Select
Tag Cloud

Anything in here will be replaced on browsers that support the canvas element

  • Facebook
  • Yahoo
  • Google
  • Live
  • Twitter
  • Live
By: On June 23, 2012
Hơn 4 năm qua, ở Ph Yn cꪳ một người lặng lẽ đi tm chữ viết cho dn tộc Chăm H’Roi. Đ좳 l ng lഠ Ka S Liễng, nh nghi䠪n cứu văn ha dn gian ở x㢣 Ea Ch Rang, huyện Sơn Ha Lಠ ph gim đốc Sở Văn h㡳a - Thng tin (nay l Sở Văn h䠳a - Thể thao v Du lịch Ph Yສn), c một căn nh rộng với đầy đủ tiện nghi ở đường Nguyễn Đ㠬nh Chiểu, TP Tuy Ha, khi về hưu, đng một c⹡i, ng Ka S Liễng để nh䴠 lại cho con gi, dắt vợ ln x᪣ vng cao Ea Ch Rang, huyện Sơn H頲a dựng nh, định cư. Ln rừng tબm… chữ Nhiều người cứ tiếc ci cơ ngơi ng để lại TP Tuy Hᴲa, lo ngại cho cuộc sống kh khăn nơi ni rừng n㺪n khuyn ng nghĩ lại. Nhưng 괴ng Ka S Liễng chỉ cười hiền: “Ti l䴠 người Chăm H’Roi quen với nương rẫy. Ln đy mới cꢳ rẫy m lm chớ”. ࠔng cũng lm rẫy thật, một trang trại rộng hơn 5 ha, trồng đủ thứ như chuối, bưởi, thơm... xanh ngt như rừng. Nhiều người tự hỏi: Khິng biết ng trồng cy để l䢠m g ở ci tuổi 79 khi con c졡i đ lớn v ở xa? Chỉ những người gần gũi mới hiểu được v㠬 sao ng lại về x v䣹ng cao ny sinh sống. “Muốn nghin cứu văn hળa cc dn tộc thiểu số, chỉ cᢳ chung sống với đồng bo địa phương mới lm được” - ࠴ng ni. ng Ka S㔴 Liễng (tr!i) dạy chữ Chăm H’Roi do mnh sng chế cho người bi졪n dịch, pht thanh vin của chương tr᪬nh pht thanh tiếng Chăm H’Roi L học trᠲ của nh gio, nhࡠ văn người đʪ Y Đing, ng Ka S괴 Liễng lun day dứt với cu hỏi: Sao người Chăm H’Roi kh䢴ng c chữ viết? Thời gian cn tại chức, khi sưu tầm v㲠 nghin cứu văn ha c곡c dn tộc thiểu số ở Ph Y⺪n, ng phải mượn chữ đ䊪 để k m những c�u chuyện, những bi ht dࡢn gian do cc nghệ nhn người Chăm H’Roi kể lại. Từ chữ ᢊđ được học, dựa trn mẫu tự Latin, ꪴng Ka S Liễng bắt đầu tm hiểu v䬠 sng tạo ra chữ viết cho người Chăm H’Roi. Ở tuổi cận kề 80, “chn run, mắt mờ” nhưng ᢴng với chiếc ti thổ cẩm vẫn đi lại nhiều hơn ở cc lꡠng Chăm H’Roi. ng ghi lại những chuyện kể, sử thi bằng chữ Chăm H’Roi do Դng sng tạo, rồi đọc lại cho gi lᠠng nghe để kiểm chứng. Cứ thế ng đi, ng viết, rồi lại kiểm chứng... Cả qu䴣ng đời xế chiều của ng l những chuyến đi li䠪n min bất tận vo những lꠠng bản xa xi, đắm chm trong những k䬽 ức xa xăm của đồng bo Chăm. Gi lࠠng S Minh Thứ ở thn H䴠 Rai, x Xun L㢣nh, huyện Đồng Xun, khi ni về ⳴ng Ka S Liễng đ kh䣴ng tiếc lời khen ngợi: “Tụi mnh nể phục ng ấy lắm. 