Kieu Maily (nguồn-facebook) Sau Katê, do bận nhiều việc nên tôi chưa viết về điều chướng mắt trong mùa lễ Kate vừa qua tại tháp Pô Rômê.Sáng ngày 9/10/2018 là ngày rước Y trang lên tháp. Giữa trời nắng oi bức, vì lễ diễn ra vào sáng sớm cho đến trưa nên mọi người tập trung lên tháp càng đông. Sau phần lễ lên tháp tiếp đến là lễ mở cửa tháp, lễ tắm và mặc Y trang cho thần linh. Bên trong tháp gồm 5 vị chức sắc, một bà bống tắm cho thần và một người nam phụ có mặc váy và áo trắng. Bỗng nhiên ở đâu xuất hiện một thanh niên người Kinh mặc quần đen, đầu đội nón bảo hiểm, bịt mặt và đeo mắt kính xông vào quay lia lịa, trong lúc tôi và các chị đứng ngoài chờ xong lễ.  Người thanh niên này có vẻ không hiểu biết văn hóa tâm linh là gì! Và không biết anh ta thuộc dạng người nào, có quen biết với quan to hay không nữa. Có vẻ anh ta thuộc bên hãng truyền thông nào đó, nên dám ngang nhiên xông vào, chân đạp trên bậc tháp đứng ngang bằng với tượng thần. Nếu các bạn thấy tận mắt hành động này sẽ không khỏi nóng mặt. Tôi tính bấm vài bô dáng đứng “hiên ngang” kia mà không được, vì trong lòng tháp rất chật, trong khi các vị chức sắc đang hành lễ che hết phần ngoài. Tôi rất muốn chụp được cái chân đứng trên bậc thềm thần linh kia, nhưng không thể. Không nhịn được, tôi quát anh ta ra ngoài, nhưng anh ta trừng mắt nhìn tôi, rồi còn đưa chân bước qua đầu vị Thần Bò Nandin ngay góc bên trong tháp. Mãi khi anh ta bước ra , tôi mới hỏi tên anh ta.- Anh tên gì? Làm ở cơ quan nào? Anh biết bên trong tháp là gì không? Tại sao dám đứng đạp trên bậc tượng thần? Anh nên nhớ, trước khi muốn tìm hiểu một văn hóa nào thì nên hỏi, hay ít nhất khi vô đền tháp tâm linh thì anh cần có sự tôn trọng tối thiểu… Và tôi nói tiếp:- Anh có biết khi vô trong tháp bất kể ai phải là người chỉn chu bộ áo quần áo trắng, sạch sẽ. Đằng này anh vô không hỏi han ai, các sư thầy đang hành lễ anh dám bước ngang qua, mà không hỏi người ta lấy một tiếng, là sao? Tôi hỏi anh? Khi vào các đền thờ tôn giáo khác, khi người ta đang trong hành lễ tâm linh thì một người ngoại đạo xông vào với bộ trang phục không đúng qui cách văn hóa và dẫm đạp lên bục Phật, hay Chúa… liệu người ta có cho phép anh làm điều đó hay ko?Khi tôi gọi anh ra ngoài, nhưng anh ta vẫn thái độ mất dạy, không chịu nghe. Anh ta còn lên giọng to tiếng hỏi: - Chị là ai? Chị lấy quyền gì cấm tôi làm chuyện này?- Đây là nơi tôn nghiêm của thần linh của tôi, tôi hay là bất kỳ ai cũng được có quyền cấm anh xúc phạm đến văn hóa của tôi, và cũng như anh khi anh theo một tôn giáo nào thì anh có quyền cấm và nổi điên khi có người khác ngoại đạo không tôn trọng văn hóa anh. Lúc đó bao nhiêu người Chăm đứng quanh, tôi không cầm được sự tức giận, buồn tủi nước mắt cứ ứ ra. Tôi vì sơ xuất không chụp được khuôn mặt của anh ta, khi chạy xuống tìm thì anh ta