Select
Tag Cloud

Anything in here will be replaced on browsers that support the canvas element

  • Facebook
  • Yahoo
  • Google
  • Live
  • Twitter
  • Live
Uncategorized
By: On February 6, 2013
Written by Ja Karo, độc giả trong nước Ph: Qu l h�n đảo thuộc về vương quốc Champa xưa kiavới diện t-ch rộng 16,4 km2, nằm đối diện với mũi N nơi c đền Po Sah Anaih, c鳡ch thnh phố Phan Thiết vo khoảng 100km. Đảo Ph࠺ Qu l một trong những h�n đảo nằm ở cực nam của vương quốc Champa, trở thnh vị tr chiến lược quan trọng để bảo vệ v୹ng biển v kiểm sot cࡡc hoạt động tu thuyền qua lại, đặc biệt l cࠡc thương thuyền của cc nước ngoi giao thương với Champa. Đᠢy l địa bn cư tr࠺ của người Chăm qua cc thời kỳ thăng trầm của lịch sử. Hiện nay trn đảo c᪲n lưu lại nhiều di tch của người Chăm như cc ng�i mộ cổ, giếng nước cổ v đặc biệt l đền thờ c࠴ng cha Champa tn lꪠ Bn Tranh. Theo truyền thuyết, đền thờ ny do người Chăm xࠢy dựng vo cuối thế kỷ XV. Truyền thuyết về c࠴ng cha Bn Tranh ꠠ Trong bi viết mangtựa đề C࠴ng cha Bn Tanh vꠠ đền thờ trn đảo (www.baobinhthuan.com ra mắt ngy 1-7-2006), Nguyễn Xuꠢn L ghi lại truyền thuyết của người Kinh như sau: Xưa kia, tr�n đảo chưa c người ở. Một hm, c㴳 hng chục chiếc thuyền dẫn giải một người con gi xinh đẹp cࡹng đon ty t๹ng ngược sng ra khơi cập vo đảo Ph㠺 Qu. Về sau người ta mới biết đon hạm thuyền n�y l hạm thuyền của cng chഺa Champa tn l Bꠠn Tranh, tức l con gi ࡺt của vua, v khng v촢ng lời vua cha nn bị đy ra đảo. D꠹ vua cha đ băng h từ l㠢u, nhưng theo lệnh của triều đnh, cng ch촺a Bn Tranh bị đy vĩnh viễn tại h࠲n đảo ny. Về sau khi nng chết, người Chăm trࠪn đảo xy dựng đền để thờ nng tại đ⠢y. Trong ngi đền c cả mộ của c䳴ng cha Bn Tranh.
ꠠ Bản đồ đảo Ph: Qu Cũng theo Nguyễn Xu�n L, một thởi gian sau, người Chăm lần lượt rời khỏi đảo. Họ để lại trn đảo ruộng vườn của m�nh cng những cng tr鴬nh thủy lợi xy bằng đ, những giếng cổ để lấy nước ngọt v⡠ ngi đền thờ cng ch䴺a Bn Tranh. Ngy nay trࠪn đảo người ta cn thấy nhiều giếng cổ được lm một c⠡ch cng phu v đầy kinh nghiệm. 䠠 Cũng theo Nguyễn Xun L, trước khi rời đảo, người Chăm b⽠n giao đền thờ cng cha B亠n Tranh cho người Việt để tiện cho việc chăm sc.
Đền thờ được người Việt tiếp thu v㠠 phụng thờ theo truyền thống của người Việt. Ngy ngay ai đến đảo Ph Quຽ, trn đường đi từ x Ngũ Phụng đến x꣣ Long Hải, đều thấy ngi đền thờ của cng ch䴺a Bn Tranh nằm bn đường. Được nghe những cઢu chuyện về cng cha n亠y, ai cũng bi ngi cho th鹢n phận của nng. Những thửa ruộng trồng hoa mu của người dࠢn bao quanh đền thờ của cng cha B亠n Trnah được gọi l ruộng của vua. Gần đ cೳ một số giếng Chăm cổ, pha dưới phần tiếp nước lt gỗ v� phần trn xy đꢡ. Đ l những đặc trưng trong kỹ thuật x㠢y giếng của người Chăm xưa.
