Phiến Quân Chàm (Bản dịch tiếng Việt).

Phiến Quân Chàm (Bản dịch tiếng Việt). Ngày 3/13/2019, tôi chuyễn bài dịch từ dạng MS Word sang PDF với hình ảnh như trong bản gốc tiếng Anh. Các bạn có thể tải về để đọc. Naples, Italy YC Bản dịch lần đầu tiên ngày 22/3/2016 do Ysa Cosiem Những câu chuyện lịch sử bi đát của người Chàm ở Campuchia dưới thời Khmer Đỏ. Đây là một trong ngàn câu chuyện tang thương của dân tộc Chàm. Đăng lên cho mọi người cùng đọc. (The original English version at the bottom) Maryland ngày 3/22/2016 YC Phiến quân Chàm THEO GEORGE WRIGHT VÀ Khuôn Narim | 19 tháng 9 năm 2015 HTTPS://WWW.CAMBODIADAILY.COM/ARCHIVES/CHAM-REBELS-94672/ Làng Svay Khleang, tỉnh Tbong Khmum - Ngôi làng yên tĩnh nằm dọc theo sông Cửu Long đã là cái nôi của nhiều thế hệ của người Chàm Hồi giáo trước khi nó bị tàn phá bởi Khmer Đỏ vào năm 1970. Lúc ban đầu, khi các du kích quân Cộng sản mới chiếm được họ tỏ ra nhân nhượng với lối sống của dân làng, cho phép họ tiếp tục thờ cúng tại nhà nguyện Hồi giáo địa phương và mặc trang phục Hồi giáo truyền thống của họ, ông trưởng làng 58 tuổi, tên Slaiman Min cho biết. Hình #1: Người dân địa phương nói chuyện bên ngoài nhà nguyện Hồi giáo ở làng Svay Khleang tỉnh Tbong Khmum sau khi những lời cầu nguyện buổi tối hôm thứ Hai. (Jens hàn Ollgaard/The Cambodia Daily) "Khi họ lần đầu tiên đến vào năm 1970, họ đối xử với chúng tôi rất tốt, mặc dù họ đã cấm chúng tôi buôn bán tất cả mọi thứ", ông Min nhớ lại trong một cuộc phỏng vấn tuần trước tại nhà riêng của ông nằm trên con đường chính chia cách làng, khu này trước kia thuộc Kompong Cham nhưng bây giờ lại trực thuộc một tỉnh mới nhất nước tên Tbong Khmum. "Họ nói với chúng tôi rằng Lon Nol đã cưp chính quyền từ Sihanouk và họ sẽ lấy trả lại cho hoàng tử." Sự nhân nhượng tương đối của họ bắt đầu giảm đi từ năm 1973 khi những người Cộng sản bắt đầu giảm bớt quyền tự do tôn giáo. Họ buộc phụ nữ phi bỏ khăn đội đầu và cắt mái tóc dài của mình, và ép mọi người ăn thịt heo tại nhà ăn công cộng mới của làng, và thay thế trang phục truyền thống của họ với đồng phục nâu xám đen tối của các du kích. Hai năm sau đó, sự nhân nhượng này hoàn toàn biến mất. "Đến năm 1975 các quyền tự do của chúng tôi đã hoàn toàn dừng lại. Nếu dân làng vẫn theo tôn giáo của họ, họ sẽ bị bất đi giết chết, "ông Min nói. "Khmer Đỏ cho bọn tai sai bí mật quan sát các nhà nguyện Hồi giáo. Khi thấy ai đó đi đến đó cầu nguyện, họ sẽ cho người đến nhà, bắt, bịt miệng và đưa đến văn phòng giam ổ Huyện. Những người Chàm Muslim đó sẽ không bao giờ trở lại." Hình #2: Ông trưởng thôn Svay Khleang là Slaiman Min đang ở nhà giữ đứa con trai của mình hôm thứ Hai. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Trong tháng này, tại phiên xữ của tòa án Khmer Đỏ đã có những lời khai đầu tiên cáo buộc "Anh Số Hai" của chế độ là Nuon Chea và cựu lãnh đạo nhà nước Khieu Samphan về tội diệt chủng chống lại người Chăm. Tuần đầu tiên của giai đoạn này những lời khai về cuộc nổi dậy của người Chàm Hồi giáo và những cuộc đàn áp tiếp theo đó của các lực lượng Khmer Đỏ ở tỉnh Kompong Cham trong tháng 9 năm 1975. Các cuộc nổi dậy có vũ trang rất hiếm hoi xãy ra trong thời Khmer Đỏ bởi chính sách đàn áp dã man, thậm chí đến ngay cả tiếng thì thầm của những bất đồng chính kiến. Mặc dù vậy, có rất nhiều bằng chứng về các cuộc nổi dậy của người Chăm khi chế độ Khmer Đỏ tìm kiếm cách không chỉ để kiểm soát người Chàm Hồi giáo ở Campuchia mà còn muốn tiêu diệt hoàn toàn bản sắc của nhóm này. Xứ sở đầu tiên của nhóm người này là Champa, là một trong những quốc gia đầu tiên theo Balamon-Phật giáo