cao bay xa mất. Hiện tôi chỉ có tấm hình chụp rất nhỏ hình dáng của anh ta phía sau với nón bảo hiểm bên trong tháp. Đây cũng là một phần do những người chủ trì hành lễ, không để ý tới nên xảy ra tình trạng này. Phần hai, cũng vào trưa hôm đó, khói nhang trong tháp bốc vùn vụt, người lạy, người cầu nguyện. Tôi thật sự hoang mang và lo lắng. Từ xưa ông bà tổ tiên chỉ đốt trầm, tại sao bây giờ lại xảy ra hương khói nhang lại vào trong ngày lễ quan trọng của một vương quốc đã bị hủy diệt. Nhang từ đâu tới? ai đã đốt nó trong tháp? Có vẻ tất cả điều hờ hững như là văn hóa đang bị mất dần, tôi không chịu được sự thoái hóa văn hóa này của Chăm tôi, cho dù người Việt tới cầu nguyện đi chăng nữa cũng phải nhập gia tùy tục, vì tháp hiện tại là của thần linh Chăm chứ không phải là của thần linh của ai khác. Người quản lý đền tháp không biết có hiểu về vấn đề này hay không? Tại sao nó cứ xảy ta chướng mắt. Một đoàn người nước ngoài họ vào, họ lại nghĩ ồ người Chăm cũng đốt nhanh giống như văn hóa Việt quá. Cách ngày lễ Katê một ngày tôi lại vào đền tháp Pô Klong Girai vẫn thấy bóng nhang khói. Tôi như tuyệt vọng. Lúc đó gặp hai phụ nữ người Kinh bận bộ đồ ở nhà đem theo một bó nhang với hoa quả lên tháp bị tôi chặn ngay chân tháp.- Các chị không được đem bó nhang này lên tháp, nếu các chị còn ngoan cố đốt nhang tôi sẽ lên án các chị và chụp hình các chị lại để đưa lên mạng xã hội, thì hai phụ nữ đó liền bỏ nhang xuống dưới chân tháp, họ chỉ xách bịt trái cây lên. - Nên nhớ bạn muốn lên cúng đền tháp bạn không cần phải tiền bạc hay nhang nhuốc gì cả, các bạn chỉ cần tịnh tâm, hoặc là ít trái cây lên cầu nguyện là được. Khi bạn bước chân ra khỏi nhà đến điểm cúng là thần linh đã biết bạn rồi, chứ không cần bạn phải mang theo vật chất. Theo tâm linh người Chăm, khi bạn đang muốn đi lễ đền tháp là trong đầu bạn phải thực hiện, và khi bạn bước chân ra khỏi nhà mặc dù không mang theo thứ gì cả nhưng thần linh đã biết bạn đang có tâm nguyện đến cầu nguyện rồi. Còn trong nhà khi dòng họ đang có lễ tang ma, nhà có ông bà, hay anh chị, con cháu mất mà cùng dòng họ với chủ đám tang thì trước ngày cuối cùng đưa tiễn tất cả những người đã khuất họ sẽ đến thăm gia đình và họ biết gia đình mình đã chuẩn bị những gì rồi. Theo tìm hiểu thì người làm quản lý đền tháp Pô Klong Giarai là một người Chăm. Vậy tôi tự hỏi liệu người quản lý này có hiểu gì vể văn hóa tâm linh dân tộc mình hay không? Tại sao cho phép thắp những cây nhang vô tội vạ trên đền tháp Chăm như vậy. Một nén trầm bây giờ người ta bán rất nhiều, và rất tiện, tại sao không mua dùng? Tôi yêu cầu Ban quản lý cả hai tháp Chăm tại Ninh Thuận hãy dừng ngay việc cho phép đốt nhang trên đền tháp, làm mất đi giá trị truyền thống của một văn hóa đã có hàng trăm thế kỷ mà tổ tiên đã gìn giữ. Hãy trả lại tôn nghiêm nơi tâm linh.