 Giếng Chăm ở đảo Ph Qu 꽠 Đền thờ đ bị sụp đổ nhiều lần, mỗi lần sụp đổ l một lần nh㠢n dn trong cc l⡠ng trn đảo đng g곳p cng sức v vật liệu để sửa sang lại. Tuy nhi䠪n sau nhiều lần tu sửa trong tnh trạng “tam sao thất bản” ngi đền kh촴ng cn như xưa nữa. Nguyện vọng của nhn d⢢n Ph Qu hꭴm nay l muốn nh nước Việt Nam quan tࠢm khi phục lại ngi đền xưa để trả ơn cho c䴴ng cha Champa c c곴ng khai ph đảo đầu tin đ᪣ được cc thế hệ cư dn ở đᢢy tn vinh l Ch䠺a đảo.
 Những cng lao to lớn của cng ch䴺a Bn Tranh đ được c࣡c vua triều Nguyễn ghi nhận v ban tặng sắc phong, giao cho cc lࡠng thờ phụng. Trong đền thờ hiện nay cn một số di vật linh thing như b⪠i vị, bệ thờ, lin đối, honh phi ca ngợi c꠴ng cha Bn Tranh. Một đ꠴i lin cổ ở khm thờ khắc bằng chữ Hꡡn, ti liệu lưu ở Bảo tng Bࠬnh Thuận với nội dung:
 “Hiển hch miếu thần ngn năm cᠲn đ Linh thing cung th㪡nh vạn thuở chẳng dời” C"u đối khắc bằng chữ Hn gắn ở cột đền thờ với nội dung: “Linh thần hiển hᠡch ph trong đảo Gip nước thay trời cứu vạn d麢n” Đền c4ng cha Bn Tranh vừa kiến tr꠺c lại H4m nay, đảo Ph Qu c꽲n gọi l C lao Thu hay C๹ lao Khoai Xứ, gồm ba x Long Hải, Tam Thanh v Ngũ Phụng, c㠳 dn số 24.000 người, nhưng khng cⴲn ai biết ni tiếng Chăm nữa. Sự hiện diện của người Việt ở đảo ny rất gần đ㠢y m thi. Vബ rằng năm 1694, nh Nguyễn thương thuyết với vương quốc Champa để thnh lập một phủ Bࠬnh Thuận ở Phan R tập trung những dn cư người Việt cự ngụ trong vương quốc n�y. Phủ Bnh Thuận nằm trn l쪣nh thổ Champa nhưng trực thuộc triều đnh của nh Nguyễn. C젳 thể kể từ đ, người Việt bắt di dn v㢠o đảo Ph Qu để t꽬m sự sinh nhai. Đại m4n của đền Bn Tranh Truyền thuyết về c࠴ng cha Po Sah Ina Theo web Champaka.info., cũng vꠠo thế kỷ thứ XV, văn chương Champa c lưu lại truyền thuyết cho rằng cng ch㴺a Po Sah Ina l chị hay con của vua Po Kathit (1421-1448 hoặc l 1433-1460) t࠹y theo dị bản, c chồng người Hồi Gio t㡪n l Po Sanimpan. Cuộc tnh giữa c଴ng cha Po Sah Ina gốc B La M꠴n gio v Po Sanimpar gốc Hồi Giᠡo đ gy ra sự phản đối trong gia đ㢬nh. Để giải quyết chuyện tnh kh khăn n쳠y, Po Sah Ina rời bỏ cung đnh ra khơi trn chiếc ghe buồm để x쪢y dựng đền miếu lm nơi an nghỉ. Khi xy dựng xong, Po Sah Ina lấy cࢡnh buồm của chiếc ghe vứt bỏ trong biển trước đền của Bia Anaih, tức l Po Sah Anaih (mũi N, Ph੺ Hi) để b kh࠴ng cn c phương tiện trở về lục địa nữa.ⳠĐy l tin tức được x⠡c nhận trong văn bản Chăm mang m sốCAM MICROFILM 1 (5), trang 54-70, bản ch㠩p tay do Trung Tm Văn Ha Chăm Phan Rang thực hiện vⳠo năm 1974, hiện lưu trữ tại Viện Viễn Đng Php.䡠 Po Sah Ina l cng cha của tiểu vương quốc Panduranga. Sau thế kỷ thứ XV, Champa chỉ nằm trong địa hạt của tỉnh Ninh Thuận v亠 Bnh Thuận hm nay. Nếu truyền thuyết cho rằng Po Sah Ina ra khơi để x촢y dựng đền lm nơi an nghĩ, th người ta phải nghĩ đến đảo Ph଺ Qu, một hn đảo duy nhất đối diện với lục địa của Champa thời đ�. Xem th*m:
0 Rating 211 views 1 like 0 Comments
Read more
Uncategorized
By: On February 6, 2013
Written by Ja Karo, độc giả trong nước Ph: Qu l h�n đảo thuộc về vương quốc Champa xưa kiavới diện t-ch rộng 16,4 km2, nằm đối diện với mũi N nơi c đền Po Sah Anaih, c鳡ch thnh phố Phan Thiết vo khoảng 100km. Đảo Ph࠺ Qu l một trong những h�n đảo nằm ở cực nam của vương quốc Champa, trở thnh vị tr chiến lược quan trọng để bảo vệ v୹ng biển v kiểm sot cࡡc hoạt động tu thuyền qua lại, đặc biệt l cࠡc thương thuyền của cc nước ngoi giao thương với Champa. Đᠢy l địa bn cư tr࠺ của người Chăm qua cc thời kỳ thăng trầm của lịch sử. Hiện nay trn đảo c᪲n lưu lại nhiều di tch của người Chăm như cc ng�i mộ cổ, giếng nước cổ v đặc biệt l đền thờ c࠴ng cha Champa tn lꪠ Bn Tranh. Theo truyền thuyết, đền thờ ny do người Chăm xࠢy dựng vo cuối thế kỷ XV. Truyền thuyết về c࠴ng cha Bn Tranh ꠠ Trong bi viết mangtựa đề C࠴ng cha Bn Tanh vꠠ đền thờ trn đảo (www.baobinhthuan.com ra mắt ngy 1-7-2006), Nguyễn Xuꠢn L ghi lại truyền thuyết của người Kinh như sau: Xưa kia, tr�n đảo chưa c người ở. Một hm, c㴳 hng chục chiếc thuyền dẫn giải một người con gi xinh đẹp cࡹng đon ty t๹ng ngược sng ra khơi cập vo đảo Ph㠺 Qu. Về sau người ta mới biết đon hạm thuyền n�y l hạm thuyền của cng chഺa Champa tn l Bꠠn Tranh, tức l con gi ࡺt của vua, v khng v촢ng lời vua cha nn bị đy ra đảo. D꠹ vua cha đ băng h từ l㠢u, nhưng theo lệnh của triều đnh, cng ch촺a Bn Tranh bị đy vĩnh viễn tại h࠲n đảo ny. Về sau khi nng chết, người Chăm trࠪn đảo xy dựng đền để thờ nng tại đ⠢y. Trong ngi đền c cả mộ của c䳴ng cha Bn Tranh.
ꠠ Bản đồ đảo Ph: Qu Cũng theo Nguyễn Xu�n L, một thởi gian sau, người Chăm lần lượt rời khỏi đảo. Họ để lại trn đảo ruộng vườn của m�nh cng những cng tr鴬nh thủy lợi xy bằng đ, những giếng cổ để lấy nước ngọt v⡠ ngi đền thờ cng ch䴺a Bn Tranh. Ngy nay trࠪn đảo người ta cn thấy nhiều giếng cổ được lm một c⠡ch cng phu v đầy kinh nghiệm. 䠠 Cũng theo Nguyễn Xun L, trước khi rời đảo, người Chăm b⽠n giao đền thờ cng cha B亠n Tranh cho người Việt để tiện cho việc chăm sc.
Đền thờ được người Việt tiếp thu v㠠 phụng thờ theo truyền thống của người Việt. Ngy ngay ai đến đảo Ph Quຽ, trn đường đi từ x Ngũ Phụng đến x꣣ Long Hải, đều thấy ngi đền thờ của cng ch䴺a Bn Tranh nằm bn đường. Được nghe những cઢu chuyện về cng cha n亠y, ai cũng bi ngi cho th鹢n phận của nng. Những thửa ruộng trồng hoa mu của người dࠢn bao quanh đền thờ của cng cha B亠n Trnah được gọi l ruộng của vua. Gần đ cೳ một số giếng Chăm cổ, pha dưới phần tiếp nước lt gỗ v� phần trn xy đꢡ. Đ l những đặc trưng trong kỹ thuật x㠢y giếng của người Chăm xưa.