trong khu vực, trước khi bị xâm chiếm bởi người Việt năm 1471. Việc di cư của người Chàm lớn nhất tới Campuchia xảy ra vào cuối năm 1790; hầu hết những người di cư này theo đạo Islam, và nhà thờ Islam đầu tiên của nước này được xây dựng vào năm 1813, nhà sử học Ben Kiernan viết trong cuốn sách của ông "The Pol Pot Regime." Đến năm 1975, con số người Chăm Muslim theo giáo phái Sunni vào khoảng 250.000 người. Mối quan hệ giữa cộng đồng người Chăm và Khmer đã thường xuyên gần gũi, và chuyện hôn nhân là chuyện bình thường. Nhưng dưới chế độ Khmer Đỏ, người Chăm Hồi giáo đã bị đàn áp khốc liệt, và hơn một phần ba dân số của người Chăm ở nước này đã bị tiêu diệt tính đến năm 1979, ông Kiernan ước tính. Cùng khoảng thời gian mà những người cộng sản đã bắt đầu thực thi chương trình áp bức ở Svay Khleang, sự kiện tương tự đã diễn ra ở làng Koh Phal, một hòn đảo cách khoảng 10 km về phía hạ lưu. Hình #3: Ông Min ngồi bên trong ngôi nhà của mình. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Hôm nay, sự xói mòn qua nhiều năm tháng đã làm sụp đổ các khu định cư xuống sông Cửu Long. Nhưng trước năm 1975, Koh Phal là ngôi làng của hơn 1.800 cư dân, theo cuốn sách "The Cham Rebellion" bởi Ysa Osman, một nhà nghiên cứu và giám đốc của một NGO (tổ chức phi chính phủ). Sau chế độ Khmer Đỏ thì chỉ còn có 183 người. Sau khi Khmer Đỏ vào làng Koh Phal vào năm 1973, người Chăm từ chối hợp tác với nhà cầm quyền mới của họ, khiến nhũung người Cộng sản từ bỏ nỗ lực kiểm soát việc cư trú, ông Osman viết. Sự tự do này không được lâu, khi Khmer Đỏ trở lại một năm sau đó và bắt đầu một làn sóng đàn áp mới. Bất chấp những nỗ lực của Khmer Đỏ để ép buộc người Chăm ở Koh Phal hòa đồng với văn hóa Khmer, người dân địa phương vẫn ngang ngạnh, theo ông Osman, với người dân tiếp tục hưởng ứng lời kêu gọi của lãnh tụ Hồi giáo để cầu nguyện. Lính Khmer Đỏ sau đó giết chết một người đàn ông trẻ Chăm và bắt cóc một người khác, sau đó thả anh ta với một tin nhắn thông báo người dân địa phương là làng họ sẽ bị phá hủy. Sau khi dân làng bác bỏ lời kêu gọi ra đầu hàng, quân Khmer Đỏ đã tấn công. "Sáng hôm sau một chiếc thuyền đã trở lại với hàng chục binh sĩ vũ trang đầy đủ. Chúng đổ bộ lên bờ phía đông của làng. Sáu người dân trong làng xông ra đánh với nhóm Khmer Đỏ đang tiến tới, nhưng tất cả sáu người đều bị bắn gục", ông Osman viết. "Các binh sĩ tiến về làng và đụng độ tiếp theo với một nhóm mười dân làng. Rồi cuộc đụng độ khác tiếp theo. Tất cả những dân làng chống lại đều bị giết chết, ngoại trừ một người." Trong những ngày tiếp theo, dân làng đã cố gắng để chống trả bằng gươm và dao nhưng họ đã bị tràn ngập khi những người lính nả pháo vào làng, cướp phá, và giết chết hàng trăm người đàn ông, phụ nữ cùng trẻ em. Hình #4: Một người phụ nữ Chăm quét bên ngoài ngôi nhà của mình. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Hai tuần sau các cuộc đụng độ ở Koh Phal, vào ngày cuối cùng của tháng Ramadan, đám thanh niên người Chăm ở làng Svay Khleang có được một danh sách có tên của 80 người dân trong làng mà bọn Khmer Đỏ lên kế hoạch để bắt giữ, ông Tea Sorl Bin, 68 tuổi là người có tên trong danh sách. Cành ngày càng kiệt quệ bởi các cuộc giám sát và khủng bố dưới bàn tay của "Angkar", dân làng lên kế hoạch cho một cuộc nổi dậy. "Khmer Đỏ đã bất người Chàm chúng tôi, và nghe thông tin là họ đang lùng bắt tiếp hơn 80 người vì vậy chúng tôi quyết định đứng lên," Ông Sorl Bin nói khi đang ngồi ngoài nhà nguyện Hồi giáo ở Svay Khleang sau lễ cầu nguyện buổi tối thứ Hai tuần trước. Những người dân làng tụ tập lại với nhau, chuẩn bị đao kiếm để