• Facebook
  • Yahoo
  • Google
  • Live
  • Twitter
  • Live
kevin cham
by On February 19, 2020
215 views

Thành Ng?c Có
California, USA

 

PGS.TS Po Dharma Qu?ng V?n ?? ra ??i t?i thôn Ch?t Th??ng, Phan Rang vào n?m 1945, trong m?t gia ?ình nghèo kh?, h?c trung h?c t?i tr??ng B? ?? và tr??ng Duy Tân. Po Dharma không ??p trai, di?n trung bình, nhà nghèo, nh?ng anh thông minh, ch?m h?c, ch?m làm, ch?m tìm tòi. Th?i gian h?c trung h?c ?? Nh?t C?p, anh ?ã t?ng giúp vi?c cho ng??i ch? nhà tr? ?? ki?m ti?n ph? giúp cha m? nghèo ?ang sinh s?ng t?i mi?n quê.

? ?? tu?i trên 70, cái ranh gi?i, t? sinh th?t là khuôn l??ng, mà lu?t c?nh tranh c?ng khó tránh! S?ng ?ó r?i ch?t ?ó. Nh?ng ng??i b?n cùng trang l?a. Nh?: Thành Thanh Xuân ?ã ??t ng?t ra ?i vì b?nh tim, tôi bu?n thê th?m, r?i ??n anh Nguy?n V?n Long, ?ã khi?n tôi bu?n tê tai. M?y n?m tr??c Hán Ng?c C??ng, Thành Ng?c S??ng, Thành Ban, b?n già ngày càng th?a th?t, mà già thì c?n có b?n, bây gi? Po Dharma ?ã ra ?i th?t r?i, m?t ng??i vi?t t?m c? L?ch s? Dân T?c Ch?m ?ã m?t, ngôi sao b?n m?nh v?n h?c Ch?m ?ã t?t.
Tôi ch?i thân v?i Dharma ?ã t? lâu, kho?ng nh?ng n?m 60 - 68, chúng tôi m?i l?n lên 15, 16 tu?i. Ngày ?y, chúng tôi say mê làm công tác xã h?i, chúng tôi ?ã t?ng ??p xe ??p tóat m? hôi, t? làng này ??n làng khác, kho?ng t? 3 ??n 20 Km. Làm c?u b?t qua m??ng b?ng g?, ?? cho kh?p dân làng Ch?m có ph??ng ti?n di chuy?n qua l?i nhanh h?n! ?ào gi?ng n??c cho dân làng ???c u?ng n??c s?ch. Vì th?i ?ó, ng??i Ch?m th??ng u?ng n??c t? trong m??ng cái mà thôi.

??c bi?t, trong 3 tháng hè, n?m 1968, th?i th?y Thành Phú Bá làm hi?u tr??ng, t?i t??ng trung h?c An Ph??c. Po Dharma ?ã huy ??ng kho?ng trên 20 nam, n? h?c sinh, l?y danh ngh?a là h?c sinh Thi?n Chí. Po Dharma là gia ?ình tr??ng. Chúng tôi m?t lòng m?t d? ai n?y ??u h?ng hái ?úc Tableau, xây tr??ng h?c b?i vì th?i ?ó tr??ng trung h?c An Ph??c thi?u l?p h?c. V?i kh?i l??ng xi-mang, vôi, và cát c?n thi?t do c? Thi?u Tá Qu?n tr??ng D??ng T?n S? cung ?ng!

Sau ?ó, c?nh sát bi?t ???c, m?t ??a h?c trò nh?, ng??i Ch?m, tu?i m?i 16, 17, mà dám c? gan làm ???c m?t vi?c l?n nh? th?! Nên h? m?i Po Dharma ??n ??n c?nh sát và ?ánh m?t tr?n b?ng roi ?uôi bò nh? t? "Tá h?a tâm tinh". Ngay sau ?ó, Po Dharma b? b?nh th?n kinh vì quá ?au ??n! ??ng th?i, ?àng Giáo La ??a Po Dharma ??n ?à L?t ch?a b?nh và tá túc t?i nhà anh Bá Trung Sin, nhân lúc anh ta ?ang làm vi?c t?i B?nh vi?n ?à L?t. Lúc ?ó, tôi ?ã ?ích thân ??n th?m Po Dharma vài l?n, t?i nhà anh Sin.