촔ng Liễng đ cố cng tạo cho người Chăm H’Roi m㴬nh c chữ viết. Mnh phải bảo con ch㬡u học tiếng Chăm H’Roi của mnh”. Cn Ma Trang, Ph첳 Chủ tịch UBND x Phước Tn, huyện Sơn H㢲a – địa phương xa nhất của tỉnh Ph Yn, bộc bạch: “Lꪠng Chăm H’Roi chịu ơn ng Liễng nhiều lắm. ng kh䔴ng chỉ sưu tầm để lưu lại bản sắc văn ha của người Chăm H’Roi, lại cn bỏ c㲴ng cố tạo cho người Chăm mnh ci chữ…”. Dạy cho b졠 con bun lng Th䠡ng 6-2010, bộ chữ Chăm H’Roi của ng Ka S Liễng cơ bản ho䴠n chỉnh. Mấy ngy sau, ng bắt đầu dạy cho người dഢn trong x Ea Ch Rang. Dưới sự chỉ dạy tận t㠬nh của “thầy” Liễng, chỉ độ mươi ngy l bࠠ con đ c thể viết được những c㳢u đơn giản. Chị S Thị Hương (39 tuổi) ở bun Thống Nhất, x䴣 Suối Trai, huyện Sơn Ha, phấn khởi bảo d lớn tuổi nhưng cũng phải r⹡ng học chữ của “đng mnh”. Để chứng minh, chị viết ngay cଢu “Sng nay tui ln rẫy nhổ m᪬” bằng tiếng Chăm H’Roi, cn nhanh hơn cả viết tiếng Việt. Khi thấy kh đ⡴ng b con thch chữ viết H’Roi, ୴ng Liễng bắt tay vo viết sch. Một số đầu sࡡch Chi Bri- Chi Brt, Tiếng cồng ng b� HBia Lơ Đă, HBia Ta Li- Kalipu, Anh em Chư BLưng song ngữ Việt - Chăm lần lượt ra đời. Sch của ꡴ng Ka S Liễng in bằng 2 thứ chữ : Quốc ngữ v䠠 Chăm H’Roi Cuối năm 2010, chương trnh pht thanh tiếng Chăm H’Roi được UBND tỉnh Ph졺 Yn cho php lꩪn sng địa phương, với thời lượng 2 lần/tuần. ng Liễng đảm nhận vai tr㔲 bin dịch v phꠡt thanh vin. Đầu năm 2011, ng mạnh dạn gửi bộ chữ viết Chăm H’Roi do m괬nh sng tạo đến Viện Ngn ngữ học Việt Nam để thẩm định, với mong muốn bộ chữ viết nᴠy được đưa vo giảng dạy cho con em đồng bo Chăm trong tỉnh. “T࠴i như cnh chim gần về với ni rồi. Giạ như được nghe lũ học tr lng người Chăm n⠠o cũng a đnh vần chữ Chăm H’Roi thꡬ c “ra đi” cũng sướng ci bụng lắm” - 㡴ng tm sự như vậy, bằng cả nỗi niềm của người con dn tộc Chăm H’Roi. Bảo tồn, ph⢡t huy văn ha Chăm H’Roi Người Chăm H’Roi định cư ở cc huyện miền n㡺i của 2 tỉnh Ph Yn vꪠ Bnh Định, với dn số tr좪n 30.000 người. Người Chăm H’Roi c một di sản văn ha kh㳡 phong ph, nhưng việc bảo tồn v phꠡt huy những gi trị văn ha ấy đang gặp trở ngại lớn vᳬ họ chưa c chữ viết. Theo GS-TS Nguyễn Văn Khang, Ph Viện trưởng Viện Ng㳴n ngữ học Việt Nam, cộng đồng người Chăm ở Việt Nam hiện nay tạm chia ra 3 vng chnh: Chăm B魠 Ni ở Ninh Thuận, Bnh Thuận; Chăm Nam Bộ v Chăm H’Roi ở Ph젺 Yn, Bnh Định. Người Chăm Bꬠ Ni v Chăm Nam Bộ đ cࣳ chữ viết, chỉ c Chăm H’Roi th chưa. Đối với c㬡c dn tộc thiểu số chưa c chữ viết, Đảng vⳠ Nh nước sẽ tạo mọi điều kiện để chế tc chữ viết cho họ. Bࡠi v ảnh: Hồng nh Theo`http://nld.com.vn