tấn công khi bọn lính vối nhiều vũ khí vào làng, ông nói. Tiếng của cái trống lớn sẽ là tín hiệu kêu chiến đấu. "Lúc ban ngày, chúng tôi đã tập hợp và thảo luận về những gì phải làm. Chúng tôi quyết định khi nghe thấy tiếng trống lớn, thì chúng tôi sẽ đi chiến đấu. Khi nghe thấy tiếng trống, chúng tôi chuẩn bị đao kiếm, "ông Sorl Bin nói. Hàng trăm dân làng sau đó bắt đầu lao về phía bọn Khmer Đỏ đang ổ trong làng với đao kiếm của mình, ông nói, nhưng bọn lính vũ trang nhanh chóng đẩy lùi sự tấn công. "Họ bắt đầu bắn. Tôi thấy khoảng 10-20 chết trước mặt tôi, nhưng còn nhiều hơn nữa. Có hàng trăm ... họ lao về phía trước tấn công, "ông nói. Hình #5: Sos Ponyamin, ông Giáo Cả Hồi giáo tại làng Svay Khleang, đang rót trà tại các nhà nguyện Hồi giáo. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Ông No Min, lúc ấy chỉ mới 16 tuổi nhớ lại cuộc chiến và những tổn thất nặng nề gây ra cho người Chăm, đặc biệt là khi các lực lượng cộng sản nhiều hơn đã vào làng qua ngả đường bộ và đường thủy. "Chúng tôi chỉ muốn ngăn chặn các vụ bắt giữ. Nhưng có người đã cầm thanh kiếm và bắt đầu tấn công lính Khmer Đỏ," ông Min nói. "Mọi người đều có tham gia ngay cả những người già cũng đã hét lên." "Tôi biết rằng một trong những cán bộ đã bị giết chết. Tôi ngạc nhiên về chuyện một cán bộ bị giết. Làm sao chúng tôi có thể chiến đấu với họ? Họ đã chụp, cắt cổ họng và đâm chết người,"ông nói. Ông Min đã bỏ trốn đến nhà nguyện Hồi giáo ở Svay Khleang một thời gian ngắn trước khi trở về lại nhà mình. Những người khác thì vứt bỏ thanh kiếm của họ trong các bụi chuối xung quanh làng. Trong cuốn sách của mình, ông Osman cho biết các binh sĩ Khmer Đỏ tiếp tục tàn sát người dân địa phương mặc dù cuộc nổi loạn đã bị nghiền nát và có ghi lại chuyện một người còn sống sót cố đâm chết một người lính bên trong ngôi nhà của mình trước khi nó bị đốt trụi. Bọn Khmer Đỏ đã gom hết những người sống sót lại với nhau và dẫn họ về phía tây trước khi nhóm bị tách ra làm hai, đàn ông một nhóm, phụ nữ và trẻ em nhóm khác, ông Osman nói. Đàn ông bị thương trong trận chiến được bảo là sẽ được đưa đi điều trị y tế nhưng thực sự là đi giết, phần còn lại đã bị giam giữ trong một nhà kho sấy thuốc lá. Hình #6: Đàn ông cầu nguyện tại nhà nguyện Hồi giáo. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Ông Min cho biết ông đã bị giam giử tại nhà kho trong một tháng trước khi được chuyển giao cho xã Peus II gần đó, tại nơi này cuộc đàn áp của người Chăm vẫn còn tiếp tục. "Khi tôi đã được sơ tán về sống ở đó, bọn Khmer Đỏ đe dọa chúng tôi. Họ cấm chúng tôi nói tiếng Chàm; không có thông tin liên lạc đã được cho phép cả. Họ nói, "Nếu bạn làm thế, tất cả các gia đình của bạn sẽ bị giết", ông kể lại. Đa số những người sống sót đã được sơ tán tới các huyện Dambe và Stung Trang, ông Osman viết trong cuốn sách của ông. Khi họ đến nơi, các gia đình người Chăm bị bắt sống chung với các gia đình Khmer. Nhiều người đã chết vì bệnh sốt rét trong khi làm việc cực nhọc trên các cánh đồng lúa. Năm 1978, ông Min nói ông tìm cách chạy trốn khỏi hợp tác xã của mình để tham gia một cuộc nổi loạn cầm đầu bởi một cựu cán bộ Khmer Đỏ trong một khu rừng gần Svay Khleang. Với đầy đủ súng ống, đơn vị 100 người đàn ông này đã cố gắng chống chỏi lại các cuộc tấn công từ các đơn vị Khmer Đỏ ở địa phương và cuối cùng họ đã được tiếp sức bởi những người lính Việt trên đường đi lật đổ chế độ Pol Pot, ông nói. Hình #7: Ông No Min ngồi bên trong ngôi nhà của mình. (Jens hàn Ollgaard / The Cambodia Daily) Các cuộc nổi dậy của làng Svay Khleang và Koh Phal là hai trong số những cuộc nổi dậy