Dân tộc Chăm bản địa

??i Hô?i Champa 2017:  Mô?t Cuô?c ??u Tranh ?òi Quyê?n Dân Tô?c B?n ??a Champa ??i Hô?i Champa 2017 ?ã ???c tô? ch?c t? 9 gi? sáng ?ê?n 8 gi? tô?i th? b?y, ngày 25 tháng 11 n?m 2017, t?i nhà hát l?n thuô?c thành phô? San Jose, tiê?u bang California, Hoa K?.  M?c ?ích c?a ??i hô?i là ?ê? T??ng Niê?m 185 N?m Champa Mâ?t N??c và ch? ?ê? c?a ??i hô?i là Dân Tô?c B?n ??a Champa.  ??i Hô?i ???c s? b?o tr? c?a hâ?u hê?t các hô?i ?oàn Champa h?i ng?ai, nh? Hô?i IOC Champa, Hô?i V?n Hóa Truyê?n Thô?ng Champa, Hô?i B?o Tô?n V?n Hoá Champa, Hô?i ?ô?ng Phát Triê?n Champa, Hô?i ?ô?ng Các Dân Tô?c B?n ??a Viê?t Nam, Hô?i Cô?ng ?ô?ng Ch?m Muslim ? San Jose, v.v.v...  .  Thành phâ?n Ban Tô? Ch?c ???c bâ?u ch?n t? các ??i diê?n c?a các Hô?i ?oàn Champa h?p l?i.  ??i Hô?i ?ã thu hút ?ô? kho?ng 400 ?ô?ng h??ng Champa ?ê?n tham d? t? nhiê?u thành phô? và tiê?u bang Hoa K?, nh? Los Angeles, San Francisco, Sacramento, San Jose, Seattle, Oregon, Texas, Florida, North Crolina, Mariland, Hawaii, vvv...., và mô?t sô? quan khách ?ê?n t? Viê?t Nam, Mã Lai và Pháp.  Quang c?nh tr??c hô?i tr??ng c?a ??i Hô?i  Hình ? trên:  Tính t? trái sang ph?i là hi?u k? Dân Tô?c B?n ??a Khmer Krom, hi?u k? Dân Tô?c B?n ??a Champa và hi?u k? Dân Tô?c B?n ??a Tây Nguyên. Hình bên d??i:  ?ô?i V?n Nghê? Ph? N? Champa B?n ??a ch?p hình l?u niê?m cùng Giáo s? Tiê?n s? Gaim J. Lunkapis, ??c trách vê? Quyê?n Dân Tô?c B?n ??a ? ti?u bang Sabah, Mã Lai. M?c dù th?i gian c?a ??i hô?i ch? gói ghém trong mô?t ngày, nh?ng nô?i dung sinh ho?t c?a ??i hô?i thâ?t phong phú và ?â?y ý ngh?a.  ??i Hô?i Champa 2017 ?ã m? ra mô?t ch??ng m?i trong l?ch s? Champa hiê?n ??i, l?ch s? c?a dân t?c Champa t?i h?i ngo?i cùng ??ng lên ?ê? yêu câ?u chính ph? Viê?t Nam hiê?n hành ph?i công nhâ?n c?ng ??ng Champa là dân tô?c b?n ??a hi?n ?ang sinh s?ng t?i miê?n trung Viê?t Nam ngày nay.  ??i hô?i kêu g?i chính ph? Viê?t Nam nên m? rô?ng vòng tay nhân ái ?ê? c?u mang hâ?u duê? Champa, m?t t?p th? t?c ng??i b? diê?t ch?ng d??i triê?u vua Minh M?ng (1820-1841), ?ê? h? ???c tô?n t?i, phát triê?n và không b? ?ô?ng hoá. Hô?i ?ô?ng Phát Triê?n Champa ?ánh giá cao s? hy sinh cao c? c?a các thành viên trong Ban Tô? Ch?c và Ban Cô? Vâ?n c?a ??i hô?i ?ã tích c?c vâ?n ?ô?ng các hô?i ?oàn cùng quý ?ô?ng h??ng ngô?i chung l?i ?