0 Rating 288 views 0 likes 0 Comments
Read more
By: On June 23, 2012
Hơn 4 năm qua, ở Ph Yn cꪳ một người lặng lẽ đi tm chữ viết cho dn tộc Chăm H’Roi. Đ좳 l ng lഠ Ka S Liễng, nh nghi䠪n cứu văn ha dn gian ở x㢣 Ea Ch Rang, huyện Sơn Ha Lಠ ph gim đốc Sở Văn h㡳a - Thng tin (nay l Sở Văn h䠳a - Thể thao v Du lịch Ph Yສn), c một căn nh rộng với đầy đủ tiện nghi ở đường Nguyễn Đ㠬nh Chiểu, TP Tuy Ha, khi về hưu, đng một c⹡i, ng Ka S Liễng để nh䴠 lại cho con gi, dắt vợ ln x᪣ vng cao Ea Ch Rang, huyện Sơn H頲a dựng nh, định cư. Ln rừng tબm… chữ Nhiều người cứ tiếc ci cơ ngơi ng để lại TP Tuy Hᴲa, lo ngại cho cuộc sống kh khăn nơi ni rừng n㺪n khuyn ng nghĩ lại. Nhưng 괴ng Ka S Liễng chỉ cười hiền: “Ti l䴠 người Chăm H’Roi quen với nương rẫy. Ln đy mới cꢳ rẫy m lm chớ”. ࠔng cũng lm rẫy thật, một trang trại rộng hơn 5 ha, trồng đủ thứ như chuối, bưởi, thơm... xanh ngt như rừng. Nhiều người tự hỏi: Khິng biết ng trồng cy để l䢠m g ở ci tuổi 79 khi con c졡i đ lớn v ở xa? Chỉ những người gần gũi mới hiểu được v㠬 sao ng lại về x v䣹ng cao ny sinh sống. “Muốn nghin cứu văn hળa cc dn tộc thiểu số, chỉ cᢳ chung sống với đồng bo địa phương mới lm được” - ࠴ng ni. ng Ka S㔴 Liễng (tr!i) dạy chữ Chăm H’Roi do mnh sng chế cho người bi졪n dịch, pht thanh vin của chương tr᪬nh pht thanh tiếng Chăm H’Roi L học trᠲ của nh gio, nhࡠ văn người đʪ Y Đing, ng Ka S괴 Liễng lun day dứt với cu hỏi: Sao người Chăm H’Roi kh䢴ng c chữ viết? Thời gian cn tại chức, khi sưu tầm v㲠 nghin cứu văn ha c곡c dn tộc thiểu số ở Ph Y⺪n, ng phải mượn chữ đ䊪 để k m những c�u chuyện, những bi ht dࡢn gian do cc nghệ nhn người Chăm H’Roi kể lại. Từ chữ ᢊđ được học, dựa trn mẫu tự Latin, ꪴng Ka S Liễng bắt đầu tm hiểu v䬠 sng tạo ra chữ viết cho người Chăm H’Roi. Ở tuổi cận kề 80, “chn run, mắt mờ” nhưng ᢴng với chiếc ti thổ cẩm vẫn đi lại nhiều hơn ở cc lꡠng Chăm H’Roi. ng ghi lại những chuyện kể, sử thi bằng chữ Chăm H’Roi do Դng sng tạo, rồi đọc lại cho gi lᠠng nghe để kiểm chứng. Cứ thế ng đi, ng viết, rồi lại kiểm chứng... Cả qu䴣ng đời xế chiều của ng l những chuyến đi li䠪n min bất tận vo những lꠠng bản xa xi, đắm chm trong những k䬽 ức xa xăm của đồng bo Chăm. Gi lࠠng S Minh Thứ ở thn H䴠 Rai, x Xun L㢣nh, huyện Đồng Xun, khi ni về ⳴ng Ka S Liễng đ kh䣴ng tiếc lời khen ngợi: “Tụi mnh nể phục ng ấy lắm. 