chống lại Khmer Đỏ của người Chàm được ghi chép lại đầy đủ nhất. Tuy nhiên, trong cuốn sách "The Hijab của Campuchia", nhà nghiên cứu Farina có trích dẫn một số các cuộc nổi dậy khác. Một ngôi làng gần Trea ở Kompong Chàm đã được ghi nhận là nơi đầu tiên có cuộc nổi dậy của người Chăm vào năm 1973, khi một nhóm khoảng một chục người trai trẻ trong làng đã phá nát trụ sở của bọn Khmer Đỏ địa phương để chống lại chính sách hạn chế tôn giáo, bà ta viết. Bởi vì thế nên kết quả là bọn họ bị bất túuc thời. Trong cùng năm đó, người dân trong làng Chroy Metrei, tỉnh Kandal đã biểu tình chống lại lệnh của Khmer Đỏ bắt buộc phụ nữ Chăm cắt mái tóc dài của mình và bỏ khăn trùm đầu của họ. Tuy nhiên, nhóm biểu tình này đã tránh việc xữ dụng bạo lực để đối đầu. "Người đứng đầu của nhóm, Sa Rasath, đàm phán với bọn Khmer Đỏ xin cho họ có nhiều thời gian hơn để phụ nữ Chàm có thể thích ứng với các chính sách mới. Bọn Khmer Đỏ đã đồng ý với đề xuất với điều kiện là người Chàm phải sớm theo chính sách," bà So viết. Một vũ trang nổi dậy sau này - bao gồm cả người Chàm và phiến quân Khmer cùng những cựu điệp viên Khmer Đỏ - xãy ra trong xã Tuol Totoeng tại tỉnh Preah Sihanouk vào năm 1976. Khoảng 40 phiến quân chia thành hai nhóm, với phần lớn ẩn nấp ở vùng núi dọc theo Quốc lộ 4 , theo bà So. "Đôi khi bọn họ đặt bom bọn Khmer Đỏ ở trong Chong Ksach và các làng khác gần đó, và sau đó họ lẫn trốn vào vùng núi. Phản ứng của Khmer Đỏ là tìm kiếm cho ra bất cứ ai có liên quan đến phiến quân, đặc biệt là đối với những người vợ và người thân của phiến quân vẫn còn sống trong làng. Những người đó đã bị giết chết," bà So viết. Sau sự sụp đổ của chế độ Khmer Đỏ, vài người sống sót từ Svay Khleang đã bắt đầu quay trở lại khu làng đã bị phá hủy của họ. Trong số khoảng 6.200 người sống ở đó vào năm 1970, chỉ có 600 người sống sót sau chế độ, theo ông Osman. Dân làng được phỏng vấn đã kể lại là về thấy ngôi nhà đã bị đốt cháy, thiếu lương thực, và sự mất mát của những người thân yêu. Ngồi bên ngoài nhà nguyện Hồi giáo tuần trước, ông Sos Ponyamin 61 tuổi, là Giáo Cả Hồi giáo tinh thông của làng, là người đã làm chứng về cuộc nổi dậy của họ tại tòa án Khmer Đỏ hồi đầu tháng này, cho biết các cuộc nổi dậy của họ không chỉ nhầm chống lại các cuộc tấn công của chế độ Khmer Đỏ với Islam. "Lý do chúng tôi tấn công không chỉ cho người Chăm, nhưng đối cho Campuchia và cho tự do tôn giáo," ông nói. wright@cambodiadaily.com, narim@cambodiadaily.com © 2015 - 2016, The Cambodia Daily. Tất cả quyền được bảo lưu. Không có một phần của bài viết này có thể được sao chép trong in ấn, điện tử, phát sóng, viết lại hoặc phân phối lại mà không có sự cho phép bằng văn bản. Cham Rebels BY GEORGE WRIGHT AND KHUON NARIM | SEPTEMBER 19, 2015 HTTPS://WWW.CAMBODIADAILY.COM/ARCHIVES/CHAM-REBELS-94672/ SVAY KHLEANG VILLAGE, Tbong Khmum province – This tranquil village along the Mekong River had been home to generations of Cham Muslims when it was overtaken by the Khmer Rouge in 1970. Initially, the conquering Communist guerrillas were tolerant of the villagers’ way of life, allowing them to continue worshipping at the local mosque and wearing their traditional Islamic dress, said 58-year-old village chief Slaiman Min. Picture #1: Locals talk outside the mosque in Tbong Khmum province’s Svay Khleang village after evening prayers on Monday. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) “When they first came in 1970, they treated us a lot better, although they had us stop selling things,” Mr. Min recalled in an interview last week at his home on the main road that splits the village, which was originally in Kompong Cham but now sits in the country’s youngest province, Tbong Khmum. “They told us that Lon Nol had taken power from Sihanouk and they would return it to the prince.” The relative tolerance had dissipated by 1973, however, as the Communists began curtailing religious freedoms. They forced women to uncover their heads and cut their long hair, while everyone was made to eat pork at the village’s new communal dining hall and replace their traditional dress with the dark, drab uniforms of the guerrillas. Two years later, the disappearances began. “By 1975 our freedoms had completely stopped. If villagers still followed their religion, they’d be taken away and killed,” Mr. Min said. “The Khmer Rouge would have secret spies to watch the mosques. When they saw somebody go there, they would come to the house, arrest them, cover their mouths and take them to the district detention office. They never came back.” Picture #2: Svay Khleang village chief Slaiman Min holds his son at his house on Monday. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) This month has seen the Khmer Rouge tribunal’s first testimony on charges that the regime’s “Brother Number Two” Nuon Chea and former head of state Khieu Samphan committed genocide against the Cham. The first week of this phase of the trial included testimony on rebellions by Cham Muslims and subsequent crackdowns by Khmer Rouge forces in Kompong Cham province in September 1975. Armed rebellions were extremely rare during the Khmer Rouge, as the regime brutally suppressed even whispers of dissent. Despite this, there are numerous examples of uprisings by the Cham, as the regime sought not only to control the country’s Muslims, but to completely dismantle the group’s identity. The group’s original homeland, Champa, was one of the first Hindu-Buddhist states in the region before being conquered by the Vietnamese in 1471. The largest Cham migration to Cambodia occurred in the late 1790s; most of the migrants adopted Islam, and the country’s first mosque was built in 1813, historian Ben Kiernan writes in his book “The Pol Pot Regime.” By 1975, the Cham, who practice a form of Sunni Islam, numbered about 250,000. The relationship between Cham and Khmer communities was often close, and intermarriage was common. But Cham Muslims were widely persecuted during the Khmer Rouge regime, and more than a third of the country’s Cham had perished by 1979, Mr. Kiernan estimates. Around the same time that the Communists began enforcing their program of oppression in Svay Khleang, similar events were unfolding in Koh Phal village, an island about 10 km downstream. Picture #3: Mr. Min sits inside his house. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) Today, years of erosion have collapsed the settlement into the waters of the Mekong. But prior to 1975, Koh Phal was home to more than 1,800 residents, according to the book “The Cham Rebellion” by Ysa Osman, a researcher and NGO director. After the Khmer Rouge regime, there was just 183. Following the Khmer Rouge’s entrance into Koh Phal in 1973, the Cham refused to cooperate with their new rulers, which led the Communists to abandon their attempts to control the settlement, Mr. Osman writes. This period of freedom was short lived, however, as the Khmer Rouge returned and a year later began a new wave of repression. Despite the Khmer Rouge’s efforts to coerce the Cham in Koh Phal into assimilating with Khmer culture, the locals remained defiant, according to Mr. Osman, with villagers continuing