Vài tháng sau, ?ã có nhi?u ng??i cho anh em chúng tôi bi?t là c?nh sát ?ã tra t?n, ?ánh ??p Po Dharma dã man g?n ch?t, ?ó là, Nguy?n V?n Hùng ?ã ch?t t?c t??i vì tai n?n giao thông, t? ?ó, c? hai con anh ?ã b? h?c, con gái b? b?nh tâm th?n, con trai nghi?n r??u, bê b?t. ??i s?ng l?m than muôn vàn khó kh?n.
.
Trên ??u môi trót l??i c?a cac dân t?c trên th? gi?i có câu: “gieo gió thì g?p b?o”. Ác lai ác báo. ? hi?n g?p lành; ? ác thì ph?i tan tành ra tro,..

Sau khi Po Dharma ?ã h?t b?nh, anh ta ?ã quy?t ??nh t? gi? b?n bè, r?i b? quê h??ng, v? th?i m?ng m? ?ã khép kin và ti?ng c??i ?ã t?t, Th?i ?i?m này là c?a s? m?t mát, c?a s? ?au th??ng. Có l?, Po Dharma không mu?n ?i m?t mình, nên Po Dharma ?ã r? Hán Ng?c C??ng. Tr? l?i: "Tao không ?i" Po Dharma: "Mày s? không có thu?c Pall Mall hút ch? gì? B?i vì ngày ?y C??ng ?ã nghi?n th??ng hay hút thu?c Pall Mall hàng ngày. Sau ?ó, Po Dharma h?i Qu?ng ??i Pham. Tr? l?i: "Tao không ?i b?i vì t?i v?a qua, tao n?m m? th?y cái chìa khóa c?a tao ?ã b? ?ánh m?t, r?i m?i h?i ??n tôi. Tr? l?i: Tao không th? nào ?i ???c b?i vì nói ??n súng, là ta c?m th?y rung mình s? l?m r?i!. Tuy nhiên, c? ba b?n bè tôi ??u khuyên Po Dharma là "Mày nên ?i b?i vì tên tu?i c?a mày h? ?ã ghi vào s? ?en, cho dù mày có h?c gi?i c? nào c?ng khó mà xin ???c vi?c làm ?àng hoàng!.

S? gan d?, d?ng c?m, s? phán ?óan quy?t li?t. Nh?ng ?i?u ki?n trên ch?ng minh Po Dharma ???c vinh danh v? tình yêu quê h??ng dân t?c Ch?m vô b? b?n, M?t nhân v?t sáng giá, tiêu bi?u quy?t tâm ??u tranh và s?n sàng hy sinh vì lý t??ng dân t?c, nh?m mang l?i ?m no h?nh phúc cho th?n dân Ch?m. Chính vì th? Po Dharma luôn luôn tôn vinh và nh? ?n nh?ng v? anh hùng dân t?c. Ng??i s? s?ng mãi trong lòng dân t?c Ch?m, ??ng th?i là m?t t?m g??ng sáng giá có m?t không hai cho th? h? Ch?m noi theo...