촔ng Liễng đ cố cng tạo cho người Chăm H’Roi m㴬nh c chữ viết. Mnh phải bảo con ch㬡u học tiếng Chăm H’Roi của mnh”. Cn Ma Trang, Ph첳 Chủ tịch UBND x Phước Tn, huyện Sơn H㢲a – địa phương xa nhất của tỉnh Ph Yn, bộc bạch: “Lꪠng Chăm H’Roi chịu ơn ng Liễng nhiều lắm. ng kh䔴ng chỉ sưu tầm để lưu lại bản sắc văn ha của người Chăm H’Roi, lại cn bỏ c㲴ng cố tạo cho người Chăm mnh ci chữ…”. Dạy cho b졠 con bun lng Th䠡ng 6-2010, bộ chữ Chăm H’Roi của ng Ka S Liễng cơ bản ho䴠n chỉnh. Mấy ngy sau, ng bắt đầu dạy cho người dഢn trong x Ea Ch Rang. Dưới sự chỉ dạy tận t㠬nh của “thầy” Liễng, chỉ độ mươi ngy l bࠠ con đ c thể viết được những c㳢u đơn giản. Chị S Thị Hương (39 tuổi) ở bun Thống Nhất, x䴣 Suối Trai, huyện Sơn Ha, phấn khởi bảo d lớn tuổi nhưng cũng phải r⹡ng học chữ của “đng mnh”. Để chứng minh, chị viết ngay cଢu “Sng nay tui ln rẫy nhổ m᪬” bằng tiếng Chăm H’Roi, cn nhanh hơn cả viết tiếng Việt. Khi thấy kh đ⡴ng b con thch chữ viết H’Roi, ୴ng Liễng bắt tay vo viết sch. Một số đầu sࡡch Chi Bri- Chi Brt, Tiếng cồng ng b� HBia Lơ Đă, HBia Ta Li- Kalipu, Anh em Chư BLưng song ngữ Việt - Chăm lần lượt ra đời. Sch của ꡴ng Ka S Liễng in bằng 2 thứ chữ : Quốc ngữ v䠠 Chăm H’Roi Cuối năm 2010, chương trnh pht thanh tiếng Chăm H’Roi được UBND tỉnh Ph졺 Yn cho php lꩪn sng địa phương, với thời lượng 2 lần/tuần. ng Liễng đảm nhận vai tr㔲 bin dịch v phꠡt thanh vin. Đầu năm 2011, ng mạnh dạn gửi bộ chữ viết Chăm H’Roi do m괬nh sng tạo đến Viện Ngn ngữ học Việt Nam để thẩm định, với mong muốn bộ chữ viết nᴠy được đưa vo giảng dạy cho con em đồng bo Chăm trong tỉnh. “T࠴i như cnh chim gần về với ni rồi. Giạ như được nghe lũ học tr lng người Chăm n⠠o cũng a đnh vần chữ Chăm H’Roi thꡬ c “ra đi” cũng sướng ci bụng lắm” - 㡴ng tm sự như vậy, bằng cả nỗi niềm của người con dn tộc Chăm H’Roi. Bảo tồn, ph⢡t huy văn ha Chăm H’Roi Người Chăm H’Roi định cư ở cc huyện miền n㡺i của 2 tỉnh Ph Yn vꪠ Bnh Định, với dn số tr좪n 30.000 người. Người Chăm H’Roi c một di sản văn ha kh㳡 phong ph, nhưng việc bảo tồn v phꠡt huy những gi trị văn ha ấy đang gặp trở ngại lớn vᳬ họ chưa c chữ viết. Theo GS-TS Nguyễn Văn Khang, Ph Viện trưởng Viện Ng㳴n ngữ học Việt Nam, cộng đồng người Chăm ở Việt Nam hiện nay tạm chia ra 3 vng chnh: Chăm B魠 Ni ở Ninh Thuận, Bnh Thuận; Chăm Nam Bộ v Chăm H’Roi ở Ph젺 Yn, Bnh Định. Người Chăm Bꬠ Ni v Chăm Nam Bộ đ cࣳ chữ viết, chỉ c Chăm H’Roi th chưa. Đối với c㬡c dn tộc thiểu số chưa c chữ viết, Đảng vⳠ Nh nước sẽ tạo mọi điều kiện để chế tc chữ viết cho họ. Bࡠi v ảnh: Hồng nh Theo`http://nld.com.vn
