VẤN ĐỀ VỀ DỰ ÁN ĐƯỜNG GIAO THÔNG CẮT QUA NGÔI LÀNG NGƯỜI CHĂM

 Gần đây người Chăm ở Palei Ram (làng Văn Lâm) và Palei Li-u (làng Phước Lập) thuộc xã Phước Nam, huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận đang xôn xao về việc Nhà nước quy hoạch đất đai để xây dựng đường giao thông cắt qua nơi giáp ranh giữa hai làng này, nối liền đường ngã tư (đường đi Sơn Hải) với trụ sở huyện Thuận Nam. Dự án này đặt ra nhiều vấn đề mà chúng ta cần phải bàn luận với nhau để tìm hướng giải quyết phù hợp. Thông qua đó chính quyền sẽ thực hiện thành công dự án này và sẽ được lòng dân hơn.

Vấn đề đất đai luôn nhạy cảm trong xã hội Chăm hiện nay. Ta đã thấy việc thu hồi và đền bù đất đai trong mấy năm qua, cũng tại địa bàn này, đã gây ra tình trạng như thế nào. Nhìn lại vấn đề qua, người ta không thể không lo ngại liệu việc quy hoạch trong dự án này có xảy ra tình trạng LŨNG ĐOẠN như các đợt quy hoạch trước?

Huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận được thành lập năm 2010. Huyện mới thành lập nên có nhiều dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. Trụ sở huyện Thuận Nam đã được xây dựng cách Palei Ram khoảng 2 km về phía nam. Hiện nay chúng ta chưa có đường giao thông tiện nghi nào nối liền 2 ngôi làng Ram – Li-u với trụ sở huyện. Nếu có một con đường tiện nghi để người ta đi tới trụ sở huyện thì cũng tốt nhưng người ta cũng có thể đi theo đường mòn mà không cần đến đường giao thông như trong dự án này.

Việc gây nhức nhối khó chịu nhất hiện nay trong dự án này là tình trạng QUY HOẠCH TREO. Quy hoạch mà không đưa ra những hoạch định cụ thể nào. Thời gian thực hiện cũng không được biết. Chính quyền làng xã cũng có mời người dân vùng lân cận này đến họp. Đã họp rồi mà chính quyền địa phương cũng không nói cụ thể bởi chính các vị lãnh đạo làng, xã cũng còn chưa biết rõ. Vấn đề cốt lõi là do cấp trên không đưa ra hoạch định cụ thể nào, chỉ dự tính. Dự tính nhưng đã làm ngưng trệ công việc xây dựng nhà ở tại vùng lân cận này.

Hướng nam là hướng mở rộng xây dựng nhà ở thuận lợi nhất đối với Palei Ram – Palei Li-u vì các hướng còn lại đều vấp phải đất nông nghiệp. Một khi Nhà nước đưa ra dự án treo trên vùng đất này thì buộc người dân phải trì trệ việc xây dựng nhà ở vì họ chưa biết con đường này sẽ đi qua một vị trí cụ thể nào. Dự án treo dẫn đến tình trạng trì trệ trong việc xây cất nhà ở của người dân đã gây nhiều khó khăn, làm thất thoát tiền của của người dân.

Hình 1: (Photo: Ikan) Đá làm nền móng xây nhà đã được chở đến nhưng phải bỏ đó vì việc xây dựng nhà bị đình trệ. 

Nếu chính quyền quyết định xây dựng con đường giao thông này đi qua mảnh đất nào của người dân thì phải đền bù thỏa đáng. Nếu đường giao thông này vấp phải nhà của người dân, buộc phải dỡ bỏ ngôi nhà của người dân thì chính quyền phải đền bù cả phần đất đai và trị giá nhà ở. Tuy nhiên, hiện nay người dân chưa nhận một khoản tiền đền bù nào. Mọi việc đều trong tình trạng bị treo.

Quá trình đền bù phải được thực hiện công bằng. Người Chăm ở đây đã từng mất niềm tin vào dự án như thế này khi chính quyền đã không thực hiện tốt việc quy hoạch trong các dự án trước. Nếu như tình trạng này trong các đợt quy hoạch vừa qua còn tiếp diễn trong dự án này thì người Chăm sẽ không ngần ngại đứng lên đấu tranh như họ đã từng đấu tranh trong các năm 2007; 2008… Khi đó mọi chuyện sẽ rất phức tạp.

Việc quy hoạch đất đai làm đường giao thông trong dự án này chỉ được thực hiện khi Nhà nước đền bù thỏa đáng cho người dân. Chính quyền phải đưa ra lời giải thích cho người dân về tình trạng dự án này, phải nhanh chóng hoạch định rõ ràng. Nếu tình trạng quy hoạch treo còn kéo dài thì sẽ gây khó khăn cho người dân. Nếu Nhà nước không đủ điều kiện thực hiện việc đền bù thì dự án đường giao thông cắt qua ngôi làng người Chăm này tốt nhất là không nên thực hiện. Hy vọng rằng, chính quyền sẽ rút kinh nghiệm từ những dự án quy hoạch đất đai trước đây để tìm hướng giải quyết đúng đắn trong dự án này.

                                                                                           Hình 2: (Photo: Ikan).

Một góc vùng đất rơi vào quy hoạch treo, cả vùng đất phía sau của ảnh này cũng bị treo (do đường lầy lội nên không lấy toàn cảnh được).