Th? là Po Dharma ?ã bi?n bi?t ra ?i không ngày h?a h?n tr? v?; và nh?ng 3 tháng hè sau ?ó, b?n bè tôi không còn c? h?i g?p nhau n?a! Không c?m ???c lòng, tôi ?ã hòa mình vào th? th? "Th?t Ngôn" ?? th? l? tâm s? mình qua bài th?:

NH? AN PH??C
Tôi nh? An Ph??c, nh? nh?ng ngày,
Cùng anh em b?n ??n vui say.
Ôi! Bao k? ni?m êm ??m qua.
Gi? bi?t bao gi? có n?a ?ây!
Tôi ??c mong r?ng qu? ??t xoay,
?? anh em b?n l?i v? ?ây.
V? n?i quán nhà An Ph??c ?y!
Ôn l?i cùng nhau m?y n?m qua,
Tôi ? n?i này th?y l? loi.
Ch? mong th??ng nh?, chán cho ??i.

Nh?ng tôi v?n kh?c trong ti?m th?c,
Hình ?nh, anh em ??n mãn ??i.

?à L?t. Ngay 27/9/1979

Vào ??u n?m 1996, gia ?ình tôi ???c tái ??nh c? t?i Hoa K?, Po Dharma t? Pháp bay qua ??n nhà tôi vào m?t bu?i chi?u cu?i tu?n, b?n bè tôi tâm s? t? chi?u hôm ?ó mãi ??n 3 gi? sáng, mà Po Dharma còn h?ng say mu?n nói, nh?ng tôi c?m th?y quá bu?n ng? , nên tôi kêu Po Dharma ?i ng?, ngày mai s? tâm s? sau. Tôi còn nh? Po Dharma ?ã k? l?i chuy?n ?i “hãi hùng” c?a anh ta b?t ??u ?i t? Ban Mê Thu?t, Po Dharma ?ã g?p h??ng d?n viên h?i Po Dharma, mu?n ?i Fulro: “Súng c?a anh ?âu?” Lúc ?ó, Po Dharma không bi?t ???ng tr? l?i. Sau ?ó, ng??i h??ng d?n Po Dharma ?i ki?m súng, th?y m?t nhóm lính ?ang ng? say sau m?t tr?n nh?u r??u, nên Po Dharma c?m l?y m?t kh?u súng mang v? m?t cách d? dàng! Sau ?ó, H??ng d?n viên h?i ti?p: Gi?y anh ?âu? B?i vì h?i ?ó Po Dharma ch? mang dép thôi. Po Dharma nói v?i tôi là ?n c?p súng thì d?, nh?ng l?y gi?y t? trong chân c?a lính ra thì sao ???c!?

Sau ?ó, Po Dharma nh?p ng? vào quân ??i Fulro, trong th?i gian dài Po Dharma m?i ???c g?n lon ??i Úy. Trong lúc, giao chi?n kh?c li?t gi?a hai quân ??i Fulro và quân ??i Vi?t Nam C?ng Hòa, t?i biên gi?i Vi?t – Campuchia, Po Dharma ?ã b? tr?ng th??ng do m?t viên ??n vào b?ng gi?a lúc Po Dharma ?ang l?i qua m?t con su?i, vì th? Po Dharma ?ã c? g?ng ???c lên b?, và n?m ngay bên b? su?i vì c?n ?au gi? d?i, nên Po Dharma t? l?y súng l?c d? ??nh b?n vào ??u c?a mình, nh?ng may thay, có m?t b?n lính ch?y qua, h?t súng t? trong tay Po Dharma ra ngoài. Ngay lúc ?ó, có m?t máy bay tr?c th?ng M? ?ã ch? Po Dharma ??n b?nh vi?n Sài Gòn. Coi nh? Po Dharma là lính bên quân ??i Vi?t Nam C?ng Hòa, nên ???c h? ch?m sóc r?t chu ?áo.

Dharma ng? miên man không bi?t tr?i tr?ng mây gió qua 3 ngày ?êm, khi t?nh d?y Po Dhama ch?p m?t th?y Th?ch Th? Th??ng, t?c là b?n gái c?a anh ta ??n th?m và khóc lóc k? l?: “T??ng ?âu anh ?ã ch?t r?i” b?i vì nhi?u ng??i ?ã ra ?i cùng n?m v?i anh nh? ?àng N?ng Giáo c? hai v? ch?ng Biên ? Ch?t Th??ng, anh Rài ? V?n Lâm, và N?i Thành Ngh?ch… ?ã ch?t h?t, ch? còn anh ? l?i, nh?ng bây gi? ?au ??n quá! ??i sao mà kh? nh? th? này! Tr?i ?i (Po Lingik ley).