0 Rating 288 views 0 likes 0 Comments
Read more
By: On June 23, 2012
Hơn 4 năm qua, ở Ph Yn cꪳ một người lặng lẽ đi tm chữ viết cho dn tộc Chăm H’Roi. Đ좳 l ng lഠ Ka S Liễng, nh nghi䠪n cứu văn ha dn gian ở x㢣 Ea Ch Rang, huyện Sơn Ha Lಠ ph gim đốc Sở Văn h㡳a - Thng tin (nay l Sở Văn h䠳a - Thể thao v Du lịch Ph Yສn), c một căn nh rộng với đầy đủ tiện nghi ở đường Nguyễn Đ㠬nh Chiểu, TP Tuy Ha, khi về hưu, đng một c⹡i, ng Ka S Liễng để nh䴠 lại cho con gi, dắt vợ ln x᪣ vng cao Ea Ch Rang, huyện Sơn H頲a dựng nh, định cư. Ln rừng tબm… chữ Nhiều người cứ tiếc ci cơ ngơi ng để lại TP Tuy Hᴲa, lo ngại cho cuộc sống kh khăn nơi ni rừng n㺪n khuyn ng nghĩ lại. Nhưng 괴ng Ka S Liễng chỉ cười hiền: “Ti l䴠 người Chăm H’Roi quen với nương rẫy. Ln đy mới cꢳ rẫy m lm chớ”. ࠔng cũng lm rẫy thật, một trang trại rộng hơn 5 ha, trồng đủ thứ như chuối, bưởi, thơm... xanh ngt như rừng. Nhiều người tự hỏi: Khິng biết ng trồng cy để l䢠m g ở ci tuổi 79 khi con c졡i đ lớn v ở xa? Chỉ những người gần gũi mới hiểu được v㠬 sao ng lại về x v䣹ng cao ny sinh sống. “Muốn nghin cứu văn hળa cc dn tộc thiểu số, chỉ cᢳ chung sống với đồng bo địa phương mới lm được” - ࠴ng ni. ng Ka S㔴 Liễng (tr!i) dạy chữ Chăm H’Roi do mnh sng chế cho người bi졪n dịch, pht thanh vin của chương tr᪬nh pht thanh tiếng Chăm H’Roi L học trᠲ của nh gio, nhࡠ văn người đʪ Y Đing, ng Ka S괴 Liễng lun day dứt với cu hỏi: Sao người Chăm H’Roi kh䢴ng c chữ viết? Thời gian cn tại chức, khi sưu tầm v㲠 nghin cứu văn ha c곡c dn tộc thiểu số ở Ph Y⺪n, ng phải mượn chữ đ䊪 để k m những c�u chuyện, những bi ht dࡢn gian do cc nghệ nhn người Chăm H’Roi kể lại. Từ chữ ᢊđ được học, dựa trn mẫu tự Latin, ꪴng Ka S Liễng bắt đầu tm hiểu v䬠 sng tạo ra chữ viết cho người Chăm H’Roi. Ở tuổi cận kề 80, “chn run, mắt mờ” nhưng ᢴng với chiếc ti thổ cẩm vẫn đi lại nhiều hơn ở cc lꡠng Chăm H’Roi. ng ghi lại những chuyện kể, sử thi bằng chữ Chăm H’Roi do Դng sng tạo, rồi đọc lại cho gi lᠠng nghe để kiểm chứng. Cứ thế ng đi, ng viết, rồi lại kiểm chứng... Cả qu䴣ng đời xế chiều của ng l những chuyến đi li䠪n min bất tận vo những lꠠng bản xa xi, đắm chm trong những k䬽 ức xa xăm của đồng bo Chăm. Gi lࠠng S Minh Thứ ở thn H䴠 Rai, x Xun L㢣nh, huyện Đồng Xun, khi ni về ⳴ng Ka S Liễng đ kh䣴ng tiếc lời khen ngợi: “Tụi mnh nể phục ng ấy lắm. 