to heed the imam’s call to prayer. Khmer Rouge soldiers then killed a young Cham man and kidnapped another, later releasing him with a message informing locals that the village was to be destroyed. After villagers ignored calls to surrender, the Khmer Rouge attacked. “The next morning a boat came back with tens of fully armed soldiers. It put ashore east of the village. Six villagers charged the approaching Khmer Rouge squad, but all six fell to gunfire,” Mr. Osman writes. “The advancing soldiers moved on toward the village and came upon a group of ten villagers. Another clash developed. All of the defenders were killed except one.” Over the ensuing days, local Cham attempted to fight cadre with swords and knives but were overrun as Communist soldiers bombarded the village with artillery, razing the village and killing hundreds of men, women and children. Picture #4: A Cham woman sweeps outside her house. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) Two weeks after the clashes in Koh Phal, on the final day of Ramadan, Cham youths in Svay Khleang obtained a list indicating the names of 80 locals the Khmer Rouge planned to arrest, said Tea Sorl Bin, 68, whose name was on the list. Increasingly exhausted by the surveillance and persecution at the hands of “Angkar,” they planned a revolt. “The Khmer Rouge had already taken Cham and we heard information they were taking 80 more, so when we heard they were going to attempt to come and make arrests we decided to stand up,” said Mr. Sorl Bin, sitting outside the Svay Khleang mosque after Monday evening prayers last week. The villagers gathered together and prepared swords in order to attack the heavily-armed cadre as they entered the village, he said. The beat of a large drum would signal the battle cry. “In the daytime, we gathered and discussed what to do. We decided when we heard the drum bang, we would go. We heard the drum bang and we prepared our swords,” Mr. Sorl Bin said. Hundreds of villagers then began charging at local Khmer Rouge with their swords, he said, but the heavily armed cadre quickly repelled the onslaught. “They began to shoot. I saw about 10 to 20 die in front of me, but there were more. There were hundreds…they moved forward as we attacked,” he said. Picture #5: Sos Ponyamin, the imam in Svay Khleang village, pours tea at the mosque. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) No Min, who was only 16 at the time, recalled the battle and the heavy losses inflicted on the Cham, particularly as more Communist forces began entering the village via land and water. “We just wanted to prevent the arrests. People picked up swords and began to attack the Khmer Rouge,” Mr. Min said. “Everybody was involved; even the elderly were shouting.” “I know that one cadre was killed. I’m surprised that even one cadre died. How could we struggle with them? They were shooting, cutting throats and stabbing people,” he said. Mr. Min then fled to the Svay Khleang mosque before briefly returning to his home. Others disposed of their swords in the banana fields surrounding the village. In his book, Mr. Osman says the soldiers continued to massacre locals once the rebellion had been crushed and that one survivor managed to stab a soldier to death inside his house before it was burned to the ground. The Khmer Rouge rounded the survivors together and started marching them to the west before the group was split in two—men in one group, women and children in the other—Mr. Osman said. Men wounded in battle were told they were being taken for medical treatment before being killed, while the rest were detained inside a tobacco drying warehouse. Picture #6: Men pray at the mosque. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) Mr. Min said he was kept at the warehouse for a month before being transferred to nearby Peus II commune, where persecution of the Cham continued. “When I was evacuated to live there, the Khmer Rouge intimidated us. They stopped us from speaking Cham; no communication was allowed at all. They said, ‘If you do, all your family will be killed,’” he said. The majority of the survivors were evacuated to Dambe and Stung Trang districts, Mr. Osman writes in his book. When they reached their destinations, Cham families were mixed in with the Khmer families. Many died of malaria while toiling in the rice paddies. In 1978, Mr. Min said he managed to flee his cooperative to join another rebellion led by a former Khmer Rouge cadre in a forest near Svay Khleang. Well armed, the 100-man unit managed to fend off attacks from local units and was eventually met by Vietnamese soldiers en route to overthrowing the Pol Pot regime, he said. Picture #7: No Min sits inside his house. (Jens Welding Ollgaard/The Cambodia Daily) The rebellions of Svay Khleang and Koh Phal are two of the best documented Cham rebellions against the Khmer Rouge. However, in her book “The Hijab of Cambodia,” researcher Farina So cites a number of other uprisings. The nearby village of Trea in Kompong Cham was the site of the first Cham rebellion in 1973, when a group of about a dozen young men razed the local Khmer Rouge office in retaliation against the regime for its restrictions on religion, she writes. Sweeping arrests came as a result. In the same year, men in Kandal province’s Chroy Metrei village demonstrated against the Khmer Rouge’s order that Cham women cut their hair and remove their head scarves. However, the group managed to avoid physical confrontation. “The head of the group, Sa Rasath, negotiated with the KR for more time for women to adapt to the new policy. The KR agreed to the proposal on condition that the people followed the policy soon,” Ms. So wrote. A later armed uprising—which included both Cham and Khmer rebels and former Khmer Rouge spies—took place in Tuol Totoeng commune in Preah Sihanouk province in 1976. About 40 rebels divided into two groups, with the majority nestling in the mountains along National Road 4, according to Ms. So. “Sometimes they bombed the KR in Chong Ksach and other nearby villages, and then hid again in the mountains. In response to this, the KR searched for anyone associated with the rebels, especially for their wives and relatives still living in the villages. They were to be killed,” Ms. So wrote. After the fall of the regime, the few survivors from Svay Khleang began returning to their destroyed village. Of the roughly 6,200 people living there in 1970, only 600 lived through the regime, according to Mr. Osman. Villagers interviewed recalled returning to burned homes, little food and realization of the loss of loved ones. Sitting outside the mosque last week, Sos Ponyamin, 61, the village’s charismatic imam, who testified about the rebellion at the Khmer Rouge tribunal earlier this month, said the uprising was about more than just the regime’s attack on Islam. “The reason we attacked was not just for the Cham, but for Cambodia and for freedom of religion,” he said. wright@cambodiadaily.com, narim@cambodiadaily.com © 2015 – 2016, The Cambodia Daily. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission. Nguồn: facebook.com