn lưỡng lề uống quanh những cánh đồng lúa xanh rờn.Phía bắc thành đồ bàn là tháp Phú lốc, phía tây thành là tháp cánh tiên và phía nam xa xa là tháp bánh ít.(Phía tây thành có lăng Võ Tánh và Ngô Tùng châu.) Gần chân thành này có 2 con voi đá và 2 con sư tử đá đang trầm mặc với thời gian.Đây, điện các huy hoàng trong ánh nắngNh...
587 views 3 likes
By: On February 23, 2014
Salam tong abih yut saong adei sa-ai hatain anit ranam. Harei ni Dahlah pajao sa kadha daoh : Ranam anit yuw eh angin . Cuak kadha daoh saong Ulang di (Hanh phuc lang thang Anh Bang -Tran ngoc Son) . Thekwa Cam palei Ram wak di harei dau bulan sa thun nasaktheik (lisak aseik) 1/2/2014 yuw ni :Harei nan Adei yuw bingu CampaMbau pahe bauk di nagarMang bier harei teng maiHarei nan yuw aia taklondaok lapinguk phun kayauSu-uh su-ol sadrei.Harei nan Adei yuw lapeiMboh pinguk rub-sehSa-ai mai tengJalan...
140 views 3 likes
By: On November 25, 2014
Chào các bạn. Trong những nỗ lực phát triển website http://NguoiCham.com ( http://UrangCham.com ) để mang đến cho độc giả gần xa Cham những thông tin bổ ích, thời sự, những hoạt động của người Cham ở khắp mọi miền trên thế giới hầu để chúng ta có thể xích lại gần nhau hơn. Thì sự tương tác giữa các thành viên của website http://NguoiCham.com (NC) được quan tâm đến nhất cùng với số phận trôi nổi của tiếng Cham - một thời từng là tiếng phổ thông của Vương quốc Champa mươi mấy thế kỷ (từ năm 192 đế...
841 views 3 likes
By: On March 11, 2015
Ariya Hatai Paran Hadas Ka Lok   Thanh Phu Ba ...
561 views 3 likes