ê? tô? ch?c thành công ??i Hô?i Champa 2017 thâ?t hoành tráng và tr?ng thê?.  Sau ?ây là mô?t sô? nét tiêu biê?u mà ??i hô?i ?ã th?c hiê?n: ??i Hô?i Champa 2017 là di?n ?àn c?a dân t?c Champa l?u l?c kh?p n?i trên thê? gi?i quy t? l?i trong mô?t hô?i tr??ng n?i ?â?t khách quê ng??i ?ê? t??ng niê?m 185 n?m v??ng qu?c Champa b? xóa tên trên b?n ?? d??i th?i Minh M?ng vào n?m 1832, m?t nhà vua vô cùng tàn b?o ?ã t?ng dùng b?o l?c và súng ??n ?? tiêu di?t dân t?c Champa vì t?i theo Lê V?n Duy?t. Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i ?ã phô?i h?p nh?p nhàng gi?a các hô?i ?oàn Champa ?ê? bàn b?c vê? vâ?n mê?nh t??ng lai c?a dân tô?c Champa s? ??a vê? ?âu trong thê? k? 21 này:  diê?t ch?ng, ?ô?ng hóa hay tô?n t?i?  Có mô?t ?iê?u mà chúng ta kh?ng ??nh r?ng nê?u ?ô?ng h??ng Champa không cùng ??ng lên ?ê? ?òi quy?n c?a dân t?c Champa b?n ??a, thì không ai có thê? lên tiê?ng thay cho chúng ta trên thê? gi?i này. Quang c?nh:  ?ô?ng h??ng Champa trong hô?i tr??ng ?ang chuâ?n b? làm Lê? T??ng Niê?m 185 Champa Mâ?t N??c. ??i Hô?i Champa 2017 là ??i hô?i lâ?n ?â?u tiên trên thê? gi?i, kê? t? khi mâ?t quê h??ng Champa vào n?m 1832, ?ã làm nghi lê? chào c? Champa b?n ??a và c? Hoa K? tr??c s? ch?ng kiê?n c?a hàng tr?m con dân Champa mâ?t n??c, trong mô?t hô?i tr??ng khang trang và lô?ng lâ?y mà không b? ám ?nh c?a s? quâ?y râ?y, ?àn áp, b?t b? và tù ?â?y. Bài quô?c ca Hoa K? ???c ban h?p ca trình bày chính th?c trong ngày ??i h?i, kê? tiê?p là bài truyê?n thô?ng ca Ch?m “Khik Bhum Pasai”, t?m d?ch “B?o Vê? Quê H??ng”, c?a cô? nh?c s? ?àng N?ng Qu?, c?ng ???c trình bày râ?t hào hùng và xuâ?t s?c trong nghi l? c?a ??i h?i, tiê?p ?ê?n là lê? t??ng niê?m các bâ?c tiê?n nhân, các anh hùng liê?t s? có công gâ?y d?ng và b?o vê? quê h??ng Champa t? bao thê? k? qua, do ông L?u Quang Sang (mô?t nhân s? Champa h?i ngo?i) tuyên ??c bài” Dhar Phuel Po”, có n?i dung nh?m t??ng niê?m và câ?u xin ?â?ng tô?i cao phù hô? cho dân tô?c Champa ngày càng th??ng yêu và ?ùm b?c lâ?n nhau ?ê? cùng tô?n t?i và phát triê?n trong thê? k? 21. Nghi th?c khai m?c c?a ??i Hô?i Champa 2017 vô cùng tr?ng thê? và tr? thành mô?t tiê?n lê? m? ???ng cho các nghi l? khai m?c ???c t? ch?c b?i các hô?i ?oàn, các cô?ng ?ô?ng Champa ? h?i ngo?i. Quang c?nh:  Ông L?u Quang Sang, nhân s? Champa h?i ngo?i, cùng x??ng ngôn viên c?a ch??ng trình và toàn thê? ban h?p ca ?ang ??ng tr??c lê? ?