VÀI TRAO ĐỔI VỚI BQL DI TÍCH THÁP PO SAH INƯ Trưa nay, 17/5, gần đến giờ hoàng đạo, tôi có việc lên tháp Po Sah Inư khấn nguyện xin Nữ thần Champa ban phước, bảo trì nhiều sức khỏe, bình an và may mắn. Hơn hai năm qua, kể từ khi tháp Po Sah Inư bước vào trùng tu, hôm nay tôi mới có dịp trở lại thăm viếng tháp. Phải nói thật với nhau rằng, ở khu di tích này, có những tín hiệu vui mà bên cạnh đó cũng còn tồn tại không ít sự buồn. Tín hiệu vui đầu tiên đập vào tầm mắt du khách thập phương là tháp Po Sah Inư đã không bị gắn bảng quảng bá du lịch gây bão dư luận báo chí và mạng xã hội, như ở các khu di tích Tháp Đôi, Tháp Bánh Ít ở Bình Định, Tháp Nhạn ở Phú Yên, trong hai tuần vừa rồi. Tín hiệu vui thứ hai, đó là bên ngoài, du khách đã không còn nhìn thấy tháp bị đóng đinh để cố định những sợi dây điện bao quanh. Tín hiệu vui này, nhiều năm trước Báo Bình Thuận đã có bài báo phản ánh của tác giả Hà Thanh Tú, tiếp đến cá nhân tôi cũng đã lên tiếng quyết liệt. Sau đó, trên báo chí, thấy có thêm bài viết của nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa Chăm danh tiếng Inra Sara, cố nhà văn uy tín cộng đồng Chăm Trà Vigia, rồi ồ ạt tiếng nói của cộng đồng mạng xã hội của người Chăm. Cá nhân tôi rất vui với những tín hiệu này của BQL Di tích tháp Po Sah Inư. Bởi dù sao đi nữa, tuy có tín hiệu phải được người dân phản ánh kiên trì thì lãnh đạo mới nhìn thấy được hạn chế mà tiếp thu chỉnh sửa. Tôi hoan nghênh tinh thần cầu tiến của BQL Di tích tháp Po Sah Inư. Song bên cạnh tín hiệu vui, chúng ta phải công nhận với nhau một thực tế "đắng đót" rằng, có tồn tại nỗi buồn. Thậm chí là nỗi buồn lớn chứ không phải nhỏ nhắn gì. Có thể thời điểm này, BQL Di tích nhận thức nó không có gì gọi là sai. Ở góc độ một người Chăm hoạt động chữ nghĩa, sự tồn tại này cần thiết được trao đổi sòng phẳng, minh bạch và công khai. Ở vị trí người nghiên cứu văn hóa mẹ đẻ của mình, những ứng xử không phù hợp với cơ sở tôn giáo tín ngưỡng Chăm, cũng như không chuẩn mực với Luật di sản văn hóa, thì cá nhân tôi lên tiếng để quý vị thấy cái không đúng mà tháo gỡ nó đi. Nếu nhận thấy mình làm sai, BQL Di tích phải kịp thời chỉnh sửa lại, đáp ứng nguyện vọng đồng bào Chăm. Bên cạnh đó, cũng phải mang ra ánh sáng những cá nhân chịu trách nhiệm chính năng lực của họ. Còn nếu như tôi phản ánh sai, xuyên tạc gây dư luận bậy bạ, chắc chắn pháp luật Nhà nước sẽ không bỏ qua. Nỗi buồn thứ nhất, đó là tại sao BQL Di tích tháp Po Sah Inư lại gắn camera và lắp bóng đèn chiếu sáng trong lòng tháp Chăm ngàn tuổi? Gắn camera vậy nhằm mục đích gì, phải chăng để "ngắm" Thần Yang Chăm mỗi khi xuất hiện ư? Cơ quan nào cấp phép làm chuyện điên rồ này? Chưa kể, tôi vẫn còn thấy nhiều dây điện hở bọc có thể gây nguy hiểm, đinh đóng còn nhiều bên trong tháp. Có đinh cắm vu vơ không tác dụng gì cả. Nỗi buồn thứ hai, theo Luật di sản văn hóa hiện hành của nước ta, những di sản được Thủ tướng Chính phủ ký công nhận là di tích quốc gia đặc biệt thì có phân biệt ra hai khu vực rõ rệt. Trong đó có một khu gọi là khu vực cần bảo tồn nguyên trạng, Luật di sản văn hóa gọi là khu vực 1. Nếu muốn làm gì ở khu vực 1, cần thành lập một Hội đồng cấp Bộ để nghiên cứu, tham mưu và hướng dẫn. Nếu vụ việc phức tạp quá, Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ đạo giải quyết. Việc BQL Di tích "lơ là" để cơ sở thờ tự khác xây dựng công trình kiến trúc mới, lấn chiếm khu vực 1 trầm trọng, thử hỏi tiếng nói và trách nhiệm quản lý của mình ở đâu? Bên cạnh đó, Hội đồng chức sắc tôn giáo Bà La Môn cũng như Hội đồng Sư cả Bà Ni tỉnh Bình Thuận không rõ có biết hay chăng? Nếu chưa biết thì qua phản ánh ở bài viết này, bây giờ biết. Còn nếu đã biết rồi sao lại im lặng, không có tiếng nói góp ý lên trên, để xảy ra vụ việc phạm luật, ảnh hưởng đền tháp Chăm như vậy? Nỗi buồn thứ ba, cho phép tôi hỏi lãnh đạo tỉnh Bình Thuận, đối với những nơi là di tích tháp Chăm hay cơ quan dân tộc của Nhà nước mà tại sao chỉ có ít ỏi, thậm chí có thực trạng cơ quan không có một mống cán bộ Chăm nào làm việc ở đó? Chứ đừng nói gì người Chăm làm lãnh đạo cấp trưởng phòng, chức vụ giám đốc thì cực kì hiếm hoi. Chẳng lẽ, người Chăm không có đảng viên, không có người đủ trình độ, bằng cấp làm việc đó ư? Nỗi buồn thứ tư, những ứng xử thô bạo đối với di tích tháp Chăm vừa qua, vi phạm Luật di sản văn hóa, không phù hợp với tôn giáo tín ngưỡng Bà La Môn thời gian qua, một phần là không thấy có bóng dáng cán bộ người Chăm trong đó, để xảy ra dư luận không hay, ảnh hưởng đến tổ chức và uy tín đảng. Nhìn tổng thể vĩ mô, những sự việc như đục khoan bắt vít quảng bá du lịch, gắn camera, mắc bóng đèn chiếu sáng, đóng đinh trong lòng tháp, đều gây tổn hại khủng khiếp cho những di tích ngàn tuổi, vi phạm Luật di sản văn hóa thô bạo. Riêng việc xây dựng mới công trình kiến trúc trong khu vực 1 của Luật di sản văn hóa, lại càng sai bét nhè. Tóm lại, trên đây là vài trao đổi trong sáng, nghiêm túc và nhiệt huyết của tôi với BQL Di tích tháp Po Sah Inư, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận, cũng như UBND tỉnh Bình Thuận. Trao đổi và phản ánh này nhằm mục đích góp ý tốt đẹp, làm cho di tích trường thọ hơn, người làm công tác quản lý không đơn độc một mình. Cộng đồng đồng bào Chăm mong sớm thấy kết quả ứng xử phù hợp phong tục, tôn giáo tín ngưỡng cũng như chấp hành chuẩn mực Luật di sản văn hóa đối với những di tích Tháp Chăm. Nguồn: Facebook