촔ng Liễng đ cố cng tạo cho người Chăm H’Roi m㴬nh c chữ viết. Mnh phải bảo con ch㬡u học tiếng Chăm H’Roi của mnh”. Cn Ma Trang, Ph첳 Chủ tịch UBND x Phước Tn, huyện Sơn H㢲a – địa phương xa nhất của tỉnh Ph Yn, bộc bạch: “Lꪠng Chăm H’Roi chịu ơn ng Liễng nhiều lắm. ng kh䔴ng chỉ sưu tầm để lưu lại bản sắc văn ha của người Chăm H’Roi, lại cn bỏ c㲴ng cố tạo cho người Chăm mnh ci chữ…”. Dạy cho b졠 con bun lng Th䠡ng 6-2010, bộ chữ Chăm H’Roi của ng Ka S Liễng cơ bản ho䴠n chỉnh. Mấy ngy sau, ng bắt đầu dạy cho người dഢn trong x Ea Ch Rang. Dưới sự chỉ dạy tận t㠬nh của “thầy” Liễng, chỉ độ mươi ngy l bࠠ con đ c thể viết được những c㳢u đơn giản. Chị S Thị Hương (39 tuổi) ở bun Thống Nhất, x䴣 Suối Trai, huyện Sơn Ha, phấn khởi bảo d lớn tuổi nhưng cũng phải r⹡ng học chữ của “đng mnh”. Để chứng minh, chị viết ngay cଢu “Sng nay tui ln rẫy nhổ m᪬” bằng tiếng Chăm H’Roi, cn nhanh hơn cả viết tiếng Việt. Khi thấy kh đ⡴ng b con thch chữ viết H’Roi, ୴ng Liễng bắt tay vo viết sch. Một số đầu sࡡch Chi Bri- Chi Brt, Tiếng cồng ng b� HBia Lơ Đă, HBia Ta Li- Kalipu, Anh em Chư BLưng song ngữ Việt - Chăm lần lượt ra đời. Sch của ꡴ng Ka S Liễng in bằng 2 thứ chữ : Quốc ngữ v䠠 Chăm H’Roi Cuối năm 2010, chương trnh pht thanh tiếng Chăm H’Roi được UBND tỉnh Ph졺 Yn cho php lꩪn sng địa phương, với thời lượng 2 lần/tuần. ng Liễng đảm nhận vai tr㔲 bin dịch v phꠡt thanh vin. Đầu năm 2011, ng mạnh dạn gửi bộ chữ viết Chăm H’Roi do m괬nh sng tạo đến Viện Ngn ngữ học Việt Nam để thẩm định, với mong muốn bộ chữ viết nᴠy được đưa vo giảng dạy cho con em đồng bo Chăm trong tỉnh. “T࠴i như cnh chim gần về với ni rồi. Giạ như được nghe lũ học tr lng người Chăm n⠠o cũng a đnh vần chữ Chăm H’Roi thꡬ c “ra đi” cũng sướng ci bụng lắm” - 㡴ng tm sự như vậy, bằng cả nỗi niềm của người con dn tộc Chăm H’Roi. Bảo tồn, ph⢡t huy văn ha Chăm H’Roi Người Chăm H’Roi định cư ở cc huyện miền n㡺i của 2 tỉnh Ph Yn vꪠ Bnh Định, với dn số tr좪n 30.000 người. Người Chăm H’Roi c một di sản văn ha kh㳡 phong ph, nhưng việc bảo tồn v phꠡt huy những gi trị văn ha ấy đang gặp trở ngại lớn vᳬ họ chưa c chữ viết. Theo GS-TS Nguyễn Văn Khang, Ph Viện trưởng Viện Ng㳴n ngữ học Việt Nam, cộng đồng người Chăm ở Việt Nam hiện nay tạm chia ra 3 vng chnh: Chăm B魠 Ni ở Ninh Thuận, Bnh Thuận; Chăm Nam Bộ v Chăm H’Roi ở Ph젺 Yn, Bnh Định. Người Chăm Bꬠ Ni v Chăm Nam Bộ đ cࣳ chữ viết, chỉ c Chăm H’Roi th chưa. Đối với c㬡c dn tộc thiểu số chưa c chữ viết, Đảng vⳠ Nh nước sẽ tạo mọi điều kiện để chế tc chữ viết cho họ. Bࡠi v ảnh: Hồng nh Theo`http://nld.com.vn