Sau khi lành b?nh, Po Dharma ???c tr? v? quân tr??ng và g?p Thi?u T??ng Les Kosem, m?t lãnh t? ng??i Campuchia g?c Ch?m, ông là m?t t?ng t? l?nh, m?t phó ch? t?ch Fulro và m?t phó ch? t?ch M?t trân Gi?i Phóng Cao Nguyên Trung Ph?n Champa và Khmer ??ng lên ??u tranh nh?m gi?i phóng dân t?c b? áp b?c, ?ã h?i Po Dharma là anh mu?n g?n lon Thi?u

PD tra l?i ngay: “Tôi mu?n ?i du h?c”. Sau ?ó Po Dharma ?ã vi?t ??n và nh? Les Kosem g?i.

Vài tháng sau, Po Dharma nh?n ???c gi?y ?i du h?c t?i Pháp, trong th?i gian mi?t mài ?èn sách Po Dharma ?ã t?t nghi?p c? nhân, r?i Th?c S?. Lúc ?ó, Po Dharma ?ã có v? và có nhà. Gi?a lúc ?ang theo h?c Ti?n S?, ?ây là th?i gian gian nan kham kh? nh?t trong cu?c ??i du h?c c?a anh b?i vì v? c?a anh ta ?ang lâm tr?ng b?nh, nên Po Dharma treo gi?y bán nhà, nh?ng không ai mua, nên anh ta tìm cách ?i tìm m?i cách ?i làm bat c? ?i?u gì, k? c? lau chùi c?u tiêu c?ng ph?i làm mi?n sao có ti?n ?? tr? chi phí h?c hành, thu?c men cho v?, và ?n u?ng là ???c!

Tuy nhiên, c?ng không ?? ti?n trang tr?i, nên Po Dharma ph?i ??n m??n ti?n m? v? c?a anh m?i ?? tr?, anh ta nói thêm, là c? m?i l?n tao ?i m??n ti?n là m? v? ch?i: “Ti?n s? gì ti?n s?!”, v? mà không lo, c? ngày ?êm c? lo h?c ti?n s?!? Tien si "ka lon tok kau". Anh ta noi la nguoi Phap chui khong khac gi me cham minh vay. Va Po Dharma nói thêm, là n?u không ráng h?c ?? l?y b?ng ti?n s? vì b?ng th?c s? làm gì ???c!

Sau th?i gian mi?t mài ?èn sách dài ??ng ??ng 6 n?m tr?i kh? s? tr?m b?, t? n?m 1980 ??n n?m 1986. Po Dharma m?i ???c t?t nghi?p Ti?n s?, t?i tr??ng ??i h?c Sorbon, m?t tr??ng n?i ti?ng b?c nh?t c?a Pháp. Sau ?ó, Po Dharma ???c ?i làm, có ti?n Po Dharma ?em ti?n ??n tr? cho m? v?, nên m? v? Po Dharma m?ng r? và h?i: “Ti?n ?âu mà có hay th?!? Po Dharma tr? l?i mi?n có tr? cho m? là ???c r?i. C? hai m? con ??u c??i m?t cách kh? ái tràn ??y ni?m h?nh phúc vô biên.