 Giếng Chăm ở đảo Ph Qu 꽠 Đền thờ đ bị sụp đổ nhiều lần, mỗi lần sụp đổ l một lần nh㠢n dn trong cc l⡠ng trn đảo đng g곳p cng sức v vật liệu để sửa sang lại. Tuy nhi䠪n sau nhiều lần tu sửa trong tnh trạng “tam sao thất bản” ngi đền kh촴ng cn như xưa nữa. Nguyện vọng của nhn d⢢n Ph Qu hꭴm nay l muốn nh nước Việt Nam quan tࠢm khi phục lại ngi đền xưa để trả ơn cho c䴴ng cha Champa c c곴ng khai ph đảo đầu tin đ᪣ được cc thế hệ cư dn ở đᢢy tn vinh l Ch䠺a đảo.
 Những cng lao to lớn của cng ch䴺a Bn Tranh đ được c࣡c vua triều Nguyễn ghi nhận v ban tặng sắc phong, giao cho cc lࡠng thờ phụng. Trong đền thờ hiện nay cn một số di vật linh thing như b⪠i vị, bệ thờ, lin đối, honh phi ca ngợi c꠴ng cha Bn Tranh. Một đ꠴i lin cổ ở khm thờ khắc bằng chữ Hꡡn, ti liệu lưu ở Bảo tng Bࠬnh Thuận với nội dung:
 “Hiển hch miếu thần ngn năm cᠲn đ Linh thing cung th㪡nh vạn thuở chẳng dời” C"u đối khắc bằng chữ Hn gắn ở cột đền thờ với nội dung: “Linh thần hiển hᠡch ph trong đảo Gip nước thay trời cứu vạn d麢n” Đền c4ng cha Bn Tranh vừa kiến tr꠺c lại H4m nay, đảo Ph Qu c꽲n gọi l C lao Thu hay C๹ lao Khoai Xứ, gồm ba x Long Hải, Tam Thanh v Ngũ Phụng, c㠳 dn số 24.000 người, nhưng khng cⴲn ai biết ni tiếng Chăm nữa. Sự hiện diện của người Việt ở đảo ny rất gần đ㠢y m thi. Vബ rằng năm 1694, nh Nguyễn thương thuyết với vương quốc Champa để thnh lập một phủ Bࠬnh Thuận ở Phan R tập trung những dn cư người Việt cự ngụ trong vương quốc n�y. Phủ Bnh Thuận nằm trn l쪣nh thổ Champa nhưng trực thuộc triều đnh của nh Nguyễn. C젳 thể kể từ đ, người Việt bắt di dn v㢠o đảo Ph Qu để t꽬m sự sinh nhai. Đại m4n của đền Bn Tranh Truyền thuyết về c࠴ng cha Po Sah Ina Theo web Champaka.info., cũng vꠠo thế kỷ thứ XV, văn chương Champa c lưu lại truyền thuyết cho rằng cng ch㴺a Po Sah Ina l chị hay con của vua Po Kathit (1421-1448 hoặc l 1433-1460) t࠹y theo dị bản, c chồng người Hồi Gio t㡪n l Po Sanimpan. Cuộc tnh giữa c଴ng cha Po Sah Ina gốc B La M꠴n gio v Po Sanimpar gốc Hồi Giᠡo đ gy ra sự phản đối trong gia đ㢬nh. Để giải quyết chuyện tnh kh khăn n쳠y, Po Sah Ina rời bỏ cung đnh ra khơi trn chiếc ghe buồm để x쪢y dựng đền miếu lm nơi an nghỉ. Khi xy dựng xong, Po Sah Ina lấy cࢡnh buồm của chiếc ghe vứt bỏ trong biển trước đền của Bia Anaih, tức l Po Sah Anaih (mũi N, Ph੺ Hi) để b kh࠴ng cn c phương tiện trở về lục địa nữa.ⳠĐy l tin tức được x⠡c nhận trong văn bản Chăm mang m sốCAM MICROFILM 1 (5), trang 54-70, bản ch㠩p tay do Trung Tm Văn Ha Chăm Phan Rang thực hiện vⳠo năm 1974, hiện lưu trữ tại Viện Viễn Đng Php.䡠 Po Sah Ina l cng cha của tiểu vương quốc Panduranga. Sau thế kỷ thứ XV, Champa chỉ nằm trong địa hạt của tỉnh Ninh Thuận v亠 Bnh Thuận hm nay. Nếu truyền thuyết cho rằng Po Sah Ina ra khơi để x촢y dựng đền lm nơi an nghĩ, th người ta phải nghĩ đến đảo Ph଺ Qu, một hn đảo duy nhất đối diện với lục địa của Champa thời đ�. Xem th*m:
0 Rating 211 views 1 like 0 Comments
Read more
Uncategorized
By: On February 6, 2013
Written by Ja Karo, độc giả trong nước Ph: Qu l h�n đảo thuộc về vương quốc Champa xưa kiavới diện t-ch rộng 16,4 km2, nằm đối diện với mũi N nơi c đền Po Sah Anaih, c鳡ch thnh phố Phan Thiết vo khoảng 100km. Đảo Ph࠺ Qu l một trong những h�n đảo nằm ở cực nam của vương quốc Champa, trở thnh vị tr chiến lược quan trọng để bảo vệ v୹ng biển v kiểm sot cࡡc hoạt động tu thuyền qua lại, đặc biệt l cࠡc thương thuyền của cc nước ngoi giao thương với Champa. Đᠢy l địa bn cư tr࠺ của người Chăm qua cc thời kỳ thăng trầm của lịch sử. Hiện nay trn đảo c᪲n lưu lại nhiều di tch của người Chăm như cc ng�i mộ cổ, giếng nước cổ v đặc biệt l đền thờ c࠴ng cha Champa tn lꪠ Bn Tranh. Theo truyền thuyết, đền thờ ny do người Chăm xࠢy dựng vo cuối thế kỷ XV. Truyền thuyết về c࠴ng cha Bn Tranh ꠠ Trong bi viết mangtựa đề C࠴ng cha Bn Tanh vꠠ đền thờ trn đảo (www.baobinhthuan.com ra mắt ngy 1-7-2006), Nguyễn Xuꠢn L ghi lại truyền thuyết của người Kinh như sau: Xưa kia, tr�n đảo chưa c người ở. Một hm, c㴳 hng chục chiếc thuyền dẫn giải một người con gi xinh đẹp cࡹng đon ty t๹ng ngược sng ra khơi cập vo đảo Ph㠺 Qu. Về sau người ta mới biết đon hạm thuyền n�y l hạm thuyền của cng chഺa Champa tn l Bꠠn Tranh, tức l con gi ࡺt của vua, v khng v촢ng lời vua cha nn bị đy ra đảo. D꠹ vua cha đ băng h từ l㠢u, nhưng theo lệnh của triều đnh, cng ch촺a Bn Tranh bị đy vĩnh viễn tại h࠲n đảo ny. Về sau khi nng chết, người Chăm trࠪn đảo xy dựng đền để thờ nng tại đ⠢y. Trong ngi đền c cả mộ của c䳴ng cha Bn Tranh.
ꠠ Bản đồ đảo Ph: Qu Cũng theo Nguyễn Xu�n L, một thởi gian sau, người Chăm lần lượt rời khỏi đảo. Họ để lại trn đảo ruộng vườn của m�nh cng những cng tr鴬nh thủy lợi xy bằng đ, những giếng cổ để lấy nước ngọt v⡠ ngi đền thờ cng ch䴺a Bn Tranh. Ngy nay trࠪn đảo người ta cn thấy nhiều giếng cổ được lm một c⠡ch cng phu v đầy kinh nghiệm. 䠠 Cũng theo Nguyễn Xun L, trước khi rời đảo, người Chăm b⽠n giao đền thờ cng cha B亠n Tranh cho người Việt để tiện cho việc chăm sc.
Đền thờ được người Việt tiếp thu v㠠 phụng thờ theo truyền thống của người Việt. Ngy ngay ai đến đảo Ph Quຽ, trn đường đi từ x Ngũ Phụng đến x꣣ Long Hải, đều thấy ngi đền thờ của cng ch䴺a Bn Tranh nằm bn đường. Được nghe những cઢu chuyện về cng cha n亠y, ai cũng bi ngi cho th鹢n phận của nng. Những thửa ruộng trồng hoa mu của người dࠢn bao quanh đền thờ của cng cha B亠n Trnah được gọi l ruộng của vua. Gần đ cೳ một số giếng Chăm cổ, pha dưới phần tiếp nước lt gỗ v� phần trn xy đꢡ. Đ l những đặc trưng trong kỹ thuật x㠢y giếng của người Chăm xưa.