0 Rating 288 views 0 likes 0 Comments
Read more
By: On June 23, 2012
Hơn 4 năm qua, ở Ph Yn cꪳ một người lặng lẽ đi tm chữ viết cho dn tộc Chăm H’Roi. Đ좳 l ng lഠ Ka S Liễng, nh nghi䠪n cứu văn ha dn gian ở x㢣 Ea Ch Rang, huyện Sơn Ha Lಠ ph gim đốc Sở Văn h㡳a - Thng tin (nay l Sở Văn h䠳a - Thể thao v Du lịch Ph Yສn), c một căn nh rộng với đầy đủ tiện nghi ở đường Nguyễn Đ㠬nh Chiểu, TP Tuy Ha, khi về hưu, đng một c⹡i, ng Ka S Liễng để nh䴠 lại cho con gi, dắt vợ ln x᪣ vng cao Ea Ch Rang, huyện Sơn H頲a dựng nh, định cư. Ln rừng tબm… chữ Nhiều người cứ tiếc ci cơ ngơi ng để lại TP Tuy Hᴲa, lo ngại cho cuộc sống kh khăn nơi ni rừng n㺪n khuyn ng nghĩ lại. Nhưng 괴ng Ka S Liễng chỉ cười hiền: “Ti l䴠 người Chăm H’Roi quen với nương rẫy. Ln đy mới cꢳ rẫy m lm chớ”. ࠔng cũng lm rẫy thật, một trang trại rộng hơn 5 ha, trồng đủ thứ như chuối, bưởi, thơm... xanh ngt như rừng. Nhiều người tự hỏi: Khິng biết ng trồng cy để l䢠m g ở ci tuổi 79 khi con c졡i đ lớn v ở xa? Chỉ những người gần gũi mới hiểu được v㠬 sao ng lại về x v䣹ng cao ny sinh sống. “Muốn nghin cứu văn hળa cc dn tộc thiểu số, chỉ cᢳ chung sống với đồng bo địa phương mới lm được” - ࠴ng ni. ng Ka S㔴 Liễng (tr!i) dạy chữ Chăm H’Roi do mnh sng chế cho người bi졪n dịch, pht thanh vin của chương tr᪬nh pht thanh tiếng Chăm H’Roi L học trᠲ của nh gio, nhࡠ văn người đʪ Y Đing, ng Ka S괴 Liễng lun day dứt với cu hỏi: Sao người Chăm H’Roi kh䢴ng c chữ viết? Thời gian cn tại chức, khi sưu tầm v㲠 nghin cứu văn ha c곡c dn tộc thiểu số ở Ph Y⺪n, ng phải mượn chữ đ䊪 để k m những c�u chuyện, những bi ht dࡢn gian do cc nghệ nhn người Chăm H’Roi kể lại. Từ chữ ᢊđ được học, dựa trn mẫu tự Latin, ꪴng Ka S Liễng bắt đầu tm hiểu v䬠 sng tạo ra chữ viết cho người Chăm H’Roi. Ở tuổi cận kề 80, “chn run, mắt mờ” nhưng ᢴng với chiếc ti thổ cẩm vẫn đi lại nhiều hơn ở cc lꡠng Chăm H’Roi. ng ghi lại những chuyện kể, sử thi bằng chữ Chăm H’Roi do Դng sng tạo, rồi đọc lại cho gi lᠠng nghe để kiểm chứng. Cứ thế ng đi, ng viết, rồi lại kiểm chứng... Cả qu䴣ng đời xế chiều của ng l những chuyến đi li䠪n min bất tận vo những lꠠng bản xa xi, đắm chm trong những k䬽 ức xa xăm của đồng bo Chăm. Gi lࠠng S Minh Thứ ở thn H䴠 Rai, x Xun L㢣nh, huyện Đồng Xun, khi ni về ⳴ng Ka S Liễng đ kh䣴ng tiếc lời khen ngợi: “Tụi mnh nể phục ng ấy lắm. 