ài cùng toàn thê? ?ô?ng h??ng trong hô?i tr??ng làm lê? chào c? Hoa K?, c? Champa b?n ??a và lê? t??ng niê?m các bâ?c tiê?n nhân, anh hùng liê?t s? có công gâ?y d?ng và b?o vê? quê h??ng Champa. ??i Hô?i Champa 2017 râ?t thành công trong viê?c m?i các diê?n gi? dày d?n kinh nghiê?m vê? vâ?n ?ô?ng quô?c tê? yê?m tr? cho công cuô?c ?â?u tranh ?òi quyê?n dân tô?c b?n ??a ?ê?n chia x? thông tin cùng ?ô?ng h??ng trong ngày ??i hô?i. Nh?ng diê?n gi? tiêu biê?u trong ngày ??i hô?i gô?m có: Ông Morton Sklar, Luâ?t s? quô?c tê? chuyên vê? nhân quyê?n và chính sách b?n ??a; Tiê?n s? Gaim James Lunkapis (g?c ng??i b?n ??a t?i ti?u bang Sabah), cô? vâ?n cho chính ph? Mã Lai vê? dân tô?c b?n ??a t?i qu?c gia này; Ông Tan Dara Th?ch (g?c dân t?c Khmer Krom), ch? t?ch H?i ??ng B?n ??a Vi?t Nam, t?p trung 3 dân t?c: Ch?m, Khmer Krom và Tây Nguyên; Ông Rong Nay (g?c dân t?c Tây Nguyên), phó ch? t?ch H?i ??ng B?n ??a Vi?t Nam; Ts. Po Dharma (gô?c dân tô?c Ch?m) chuyên gia nghiên c?u vê? l?ch s? Champa và là nhà ?â?u tranh ?òi quyê?n b?n ??a cho dân tô?c Ch?m g?n 40 n?m qua và Ông Leck Keohanam, nhà ho?t ?ô?ng xã hô?i c?a Tô? Ch?c Lào l?u vong. Qua phâ?n thuyê?t trình c?a các diê?n gi? ?ã giúp cho ?ô?ng h??ng Champa hiê?u thêm vê? quyê?n l?i và ngh?a v? mà Tuyên Ngôn Liên Hiê?p Quô?c vê? Quyê?n Dân Tô?c B?n ??a ?ã chiê?u cô? ?ê?n s? tr??ng tô?n c?a các dân tô?c b?n ??a trên ??a câ?u. T? trái sang ph?i:  Ông T? Công Nh??ng (?iê?u phô?i viên ch??ng trình hô?i luâ?n), Giáo s? Tiê?n s? Gaim J. Lunkapis, Ông Rong Nay, Ông Leck Keohanam, Luâ?t s? Morton Sklar, Ông Tan Dara Th?ch, Phó giáo s? tiê?n s? Po Dharma. Ngoài ba thành tích nô?i bâ?t nêu trên, Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i còn thành công trong viê?c m?i các ??i diê?n c?a các hô?i ?oàn Champa ? San Jose, Sacramento, San Francisco, Los Angeles, v.v. ..., lên diê?n ?àn trình bày vê? tình hình sinh ho?t c?a ?ô?ng h??ng Champa h?i ngo?i và vê? vâ?n mê?nh t??ng lai c?a dân tô?c b?n ??a Champa ? quê nhà.  Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i c?ng râ?t thành công trong viê?c m?i g?i các v?n nghê? s? Champa h?i ngo?i ?ê? th?c hiê?n mô?t ?êm v?n nghê? thâ?t tuyê?t v?i, g?i nh? biê?t bao hình ?nh quê h??ng vào th?i vàng son c?a Chiêm Quô?c v?i nh?ng l?i ca tiê?ng hát ?