Tôi h?i : "Tôi nói Dharma là d? hi?u r?i , nh?ng sao l?i l?y h? Po". Tr? l?i : T?i vì nh?ng ng??i lính ?i Fulro c?ng n?m v?i Dharma ??u ph?i l?y h? Po c? “ Tôi ?? ngh? : Dharma có th? thay th? h? khác ???c Không? B?i vì h? Po r?t khó g?i, K? l?m ! Dharma c??i nh? và nói: Ngày ta v? th?m quê h??ng g?p ông già . chính Ông già ta c?ng nói y nh? th? !. Tôi nói ti?p:"V?y thì thay ??i h? Po cho r?i b?i vì nh?ng ng??i làm cách m?ng , h? ??i tên h? là chuy?n r?t bình th??ng. Dharma, nín Không nói gì thêm n?a !

Cách vài n?m sau, tôi tr? v? quê h??ng g?p nai Nguyên và b?n gái c?a Dharma Th?ch Th? Th??ng c?ng ?ã g?i ý tôi hãy nói v?i Dharma ??i h? , vì th? khi g?p Dharma ? Hoa Ky tôi ?ã c? g?ng nói l?i v?i Dharma, nh?ng anh ta v?n c??i nh? và không th?y tr? l?i.

Po Dharma làm vi?c r?t có h? th?ng! Nh? v?y, anh ta làm vi?c và lãnh l??ng t? Chánh ph? Pháp, mà anh ta ?ã vi?t c? 10,000 trang sách v? l?ch s? dân t?c Ch?m cho các h?c gi? và cho các sinh viên kh?p n?i trên th? gi?i tham kh?o v? dân t?c Ch?m. Gi? s? n?u nh? không có Po Dharma thì ch?ng còn ai bi?t ??n dân t?c Ch?m ?ã chôn vùi b?i l?p b?i m? c?a th?i gian !!

Sách Po Dharma quý giá h?n c? ti?n b?c, châu báu, không ai có th? c??p ???c! ??c sách là theo dõi t? t??ng c?a nh?ng v? nhân trên th? gi?i, m?c d?u h? ?ã ch?t m?i ?ây, ho?c ?ã ch?t hàng tr?m hàng ngàn n?m, nh?ng sách c?a h? nh? m?t l?i “tr?n tr?i” ?? l?i cho ??i t??i ??p mãi, cho h?n dân t?c chóng v??n lên!

Và ??c bi?t h?n n?a! Anh ?i tìm con ???ng cho chúng ta ??n d? h?i ngh? Geneva, t?i Th?y S? t? ch?c hàng n?m ?? tranh ??u cho dân t?c b?n ??a. N?u ???c chính quy?n Nhà n??c Vi?t Nam ch?p thu?n, hy v?ng dân t?c Ch?m s? không còn kham kh?, t? n?m 1832 mãi cho ??n hôm nay!

Ng??i ta th??ng nói cái gì cho ?i là hãy còn bên mình. Lúc tu?i xuân th?i anh ?ã góp công , góp s?c, góp c? t?m lòng c?a anh cho dân t?c anh. T?t c? hãy còn ?ó cho ??n bây gi? và mãi mãi…

Pgs.Ts. Po Dharma Qu?ng V?n ?? ?ã v?nh vi?n ra ?i m?t mình m?t bóng, m?t ánh ?èn ?ã t?t gi?a ?êm khuya c?a cu?c ??i v? con anh mà còn cho c?ng ??ng Cham.

S? ra ?i c?a anh không nh?ng là m?t s? m?t mát ??i v?i n?n v?n h?c Ch?m nói riêng, mà còn là m?t s? thi?t thòi cho c? dân t?c Ch?m nói chu

 

Ng??i ?i ?ã không l?i giã bi?t,
?? ta ??n ?au ni?m ti?c th??ng!
Tình x?a, gi? ?ây ?ành quên lãng ,
Xin g?i theo gió chi?u
Ng??i x?a,khu?t sau dòng n??c b?t
Ti?n ng??i tr?m n?m
Yêu m?t dòng, ngh?a trang thanh nhàn.
Ngàn ??i V?nh bi?t Po Dharma Qu?ng v?n ?? .

 

 

Ngu?n: facebook

Like (1)
Loading...
Love (1)
Loading...
2