촔ng Liễng đ cố cng tạo cho người Chăm H’Roi m㴬nh c chữ viết. Mnh phải bảo con ch㬡u học tiếng Chăm H’Roi của mnh”. Cn Ma Trang, Ph첳 Chủ tịch UBND x Phước Tn, huyện Sơn H㢲a – địa phương xa nhất của tỉnh Ph Yn, bộc bạch: “Lꪠng Chăm H’Roi chịu ơn ng Liễng nhiều lắm. ng kh䔴ng chỉ sưu tầm để lưu lại bản sắc văn ha của người Chăm H’Roi, lại cn bỏ c㲴ng cố tạo cho người Chăm mnh ci chữ…”. Dạy cho b졠 con bun lng Th䠡ng 6-2010, bộ chữ Chăm H’Roi của ng Ka S Liễng cơ bản ho䴠n chỉnh. Mấy ngy sau, ng bắt đầu dạy cho người dഢn trong x Ea Ch Rang. Dưới sự chỉ dạy tận t㠬nh của “thầy” Liễng, chỉ độ mươi ngy l bࠠ con đ c thể viết được những c㳢u đơn giản. Chị S Thị Hương (39 tuổi) ở bun Thống Nhất, x䴣 Suối Trai, huyện Sơn Ha, phấn khởi bảo d lớn tuổi nhưng cũng phải r⹡ng học chữ của “đng mnh”. Để chứng minh, chị viết ngay cଢu “Sng nay tui ln rẫy nhổ m᪬” bằng tiếng Chăm H’Roi, cn nhanh hơn cả viết tiếng Việt. Khi thấy kh đ⡴ng b con thch chữ viết H’Roi, ୴ng Liễng bắt tay vo viết sch. Một số đầu sࡡch Chi Bri- Chi Brt, Tiếng cồng ng b� HBia Lơ Đă, HBia Ta Li- Kalipu, Anh em Chư BLưng song ngữ Việt - Chăm lần lượt ra đời. Sch của ꡴ng Ka S Liễng in bằng 2 thứ chữ : Quốc ngữ v䠠 Chăm H’Roi Cuối năm 2010, chương trnh pht thanh tiếng Chăm H’Roi được UBND tỉnh Ph졺 Yn cho php lꩪn sng địa phương, với thời lượng 2 lần/tuần. ng Liễng đảm nhận vai tr㔲 bin dịch v phꠡt thanh vin. Đầu năm 2011, ng mạnh dạn gửi bộ chữ viết Chăm H’Roi do m괬nh sng tạo đến Viện Ngn ngữ học Việt Nam để thẩm định, với mong muốn bộ chữ viết nᴠy được đưa vo giảng dạy cho con em đồng bo Chăm trong tỉnh. “T࠴i như cnh chim gần về với ni rồi. Giạ như được nghe lũ học tr lng người Chăm n⠠o cũng a đnh vần chữ Chăm H’Roi thꡬ c “ra đi” cũng sướng ci bụng lắm” - 㡴ng tm sự như vậy, bằng cả nỗi niềm của người con dn tộc Chăm H’Roi. Bảo tồn, ph⢡t huy văn ha Chăm H’Roi Người Chăm H’Roi định cư ở cc huyện miền n㡺i của 2 tỉnh Ph Yn vꪠ Bnh Định, với dn số tr좪n 30.000 người. Người Chăm H’Roi c một di sản văn ha kh㳡 phong ph, nhưng việc bảo tồn v phꠡt huy những gi trị văn ha ấy đang gặp trở ngại lớn vᳬ họ chưa c chữ viết. Theo GS-TS Nguyễn Văn Khang, Ph Viện trưởng Viện Ng㳴n ngữ học Việt Nam, cộng đồng người Chăm ở Việt Nam hiện nay tạm chia ra 3 vng chnh: Chăm B魠 Ni ở Ninh Thuận, Bnh Thuận; Chăm Nam Bộ v Chăm H’Roi ở Ph젺 Yn, Bnh Định. Người Chăm Bꬠ Ni v Chăm Nam Bộ đ cࣳ chữ viết, chỉ c Chăm H’Roi th chưa. Đối với c㬡c dn tộc thiểu số chưa c chữ viết, Đảng vⳠ Nh nước sẽ tạo mọi điều kiện để chế tc chữ viết cho họ. Bࡠi v ảnh: Hồng nh Theo`http://nld.com.vn
0 Rating 288 views 0 likes 0 Comments
Read more