â?m ?à tình dân tô?c, nh?ng ?iê?u múa qu?t lung linh sinh ?ô?ng.  Cuô?i cùng, khi ra vê?, qúy ?ô?ng h??ng không thê? nào quên ???c nh?ng món ?n truyê?n thô?ng Ch?m mà Ban Tô? Ch?c ?ã chiêu ?ãi quan khách mô?t b?a c?m tr?a thâ?t ngon miê?ng và ?â?m thâ?m tình ?ô?ng h??ng v?i các món nh?:  Aia tanut saong gaim phun patei, kari saong har tapung, tapei nung tapei dalik, sakaya, ganraong riya, v.v... Có thê? nói ??i Hô?i Champa 2017 là mô?t s? kiê?n tr?ng ??i ?ô?i v?i tâ?p thê? con dân Champa vong quô?c, mô?t cô?ng ?ô?ng vô cùng nh? bé, nghèo nàn, sô?ng r?i rác ? kh?p các thành phô? Hoa K?, không có nhà lãnh ??o, ch?a có c? s? chính ph? hay tô? ch?c t? nhân nào giúp ?? nguô?n tài chánh.  M?i kinh phí sinh ho?t hoàn toàn do s? b?o tr? c?a ?ô?ng h??ng Champa l?u l?c gom góp.  Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i bao gô?m các thành viên làm viê?c thiê?n nguyê?n cho dân tô?c.  H? v?a ph?i lo cho cuô?c sô?ng h?ng ngày c?a gia ?ình v?a ph?i lo tô? ch?c chu toàn cho ??i Hô?i; do ?ó không thê? so sánh ??i Hô?i Champa v?i ??i hô?i c?a các tô? ch?c chính quyê?n, các tô? ch?c cô?ng ?ô?ng l?n nh? cô?ng ?ô?ng Trung Hoa, Â?n ?ô?, Viê?t Nam, ? Râ?p, Do Thái, v.v...  H?n nhiên cô?ng ?ô?ng các dân tô?c l?n h? có nhân s? và ph??ng tiê?n ?ê? tô? ch?c hoành tráng h?n, chu toàn h?n gâ?p tr?m, gâ?p ngàn lâ?n cô?ng ?ô?ng chúng ta. Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i t? trái sang ph?i:  Th?ch Ng?c Xuân, Kiê?u ??i Vinh, L?u Quang Sáng, Qasim T?, ??ng Chánh Linh và Châu Sarip. Hô?i ?ô?ng Phát Triê?n Champa vô cùng c?m kích kh? n?ng cô?ng hiê?n c?a Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i trong công cuô?c vâ?n ?ô?ng ?ô?ng h??ng Champa cùng ??ng lên ?ê? ?òi chính ph? Viê?t Nam hiê?n hành ph?i công nhâ?n Quyê?n Dân Tô?c B?n ??a cho ?ô?ng bào Champa ? trong n??c và mong Ban Tô? Ch?c ??i Hô?i hãy gi? v?ng truyê?n thô?ng tô? ch?c ngày Lê? K? Niê?m Champa Mâ?t N??c h?ng n?m cho ?ô?ng H??ng Champa kh?p n?i trên thê? gi?i cùng noi theo.  Nê?u ch?a th?c hiê?n nô?i h?ng n?m, mong Ban Tô? Ch?c th?c hiê?n hai n?m mô?t lâ?n cho ?ô?ng H??ng và con cháu chúng ta sinh ra và l?n lên t?i x? ng??i có d?p ?ê? ôn l?i nh?ng ?au th??ng, mâ?t mát mà ông bà, cha m? chúng ta ?ã tr?i nghiê?m t? khi vong quô?c. Hô?i ?ô?ng Phát Triê?n Champa