 Giếng Chăm ở đảo Ph Qu 꽠 Đền thờ đ bị sụp đổ nhiều lần, mỗi lần sụp đổ l một lần nh㠢n dn trong cc l⡠ng trn đảo đng g곳p cng sức v vật liệu để sửa sang lại. Tuy nhi䠪n sau nhiều lần tu sửa trong tnh trạng “tam sao thất bản” ngi đền kh촴ng cn như xưa nữa. Nguyện vọng của nhn d⢢n Ph Qu hꭴm nay l muốn nh nước Việt Nam quan tࠢm khi phục lại ngi đền xưa để trả ơn cho c䴴ng cha Champa c c곴ng khai ph đảo đầu tin đ᪣ được cc thế hệ cư dn ở đᢢy tn vinh l Ch䠺a đảo.
 Những cng lao to lớn của cng ch䴺a Bn Tranh đ được c࣡c vua triều Nguyễn ghi nhận v ban tặng sắc phong, giao cho cc lࡠng thờ phụng. Trong đền thờ hiện nay cn một số di vật linh thing như b⪠i vị, bệ thờ, lin đối, honh phi ca ngợi c꠴ng cha Bn Tranh. Một đ꠴i lin cổ ở khm thờ khắc bằng chữ Hꡡn, ti liệu lưu ở Bảo tng Bࠬnh Thuận với nội dung:
 “Hiển hch miếu thần ngn năm cᠲn đ Linh thing cung th㪡nh vạn thuở chẳng dời” C"u đối khắc bằng chữ Hn gắn ở cột đền thờ với nội dung: “Linh thần hiển hᠡch ph trong đảo Gip nước thay trời cứu vạn d麢n” Đền c4ng cha Bn Tranh vừa kiến tr꠺c lại H4m nay, đảo Ph Qu c꽲n gọi l C lao Thu hay C๹ lao Khoai Xứ, gồm ba x Long Hải, Tam Thanh v Ngũ Phụng, c㠳 dn số 24.000 người, nhưng khng cⴲn ai biết ni tiếng Chăm nữa. Sự hiện diện của người Việt ở đảo ny rất gần đ㠢y m thi. Vബ rằng năm 1694, nh Nguyễn thương thuyết với vương quốc Champa để thnh lập một phủ Bࠬnh Thuận ở Phan R tập trung những dn cư người Việt cự ngụ trong vương quốc n�y. Phủ Bnh Thuận nằm trn l쪣nh thổ Champa nhưng trực thuộc triều đnh của nh Nguyễn. C젳 thể kể từ đ, người Việt bắt di dn v㢠o đảo Ph Qu để t꽬m sự sinh nhai. Đại m4n của đền Bn Tranh Truyền thuyết về c࠴ng cha Po Sah Ina Theo web Champaka.info., cũng vꠠo thế kỷ thứ XV, văn chương Champa c lưu lại truyền thuyết cho rằng cng ch㴺a Po Sah Ina l chị hay con của vua Po Kathit (1421-1448 hoặc l 1433-1460) t࠹y theo dị bản, c chồng người Hồi Gio t㡪n l Po Sanimpan. Cuộc tnh giữa c଴ng cha Po Sah Ina gốc B La M꠴n gio v Po Sanimpar gốc Hồi Giᠡo đ gy ra sự phản đối trong gia đ㢬nh. Để giải quyết chuyện tnh kh khăn n쳠y, Po Sah Ina rời bỏ cung đnh ra khơi trn chiếc ghe buồm để x쪢y dựng đền miếu lm nơi an nghỉ. Khi xy dựng xong, Po Sah Ina lấy cࢡnh buồm của chiếc ghe vứt bỏ trong biển trước đền của Bia Anaih, tức l Po Sah Anaih (mũi N, Ph੺ Hi) để b kh࠴ng cn c phương tiện trở về lục địa nữa.ⳠĐy l tin tức được x⠡c nhận trong văn bản Chăm mang m sốCAM MICROFILM 1 (5), trang 54-70, bản ch㠩p tay do Trung Tm Văn Ha Chăm Phan Rang thực hiện vⳠo năm 1974, hiện lưu trữ tại Viện Viễn Đng Php.䡠 Po Sah Ina l cng cha của tiểu vương quốc Panduranga. Sau thế kỷ thứ XV, Champa chỉ nằm trong địa hạt của tỉnh Ninh Thuận v亠 Bnh Thuận hm nay. Nếu truyền thuyết cho rằng Po Sah Ina ra khơi để x촢y dựng đền lm nơi an nghĩ, th người ta phải nghĩ đến đảo Ph଺ Qu, một hn đảo duy nhất đối diện với lục địa của Champa thời đ�. Xem th*m:
0 Rating 211 views 1 like 0 Comments
Read more
Uncategorized
By: On February 6, 2013
Written by Ja Karo, độc giả trong nước Ph: Qu l h�n đảo thuộc về vương quốc Champa xưa kiavới diện t-ch rộng 16,4 km2, nằm đối diện với mũi N nơi c đền Po Sah Anaih, c鳡ch thnh phố Phan Thiết vo khoảng 100km. Đảo Ph࠺ Qu l một trong những h�n đảo nằm ở cực nam của vương quốc Champa, trở thnh vị tr chiến lược quan trọng để bảo vệ v୹ng biển v kiểm sot cࡡc hoạt động tu thuyền qua lại, đặc biệt l cࠡc thương thuyền của cc nước ngoi giao thương với Champa. Đᠢy l địa bn cư tr࠺ của người Chăm qua cc thời kỳ thăng trầm của lịch sử. Hiện nay trn đảo c᪲n lưu lại nhiều di tch của người Chăm như cc ng�i mộ cổ, giếng nước cổ v đặc biệt l đền thờ c࠴ng cha Champa tn lꪠ Bn Tranh. Theo truyền thuyết, đền thờ ny do người Chăm xࠢy dựng vo cuối thế kỷ XV. Truyền thuyết về c࠴ng cha Bn Tranh ꠠ Trong bi viết mangtựa đề C࠴ng cha Bn Tanh vꠠ đền thờ trn đảo (www.baobinhthuan.com ra mắt ngy 1-7-2006), Nguyễn Xuꠢn L ghi lại truyền thuyết của người Kinh như sau: Xưa kia, tr�n đảo chưa c người ở. Một hm, c㴳 hng chục chiếc thuyền dẫn giải một người con gi xinh đẹp cࡹng đon ty t๹ng ngược sng ra khơi cập vo đảo Ph㠺 Qu. Về sau người ta mới biết đon hạm thuyền n�y l hạm thuyền của cng chഺa Champa tn l Bꠠn Tranh, tức l con gi ࡺt của vua, v khng v촢ng lời vua cha nn bị đy ra đảo. D꠹ vua cha đ băng h từ l㠢u, nhưng theo lệnh của triều đnh, cng ch촺a Bn Tranh bị đy vĩnh viễn tại h࠲n đảo ny. Về sau khi nng chết, người Chăm trࠪn đảo xy dựng đền để thờ nng tại đ⠢y. Trong ngi đền c cả mộ của c䳴ng cha Bn Tranh.
ꠠ Bản đồ đảo Ph: Qu Cũng theo Nguyễn Xu�n L, một thởi gian sau, người Chăm lần lượt rời khỏi đảo. Họ để lại trn đảo ruộng vườn của m�nh cng những cng tr鴬nh thủy lợi xy bằng đ, những giếng cổ để lấy nước ngọt v⡠ ngi đền thờ cng ch䴺a Bn Tranh. Ngy nay trࠪn đảo người ta cn thấy nhiều giếng cổ được lm một c⠡ch cng phu v đầy kinh nghiệm. 䠠 Cũng theo Nguyễn Xun L, trước khi rời đảo, người Chăm b⽠n giao đền thờ cng cha B亠n Tranh cho người Việt để tiện cho việc chăm sc.
Đền thờ được người Việt tiếp thu v㠠 phụng thờ theo truyền thống của người Việt. Ngy ngay ai đến đảo Ph Quຽ, trn đường đi từ x Ngũ Phụng đến x꣣ Long Hải, đều thấy ngi đền thờ của cng ch䴺a Bn Tranh nằm bn đường. Được nghe những cઢu chuyện về cng cha n亠y, ai cũng bi ngi cho th鹢n phận của nng. Những thửa ruộng trồng hoa mu của người dࠢn bao quanh đền thờ của cng cha B亠n Trnah được gọi l ruộng của vua. Gần đ cೳ một số giếng Chăm cổ, pha dưới phần tiếp nước lt gỗ v� phần trn xy đꢡ. Đ l những đặc trưng trong kỹ thuật x㠢y giếng của người Chăm xưa.
 Giếng Chăm ở đảo Ph Qu 꽠 Đền thờ đ bị sụp đổ nhiều lần, mỗi lần sụp đổ l một lần nh㠢n dn trong cc l⡠ng trn đảo đng g곳p cng sức v vật liệu để sửa sang lại. Tuy nhi䠪n sau nhiều lần tu sửa trong tnh trạng “tam sao thất bản” ngi đền kh촴ng cn như xưa nữa. Nguyện vọng của nhn d⢢n Ph Qu hꭴm nay l muốn nh nước Việt Nam quan tࠢm khi phục lại ngi đền xưa để trả ơn cho c䴴ng cha Champa c c곴ng khai ph đảo đầu tin đ᪣ được cc thế hệ cư dn ở đᢢy tn vinh l Ch䠺a đảo.
 Những cng lao to lớn của cng ch䴺a Bn Tranh đ được c࣡c vua triều Nguyễn ghi nhận v ban tặng sắc phong, giao cho cc lࡠng thờ phụng. Trong đền thờ hiện nay cn một số di vật linh thing như b⪠i vị, bệ thờ, lin đối, honh phi ca ngợi c꠴ng cha Bn Tranh. Một đ꠴i lin cổ ở khm thờ khắc bằng chữ Hꡡn, ti liệu lưu ở Bảo tng Bࠬnh Thuận với nội dung:
 “Hiển hch miếu thần ngn năm cᠲn đ Linh thing cung th㪡nh vạn thuở chẳng dời” C"u đối khắc bằng chữ Hn gắn ở cột đền thờ với nội dung: “Linh thần hiển hᠡch ph trong đảo Gip nước thay trời cứu vạn d麢n” Đền c4ng cha Bn Tranh vừa kiến tr꠺c lại H4m nay, đảo Ph Qu c꽲n gọi l C lao Thu hay C๹ lao Khoai Xứ, gồm ba x Long Hải, Tam Thanh v Ngũ Phụng, c㠳 dn số 24.000 người, nhưng khng cⴲn ai biết ni tiếng Chăm nữa. Sự hiện diện của người Việt ở đảo ny rất gần đ㠢y m thi. Vബ rằng năm 1694, nh Nguyễn thương thuyết với vương quốc Champa để thnh lập một phủ Bࠬnh Thuận ở Phan R tập trung những dn cư người Việt cự ngụ trong vương quốc n�y. Phủ Bnh Thuận nằm trn l쪣nh thổ Champa nhưng trực thuộc triều đnh của nh Nguyễn. C젳 thể kể từ đ, người Việt bắt di dn v㢠o đảo Ph Qu để t꽬m sự sinh nhai. Đại m4n của đền Bn Tranh Truyền thuyết về c࠴ng cha Po Sah Ina Theo web Champaka.info., cũng vꠠo thế kỷ thứ XV, văn chương Champa c lưu lại truyền thuyết cho rằng cng ch㴺a Po Sah Ina l chị hay con của vua Po Kathit (1421-1448 hoặc l 1433-1460) t࠹y theo dị bản, c chồng người Hồi Gio t㡪n l Po Sanimpan. Cuộc tnh giữa c଴ng cha Po Sah Ina gốc B La M꠴n gio v Po Sanimpar gốc Hồi Giᠡo đ gy ra sự phản đối trong gia đ㢬nh. Để giải quyết chuyện tnh kh khăn n쳠y, Po Sah Ina rời bỏ cung đnh ra khơi trn chiếc ghe buồm để x쪢y dựng đền miếu lm nơi an nghỉ. Khi xy dựng xong, Po Sah Ina lấy cࢡnh buồm của chiếc ghe vứt bỏ trong biển trước đền của Bia Anaih, tức l Po Sah Anaih (mũi N, Ph੺ Hi) để b kh࠴ng cn c phương tiện trở về lục địa nữa.ⳠĐy l tin tức được x⠡c nhận trong văn bản Chăm mang m sốCAM MICROFILM 1 (5), trang 54-70, bản ch㠩p tay do Trung Tm Văn Ha Chăm Phan Rang thực hiện vⳠo năm 1974, hiện lưu trữ tại Viện Viễn Đng Php.䡠 Po Sah Ina l cng cha của tiểu vương quốc Panduranga. Sau thế kỷ thứ XV, Champa chỉ nằm trong địa hạt của tỉnh Ninh Thuận v亠 Bnh Thuận hm nay. Nếu truyền thuyết cho rằng Po Sah Ina ra khơi để x촢y dựng đền lm nơi an nghĩ, th người ta phải nghĩ đến đảo Ph଺ Qu, một hn đảo duy nhất đối diện với lục địa của Champa thời đ�. Xem th*m:
0 Rating 211 views 1 like 0 Comments
Read more